Białoruś : we mgle i ogniu putinowskiego rewizjonizmu

• Autorzy: Jarnicki Damian

Identyfikatory

DOI

10.37055/sbn/171834

Warianty tytułu

EN

Belarus : in the mist and fire of Putin’s revisionism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Niniejszy artykuł podejmuje zagadnienie analizy polityki bezpieczeństwa Białorusi w kontekście dynamiki i procesualności neomocarstwowej (asertywnej i rewizjonistycznej) kampanii Rosji. Celem artykułu jest, uwzględniające asymetrię relacji rosyjsko-białoruskiej dążenie do wyjaśnienia prób przełamywania i dywersyfikacji białoruskiego statusu jako satelity Moskwy. Wysiłki te będą prezentowane na tle głównych wydarzeń bezpieczeństwa styku wschodnioeuroatlantyckiego i zachodnieurazjatyckiego - obszarów geopolitycznych, wikłających ze sobą losy i perspektywy zapewniania bezpieczeństwa (przetrwania) Białorusi, w świetle kolejnych sekwencji aktywności międzynarodowych Rosji. Dlatego w strategii badawczej niniejszego artykułu założono wykorzystanie, pozwalających na systemowe, a zarazem redukcyjnie hierarchiczne konstatowanie - wykorzystanie instrumentarium badawczego, jakie dają (oprócz krytycznej analizy literatury) metody: abstrahowania, indukcji i analogii. Poczynione w zakresie problemów badawczych - ustalenia - co do: wpływu rewizjonizmu Moskwy na politykę bezpieczeństwa Białorusi (1), znaczenia i specyfiki nadzoru Moskwy nad „krnąbrną” Białorusią, w kontekście jej globalnej rosyjskiej projekcji jako mocarstwa (2), jak również postawy Białorusi wobec pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę (3), powinny wypełnić lukę w budowie realistycznej polityki wobec Białorusi. Główny problem badawczy niniejszej analizy sprowadza się więc do podstawowego pytania: Jak rosyjski rewizjonizm i asertywność na arenie międzynarodowej wpływa na podmiotowość, państwowość i politykę bezpieczeństwa Białorusi? Analiza i wykazane wnioski, powinny być więc przydatne do właściwego odbioru niedawnych, aktualnych i potencjalnie - nadchodzących działań - Białorusi na arenie międzynarodowej, jak również możliwości wykorzystywania Białorusi przez Rosję. Głównym wnioskiem płynącym z opracowania należy uznać wciąż znaczący wpływ Kremla na losy białoruskiej państwowości, warunkowy zręcznym utrzymywaniem przez Rosję Białorusi w swojej orbicie wpływów i „mocarstwowej wystawie” na geopolitycznym froncie zachodnim, w ważnym etapie rekonfiguracji globalnego ładu. W artykule wykazano, że w wyniku „powściągliwej apodyktyczności” Rosji wobec Białorusi, której pozwala się na „charakterną satelickość” i „krnąbrną lojalność”, wywiązuje się między tymi państwami systemowy konsensus, który, pozwalając Putinowi wciąż czuć się imperatorem, wiąże Białoruś w sposób ograniczony w procesie rosyjskiego rewizjonizmu i dostarcza białoruskiemu dyktatorowi zasobów i osłony do przetrwania. W sytuacji, gdy nie jest możliwy, póki co powrót do „business as usual” z Zachodem i podłączenie pod tranzytowe koneksje Rosji z Zachodem, Łukaszenko próbuje realizować kontradyktoryczny (choć przydatny Rosji) zestaw przeciwstawnych ról: „niechętnego współagresora”, jak i „zwolennika pokoju” w wojnie ukraińsko-rosyjskiej.

