Charakterystyka występowania wezbrań i niżówek w małej zlewni i Nziny Mazowieckiej

• Autorzy: Kaznowska E. , Hejduk A. , Hejduk L.

Warianty tytułu

EN

Characteristic of occurrence of floods and streamflow droughts in a small Mazovian Lowland catchment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy jest charakterystyka występowania wezbrań i niżówek w użytkowanej rolniczo zlewni rzeki Zagożdżonki w profilu Płachty Stare i Czarna, na podstawie hydrogramu przepływów dobowych. Badana zlewnia monitorowana jest przez Katedrę Inżynierii Wodnej SGGW w zakresie wybranych wielkości hydrometeorologicznych od 1962 r. i należy do nielicznej grupy małych zlewni badawczych w Polsce, posiadających kilkudziesięcioletnie dane pomiarowe. W pracy wezbrania i niżówki zdefiniowano za pomocą przepływów granicznych, odcinających poszukiwane zjawiska na hydrogramach przepływów dobowych. Okres badawczy obejmował 50 lat (1963–2012) dla profilu Płachty Stare i 22 lata (1991–2012) dla profilu Czarna. Dla obu profili określono i porównano częstość i okres występowania zjawisk oraz ich parametry ilościowe. W badanych kilku dziesięcioleciach w zlewni rzeki Zagożdżonki przepływy wezbraniowe i niżówkowe stanowiły do 10% wszystkich zaobserwowanych dobowych przepływów. W zlewni stwierdzono dominację wezbrań w półroczu zimowym, a niżówek w półroczu letnim. Wraz z przyrostem powierzchni zlewni zauważono wzrost częstości występowania niżówek, wydłużenie czasu ich trwania i zwiększenie objętość deficytu, natomiast w przypadku wezbrań spadek ich liczby, mimo wzrostu czasu ich trwania i objętości.

EN

The aim of the study was to characterise the occurrence of floods and streamflow droughts in the catchment of the Zagożdżonka River in two gauging stations: Płachty Stare and Czarna, based on the daily flow hydrographs. The study catchment is monitored by the Department of Water Engineering, Warsaw University of Life Sciences since 1962 and is one of the few small catchments in Poland with such a long data set. To define floods and low waters, the cut-off limit on the daily hydrographs has been used. The research covered the period of 50 years (1963–2012) for the Płachty Stare gauging station and 22 years (1991–2012) for Czarna one. The frequency of occurrence, the duration of analysed phenomena and their quantitative parameters were determined and compared for both stations. Floods and droughts in the Zagożdżonka River during analysed period of time were calculated as 10% of all observed daily flows. Floods dominate in the winter half of hydrological year, streamflow droughts occur in the first half of summer season. Along with increasing catchment area, increased frequency, duration and water deficit of droughts were noted. The frequency of flood occurrence decreased with the increasing catchment area.

Słowa kluczowe

PL

niżówki; wezbrania; zlewnia nizinna

EN

floods; low waters; lowland catchment

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 15, z. 3
• Strony: 45--59
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., rys.

Twórcy

autor

Kaznowska E.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Zakład Inżynierii Rzecznej, ul. Nowoursynowska 159, 02-787 Warszawa

autor

Hejduk A.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Laboratorium – Centrum Wodne

autor

Hejduk L.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Zakład Inżynierii Rzecznej

