Staropolski ogród jako archetyp i relikt tradycji

• Autorzy: Szewczyk J.

Warianty tytułu

EN

An old polish garden as an archetype and a relic of tradition

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Staropolska literatura zawiera liczne odniesienia do sztuki ogrodowej, w której widziano nośnik tradycji. Badania literackie ujawniają złożoność tych odniesień i odsłaniają postawy takie jak: estyma wobec swojskości, poszukiwanie w sztuce ogrodowej pierwiastków rodzimości i polskości, a nawet dopatrywanie się w dawnych ogrodach najpierwotniejszych praźródeł cywilizacji. Analiza, jakiej poddano dawną percepcję staropolskiej sztuki ogrodowej, ma na celu ujawnienie subiektywnych, elementarnych „pierwiastków polskości” – to jest specyficznych elementów i znaczeń, jakie uważano za „nośniki pamięci” o polskiej kulturze i tradycji.

EN

The old Polish literature contains numerous semantic references to horticulture. Garden art was even perceived as a relic of ancient traditions. Literary materials reveal the complexity of the related references and brought to life a variety of attitudes towards gardens and greenery. The exemplary attitudes include reverence to homeliness, quest for nativeness and ingeniousness, and admiration to the ancestral heritage fixed in greenery. Besides, gardens were even believed to be the oldest birthplaces of universal civilization. The analysis of the 19th-century and older perception of old Polish horticulture and garden art was aimed at revealing subjective, rudimentary elements that build the specific national semantics of old Polish heritage. These semantic elements are believed to be “memory carriers” and contain “seeds of Polish identity”.

Słowa kluczowe

PL

ogród staropolski; ogród polski; kultura staropolska

EN

old-Polish gardens; Polish garden; old-Polish culture

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2012
• Tom: R. 109, z. 2-A
• Strony: 95--110
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., il.

Twórcy

autor

Szewczyk J.

• Zakład Urbanistyki i Planowania Przestrzennego, Wydział Architektury, Politechnika Białostocka