EN

This article deals with the issue of analyzing the security policy of Belarus in the context of the dynamics and processuality of Russia's neo-power (assertive and revisionist) campaign. The aim of the article is, taking into account the asymmetry of Russian-Belarusian relations, an attempt to explain the attempts to overcome and diversify the Belarusian status as a satellite of Moscow. These efforts will be presented against the backdrop of the main security events at the East Euro-Atlantic and West Eurasian junction - geopolitical areas that intertwine the fate and prospects of ensuring the security (survival) of Belarus, in the light of subsequent sequences of Russia's international activities. Therefore, the research strategy of this article assumes the use of systematic and at the same time reductively hierarchical ascertainment - the use of research instruments offered (apart from the critical analysis of literature) by the following methods: abstraction, induction and analogy. In the field of research problems - findings - regarding: the impact of Moscow's revisionism on the security policy of Belarus (1), the importance and specificity of Moscow's supervision over "recalcitrant" Belarus, in the context of its global Russian projection as a superpower (2), and Belarus' attitude towards Russia's full-scale invasion of Ukraine (3) should fill the gap in building a realistic policy towards Belarus. The main research problem of this analysis comes down to the basic question: "how does Russian revisionism and assertiveness in the international arena affect the subjectivity, statehood and security policy of Belarus?". The analysis and the conclusions presented should therefore be useful forthe properreception ofrecent, current and potentially - upcoming activities - of Belarus in the international arena, as well as the possibility of using Belarus by Russia. The main conclusion of the study should be considered the Kremlin's still significant influence on the fate of the Belarusian statehood, conditioned by Russia's skilful maintenance of Belarus in its sphere of influence and its "power exhibition" on the geopolitical Western Front, at an important stage of reconfiguration of the global order. The article shows that as a result of Russia's "restrained domineering" towards Belarus, which is allowed "characteristic satelliteness" and "recalcitrant loyalty", a systemic consensus develops between these countries, which, while still allowing Putin to feel like an emperor, binds Belarus in a limited in the process of Russian revisionism and provides the Belarusian dictator with the resources and cover to survive. In a situation where a return to “business as usual” with the West and connecting Russia to transit connections with the West is not possible for the time being, Lukashenko is trying to implement an adversarial (albeit useful for Russia) set of opposing roles: a “reluctant co-aggressor” and a “supporter of peace” in the Ukrainian-Russian war. Belarus.

Słowa kluczowe

PL

Białoruś; Związek Rosji i Białorusi; rewizjonizm Rosji; satelickość Białorusi; wojna pomiędzy Ukrainą a Rosją

EN

Belarus; Union of Russia and Belarus; revisionism of Russia; Belarusian satellite; war between Ukraine and Russia

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Studia Bezpieczeństwa Narodowego
• Rocznik: 2023
• Tom: R. 13, Nr 29
• Strony: 75--94
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz.