Bibliografia

• 1. BANASIK K. 1983. Rozmieszczenie użytków w zlewni jako czynnik minimalizujący natężenie transportu rumowiska w korycie rzecznym. Warszawa. Katedra Inżynierii Wodnej SGGW. Maszynopis ss. 163.
• 2. BANASIK K., BYCZKOWSKI A., HEJDUK L., GŁADECKI J. 2012. Obliczanie przepływów maksymalnych rocznych o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia w małej zlewni z zastosowaniem metod statystycznych oraz metod pośrednich. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 3 (39) s. 17–26.
• 3. BANASIK K., HEJDUK L., HEJDUK A., KAZNOWSKA E., BANASIK J., BYCZKOWSKI A. 2013. Wieloletnia zmienność odpływu z małej zlewni rzecznej w regionie Puszczy Kozienickiej (Long-term variability of runoff from a small catchment in the region of the Kozienice Forest). Sylwan. 157 (8) s. 578–586.
• 4. BYCZKOWKI A. 1999. Hydrologia. T. I i II. Warszawa. Wydaw. SGGW ss. 375 i ss. 333.
• 5. BARTNIK A., JOKIEL P. 2005. Niektóre problemy zmian i zmienności rocznego hydrogramu przepływu rzecznego na podstawie Pilicy w Przedborzu. Wiadomości IMGW. T. 28. Z. 2 s. 5–31.
• 6. CHRZANOWSKI J. 1988. Pokrywa śnieżna w Polsce. Klasyfikacja jej grubości i regionalizacja. Prace Badawcze IMGW. Ser. Meteorologia. Warszawa. Nr 43 ss. 43.
• 7. DYNOWSKA I. 1971. Typy reżimów rzecznych w Polsce. Zeszyty Naukowe UJ. 268. Przegląd Geograficzny. Z. 28 ss. 155.
• 8. FAL B. 2007. Niżówki na górnej i środkowej Wiśle. Gospodarka Wodna. Nr 2 s.72–81.
• 9. HEJDUK A., BANASIK K. 2010. Suspended sediment concentration and yield in snowmelt flood events in a small lowland River. Annals of Warsaw University of Life Sciences – SGGW, Land Reclamation. No 42 (1) s. 61–68.
• 10. HEJDUK A., HEJDUK L. 2014. Thermal and snow conditions of winters and winter foods on example of Zagożdżonka River. Annals of Warsaw University of Life Sciences – SGGW, Land Reclamation No 46 (1), s. 3–15
• 11. HEJDUK L., IGRAS J. (red.). 2011. Dobre praktyki ochrony zlewni rzecznych w świetle Dyrektywy Azotanowej i innych standardów Unii Europejskiej. Warszawa. Wydaw. SGGW ss. 124.
• 12. KAZNOWSKA E. 2011. Analysis of low flow characteristics and drought frequency in agricultural catchments. W: Prediction and the reduction of diffuse pollution, solid emission and extreme flows from rural areas-case study of small agricultural catchments. Pr. zbior. Red. K. Banasik, L. Øygarden, L. Hejduk. Warszawa. Wydaw. SGGW s. 51–77.
• 13. KAZNOWSKA E., BANASIK K. 2009. Ocena intensywności niżówek rzecznych w małej zlewni rolniczej Niziny Mazowieckiej w ostatnich 45 latach. Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus. No 8 (3–4) s. 5–16.
• 14. KAZNOWSKA E., BANASIK K. 2011. Streamflow droughts and probability of their occurrence in a small agricultural catchment. Annals of Warsaw University of Life Sciences SGGW, Land Reclamation. No 43(1) s. 57–69.
• 15. KUNDZEWICZ Z.W. 2008. Hydrological extremes in the changing world. Folia Geographica. Ser. Geographica Physica. Vol. 39 s. 37–52.
• 16. NOWICKA B. 2009. Ocena zróżnicowania ekstremalnie wysokich przepływów wybranych rzek polskich, Prace i Studia Geograficzne. T. 43 s. 11–24.
• 17. OZGA-ZIELIŃSKA M. 1990. Niżówki i wezbrania – ich definiowanie i modelowanie. Przegląd Geofizyczny. Z. 33 s. 1–2.
• 18. OZGA-ZIELIŃSKA M., BRZEZIŃSKI J. 1994. Hydrologia stosowana. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN. ISBN 8301111402 ss. 323.
• 19. SCHUMANN S., SCHMALZ B., MEESENBURG H., SCHRӦDER U. 2010. Status and perspectives of hydrology in small basins [online]. IHP/HWRP – BERICHTE. Heft 10. Koblenz [Dostęp 01.10.2014]. Dostępny http://www.ihpgermany.de/_service/03_Publikationen/01_IHP_Schriftenreihe/heft10_de.pdf?__blob=publicationFile
• 20. STACHÝ J., FAL B., DOBRZYŃSKA I., HOŁDAKOWSKA J. 1996. Wezbrania rzek polskich w latach 1951–1990. Materiały Badawcze IMGW. Ser. Hydrologia i Oceanologia. Nr 20. Warszawa ss. 80.