Bibliografia

• Botanika: Monografia bzu pospolitego (Sambucus nigra), (z Roczników Towarzystwa Królewskiego Warszawskiego Przyjaciół Nauk Tom XV pag.279 do 340), „Sylwan: Dziennik nauk leśnych i myśliwych”, nr 2, t. 3, 1823, 234-300.
• BARĄCZ S., Bajki, fraszki, podania, przysłowia i pieśni na Rusi, Nakładem autora, Tarnopol 1866.
• CZARKOWSKI L., Powiat bielski w guberni grodzieńskiej. Zarys ludoznawczy, „Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie”, t. I, druk Józefa Zawadzkiego, Wilno 1907, 39-132.
• DMOCHOWSKI F.S., Dawne zwyczaje i zwyczaje szlachty i ludu wiejskiego w Polsce i w ościennych prowincjach, Warszawa 1860.
• GLOGER Z., Dolinami rzek. Opisy podróży wzdłuż Niemna, Wisły, Bugu i Biebrzy, NakładFerdynanda Hösicka, Warszawa 1903.
• GLUZIŃSKI J., Włościanie polscy uważani pod względem charakteru, zwyczajów, obyczajów i przesądów... przez Józefa Gluzińskiego (z rękopisu), [w:] K.W. Wójcicki, Archiwum domowe do dziejów i literatury krajowej z rękopisów i dzieł najrzadszych, Nakładem autora, Warszawa 1856, 393-561.
• GOŁĘBIOWSKI Ł., Domy i dwory, przy tem opisanie apteczki, kuchni, stołów..., Nakład autora, druk N. Glücksberga, Warszawa 1830.
• GOŁĘBIOWSKI Ł., Lud polski, jego zwyczaje, zabobony, Nakład autora, druk A. Gałęzowskiego i Spółki, Warszawa 1830.
• GOSTOMSKI A., Oekonomia abo gospodarstwo ziemianskie, dla porządnego sprawowania ludziom politycznym dziwnie pożyteczne, Drukarnia Krzysztofa Schedla, Kraków 1644.
• IWANOWSKI E. (Helleniusz), O ogrodach w Polsce, [w:] Kilka rysów i pamiątek Eustachego Hellenijusza, Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego, Poznań 1860, 311-336.
• JANKOWSKI E., Dzieje ogrodnictwa w Polsce, Nakładem Banku dla Handlu i Przemysłu, Warszawa 1923.
• KOLBUSZOWSKI E., Rośliny w wierzeniach ludu: Bez, [w:] A. Kalina (red.), „Lud. Organ Towarzystwa Ludoznawczego we Lwowie”, rocznik I, Towarzystwo Ludoznawcze, Lwów 1895, 119-123.
• KRASZEWSKI I., Dzieła Ignacego Kraszewskiego, Tom VI, Edycya nowa i zupełna, przez Franciszka Dmochowskiego, Warszawa 1803.
• KRASZEWSKI J.I., Litwa: starożytne dzieje, ustawy, język, wiara, obyczaje, pieśni, przysłowia, podania itd., T. I, Drukarnia Stanisława Strąbskiego, Warszawa 1847.
• KRASZEWSKI J.I., ZAWADZKI A., Obrazy z życia i podróży, T. I, nakład Józefa Zawadzkiego, Wilno 1842.
• ŁOZIŃSKI W., Życie polskie w dawnych wiekach (wiek XVI–XVIII), Księgarnia H. Altenberga i Księgarnia E. Wende i S-ka, Warszawa–Lwów 1907.
• MORACZEWSKI M., O budowie zagród włościańskich, Wydawnictwo Macierzy Polskiej, z. nr 23, Lwów 1885.
• NARUSZEWICZ A., Historia narodu polskiego, Wyd. Jan Nepomucen Bobrowicz, druk Breitkopf et Haertel, Lipsk 1863.
• OBST J., Nasze dwory wiejskie, „Kwartalnik Litewski. Wydawnictwo poświęcone zabytkom przeszłości, dziejom, krajoznawstwu i ludoznawstwu Litwy, Białorusi i Inflant”, wrzesień 1910, Petersburg, 95-124.
• ORŁOWICZ M., Województwo białostockie. Przewodnik turystyczno-krajoznawczy. (Przewodnik ilustrowany po województwie białostockim z ilustracjami, planami i mapami), Związek Popierania Turystyki Województwa Białostockiego, Białystok 1937.
• ORGELBRAND S. (red.), Encyklopedia Powszechna, t. 2 (Ap.-Bąk.), Nakład S. Orgelbranda, Warszawa 1860.
• POKROPEK M., POKROPEK W., Tradycyjne budownictwo drzewne w Polsce, T. 1: Budownictwo ludowe. Chałupy i ich regionalne zróżnicowanie, Neriton, Warszawa 1995.
• Psałterz Dawidowy (przekł. Jan Kochanowski, red. L. Rzepecki), wyd. Ludwik Rzepecki, Poznań 1867.
• RECHOWICZ K., Sztuka budowania z drzewa w okolicy Skolego, „Lud. Kwartalnik etnograficzny – organ Towarzystwa Ludoznawczego we Lwowie”, z. 1, r. 17 (1911), 1-14.
• ROBOTYCKI Cz., WĘGLARZ S., Chłop potęgą jest i basta. O mityzacji kultury ludowej w nauce, „Polska Sztuka Ludowa”, t. 37, 1983, nr 1–2, 3-8.
• STRYJKOWSKI M., Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiej Rusi Wydanie nowe, będące dokładnym powtórzeniem wydania pierwotnego królewieckiego z roku 1582..., Nakład Gustawa Leona Glücksberga, Warszawa 1846.
• SZEWCZYK J., Ogród po obu stronach okna. Wiejski ogród przydomowy na Białostocczyżnie, [w:] B.J. Gawryszewska. K. Herman (red.), Ogród za oknem: współczesny ogród przydomowy w teorii architektury krajobrazu, Ideagrafia, Izabelin 2007, 65-73.
• SZEWCZYK J., Poszukiwania swojskości, [w:] B.J. Gawryszewska, B. Rothimel (red.), Ogród za oknem: w poszukiwaniu formy, Sztuka Ogrodu Sztuka Krajobrazu, Warszawa 2009, 79-85.
• WÓJCICKI K.W., Historya literatury polskiéj w zarysach, wyd. 2, t. 4, nakładem Gustawa Sennewalda, Warszawa 1861.
• WÓJCICKI K.W., Zarysy domowe, T. I, Drukarnia Max. Chmielewskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1842.
• WÓJCICKI K.W., Zarysy domowe, T. II, Drukarnia Max. Chmielewskiego, Warszawa 1842.
• Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego, Część I: Gospodarstwo miejskie (t. II), Drukarnia Jana Jaworskiego, Warszawa 1866.

Uwagi

PL

Opracowanie wykonano w ramach badań statutowych ZUiPP WA PB (Odnowa urbanistyczno-architektoniczna miast i wsi na Podlasiu: S/WA/2/07) w 2010 roku.