Twórcy

autor

Jarnicki Damian

• Uniwersytet w Siedlcach

• https://orcid.org/0000-0002-1573-6200

Bibliografia

• [1] Astapenia, R., 2023. Rethinking Western policy towards Belarus. Briefing Paper, Russia and Eurasia Programme - April [online]. Dostępne pod adresem: https://www.chathamhouse.org/ sites/default/files/2023-04/2023-04-04-western-policy-belarus-astapenia.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [2] Baggiani, G., 2020. The sensitive strategic position of Belarus between the Russian Federation, EU and NATO. NATO Defense College Foundation Paper [online]. Dostępne pod adresem: http://www.natofoundation.org/wp-content/uploads/2020/02/NDCF-Baggiani-Paper-050220. pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [3] Bidziura, M., 2023. Ewolucja retoryki Aleksandra Łukaszenki w sprawie inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę (styczeń-październik 2022 roku). Komentarze/Polityka - nr 34. Centrum Europy Wschodniej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie [online]. Dostępne pod adresem: https://phavi.umcs.pl/at/attachments/2023/0621/135811-cew-komentarz-nr34.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [4] Biziukova, V., Bystryk, A., 2023. The Belarusian democratic movement and Russia’s war on Ukraine, LSE Conflict and Civicness Research Group, PeaceRep - Peace and Conflict Resolution Evidence Platform [online]. Dostępne pod adresem: https://peacerep.org/wp-content/uploads/2023/04/ Belarus-Report-1.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [5] Chesnut, M., 2023. US/NATO-Russian Strategic Stability and the War in Ukraine. CNA occasional paper [online]. Dostępne pod adresem: https://www.cna.org/reports/2023/06/US-NATO-Russian-Strategic-Stability-in-Ukraine.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [6] Douglas, N., 2023. Belarus: „Securitization” of State Politics and the Impact on State-Society Relations. Nationalities Papers 51(4), 855-874.
• [7] Ferris, E., 2023. Could Russia’s Reliance on Belarus be its Soft Underbelly? Defence, Politics and Logistics, RUSI - Royal United Services Institute [online], Dostępne pod adresem: https://static.rusi.org/could-russias-reliance-on-belarus-be-its-soft-underbelly.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [8] Ilyash, I., 2023. Why did Lukashenka invite Wagner rebels to Belarus? Open Democracy [online]. Dostępne pod adresem: https://www.opendemocracy.net/en/odr/belarus-lukashenka-deal-wagner-putin-prigozhin/ [dostęp: 8.08.2023].
• [9] Jakoubek, K., 2023. Belarus and the Consequences of the Russo-Ukraine War [online]. Dostępne pod adresem: https://www.securityoutlines.cz/belarus-and-the-consequences-of-the-russoukraine-war/ [dostęp: 8.08.2023].
• [10] Katerynych, P., 2023. Propaganda at Play: A Thematic Analysis of Belarusian Media Narratives in the Context of the Russo-Ukrainian War. Media Literacy and Academic Research 6(1), 23-39.
• [11] Karolak-Michalska, M. 2017. Byłe republiki ZSRR wobec aneksji Krymu do Rosji - analiza porównawcza reakcji państw. Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość, XIV, 333-348.
• [12] Kłaczyński, R., 2017. Federacja Rosyjska i Republika Białoruś na przełomie XX i XXI wieku: studium historyczno-polityczno-gospodarcze. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
• [13] Kłysiński, K., 2023. Iron curtain on Belarus’ western border: Does the crisis in Minsk’s relations with its Baltic neighbours threaten Belarusian independence?, BSR Policy Briefing series 4/2023 [online]. Dostępne pod adresem: https://www.centrumbalticum.org/files/5690/BSR_Policy_Briefing_4_2023.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [14] Kłysiński, K., Żochowski, P., 2023a. Orientacja na przetrwanie. Białoruskie elity polityczne i biznesowe po roku 2020. Punkt Widzenia nr 88. Ośrodek Studiów Wschodnich [online]. Dostępne pod adresem: https://www.osw.waw.pl/sites/default/files/PW_88_Orientacja-na-przetrwanie_net_2.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [15] Kłysiński, K., Żochowski, P., 2023b. Współagresor zdystansowany. Mińsk wobec udziału w wojnie przeciwko Ukrainie. Komentarze OSW [online]. Dostępne pod adresem: https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2023-02-10/wspolagresor-zdystansowany-minsk-wobecudzialu-w-wojnie [dostęp: 10.08.2023].
• [16] Kowal, P. 2023. Two Belaruses. Geopolitical Intelligence Services AG [online]. Dostępne pod adresem: https://www.gisreportsonline.com/r/belarus-russia-ukraine/ [dostęp: 8.08.2023].
• [17] Kozłowski, A.R., 2015. Geopolityczne przemiany białoruskiej przestrzeni cywilizacyjnej. Warszawa: CeDeWu.pl.
• [18] Kudrytski, A., 2023. Why Belarus Is Helping Russia in It’s War in Ukraine [online]. Washington Post. Dostępne pod adresem: https://www.washingtonpost.com/business/energy/2023/07/07/ukraine-russia-conflict-why-belarus-and-lukashenko-are-in-lockstep-with-putin/4508d872-1cbf-11ee-be41-a036f4b098ec_story.html [dostęp: 8.08.2023].
• [19] Lozka, K., 2023. Policy Report How Russia’s War on Ukraine Can Impact Belarus - 3 Scenarios. Visegrad Insight [online]. Dostępne pod adresem: https://visegradinsight.eu/policy-report-howrussias-war-on-ukraine-can-impact-belarus-3-scenarios/ [dostęp: 8.08.2023].
• [20] Marshall, T. 2017. Więźniowie geografii, czyli wszystko, co chciałbyś wiedzieć o globalnej polityce. przeł. Filipowski, F., Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, cop.
• [21] Matsukevich, P., Astapenia, R., 2022. The degradation of Belarusian Foreign Policy: A proposed course correction. Friedrich Ebert Stiftung Briefing Paper, December 2022. Dostępne pod adresem: https://library.fes.de/pdf-files/bueros/belarus/19866.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [22] Mills, C., 2023. Russia’s use of nuclear threats during the Ukraine conflict. Pobrane z: https://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/CBP-9825/CBP-9825.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [23] Olędzka, J., 2022. Białoruś jutra rodzi się dziś – nowe wektory narracji propagandowej reżimu Aleksandra Łukaszenki. W: Olędzka J., Rust M. (red.), Białoruś w fazie rosyjskiej okupacji hybrydowej. Raport VII. Warszawa: Studium Europy Wschodniej, Uniwersytet Warszawski. Pobrane z: https://studium.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2022/01/Raport_Grupa_7.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [24] Pieczyński, M., 2022. Granice propagandy: Łukaszenka i Putin na wojnie hybrydowej z Polską. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• [25] Selhorts, T., 2023. Limits of Russian operational art. How Russia failed to achieve a swift victory in the 2022 Russia-Ukraine conflict, Militaire Spectator 192(5): 232-247, Pobrano z: https://militairespectator.nl/sites/default/files/bestanden/artikelen/Selhorst_BW_MP_2023_05_v2.pdf.
• [26] Sheftalovich, Z., 2023. Bulwersujące słowa Łukaszenki. „To nasz jedyny błąd” [online]. Onet Politico. Dostępne pod adresem: https://wiadomosci.onet.pl/swiat/lukaszenko-jedynym-bledembylo-to-ze-nie-wykonczylismy-ukrainy-w-2014-r/h7ljgb7 [dostęp: 8.08.2023].
• [27] Shmatsina, K., 2023. The Prospects for Belarus in 2023 in the Light of Russia’s War in Ukraine: The Future Is Not Set in Stone. SCEEUS Guest Commentary 15 [online]. Dostępne pod adresem: https://www.ui.se/globalassets/ui.se-eng/publications/sceeus/the-prospects-for-belarus-in-2023-in-the-light-of-russias-war-in-ukraine-the-future-is-not-set-in-stone.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [28] Shraibman, A., 2023. Self-Fulfilling Prophecy: Could Lukashenko Accidentally Manifest an Attack on Belarus?, Carnegie Endowment fot International Peace [online]. Dostępne pod adresem: https://carnegieendowment.org/politika/90220 [dostęp: 8.08.2023].
• [29] Sivitsky, A., 2020. Belarus: Between Non-Alignment, Neutrality, and Strategic Autonomy Options. Caucasus Strategic Perspectives, 1(1), 91-108.
• [30] Slunkin, P., 2022. Putin’s last ally: Why the Belarusian army cannot help Russia in Ukraine. European Council on Foreign Relations [online]. Dostępne pod adresem: https://ecfr.eu/article/putins-last-ally-why-the-belarusian-army-cannot-help-russia-in-ukraine/ [dostęp: 8.08.2023].
• [31] Slunkin, P., Shraibman, Bikanau P., Korshunau H., Bornukova K., Lvovskiy L., 2023. Belarus change tracker, Friedrich Ebert Stiftung, Briefing: December 2022-February 2023[online]. Dostępne pod adresem: https://library.fes.de/pdf-files/bueros/belarus/20148-20230322.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [32] State Security Department of the Republic of Lithuania, Defence Intelligence and Security Service under the Ministry of National Defence. 2023. National Threat Assessment [online]. Dostępne pod adresem: https://kam.lt/wp-content/uploads/2023/03/Assessment-of-Threats-to-National-Security-2022-published-2023.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [33] Szerepka, L. 2016. Oblicza Białorusi: zapiski Ambasadora. Białystok: Fundacja Sąsiedzi.
• [34] Szoszyn, R. 2023. Na Białorusi ćwiczenia przy granicy. Łukaszenko: Nie zaatakuję Polski. Rzeczypospolita [online]. Dostępne pod adresem: https://www.rp.pl/swiat/art39013081-na-bialorusi-cwiczenia-przy-granicy-lukaszenko-nie-zaatakuje-polski [dostęp: 29.08.2023).
• [35] Świder, K., 2015. Rosyjska świadomość geopolityczna a Ukraina i Białoruś (po rozpadzie Związku Radzieckiego). Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
• [36] Tymanowski J., 2017. Rola i znaczenie Republiki Białoruś we współczesnej Europie. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• [37] Usov, P., 2020. Evolution of the Belarus-Russia Union State: from integration to attempts of incorporation. Studia i analizy nauk o polityce, (1), 95-108.
• [38] Waleński, T. 2023. Kuriozalne gratulacje Łukaszenki dla Ukrainy. „Możemy to zrobić” [online]. Dostępne pod adresem: https://wiadomosci.wp.pl/lukaszenka-sle-gratulacje-ukraincom-i-sklada-deklaracje-wierze-ze-mozemy-to-zrobic-6933937528945568a [dostęp: 25.08.2023].
• [39] Walker, N. 2023. Conflict in Ukraine: A timeline (2014-eve of 2022 invasion). House of Commons Library [online]. Dostępne pod adresem: https://researchbriefings.files.parliament.uk/ documents/CBP-9476/CBP-9476.pdf [dostęp: 28.08.2023].
• [40] Wawrzusiszyn, A. 2022. Neoimperializm w polityce bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. Cybersecurity and Law, 8(2), 265-277.
• [41] Wierzbowska-Miazga, A. 2021. Republika Białoruś czy republika Białoruska? Prace OSW (CES Studies), 23-32.
• [42] Zogg, B., 2022. Minsk’s Signals: Belarus and the War in Ukraine. Policy Perspectives 10(14), 1-4, [online]. Dostępne pod adresem: https://www.research-collection.ethz.ch/bitstream/handle/20.500.11850/582139/2/PP10-14_2022-EN.pdf [dostęp: 8.08.2023].
• [43] Zverev, Yu.M., Mezhevich, N.M., 2020. The Republic of Belarus and the Kaliningrad region of Russia as a sub-regional security complex. Baltic Region, 14(3), 64-82.
• [44] Żochowski, P., 2023. Russia and Belarus accuse Poland of preparing aggressive plans. Centre for Eastern Studies. Dostępne pod adresem: https://www.osw.waw.pl/en/publikacje/analyses/2023-07-24/russia-and-belarus-accuse-poland-preparing-aggressive-plans [dostęp: 8.08.2023].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).