Glin metaliczny

• Autorzy: Sapota A. , Nasiadek M.

Warianty tytułu

EN

Aluminum

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Glin (Al) jest srebrzystobiałym metalem o masie atomowej 26,98 i temperaturze topnienia 660,4 C. Zawartość glinu w skorupie ziemskiej wynosi około 8%. Produkcja glinu polega na elektrolizie tritlenku glinu (Al2O3) zmieszanego z topnikami. Aluminium znajduje zastosowanie do wyrobu naczyń powszechnego użytku i aparatury chemicznej. Jest wykorzystywany przy produkcji samochodów, samolotów, w metalurgii, do pokrywania zwierciadeł teleskopów, papierów dekoracyjnych i opakowań. Sproszkowany metal stosuje się w laboratoriach jako czynnik redukujący, przy produkcji materiałów wybuchowych, pigmentów, proszków błyskowych i farb oraz przy spawaniu części stalowych metodą Goldschmidta. Narażenie zawodowe w przemyśle wiąże się z produkcją glinu, technologiami spawania oraz produkcją finalnych wyrobów z glinu. Nie ma danych dotyczących toksyczności ostrej u ludzi. Natomiast przewlekłe narażenie zawodowe ludzi na pyły glinu prowadzi do wystąpienia w płucach zmian o charakterze pylicy płuc. Obserwowano także następujące zmiany: zwłóknienia w płucach, zapalenie pęcherzyków płucnych, proteinozę pęcherzyków płucnych, zapalenia oskrzeli i przewlekłe śródmiąższowe zapalenie płuc. W kilku badaniach populacji pracowników narażonych zawodowo na pyły glinu wykazano wzrost liczby przypadków występowania zmian zwłóknieniowych w płucach, zależnie od stężenia frakcji respirabilnej pyłów w powietrzu. Działanie zwłókniające pyłów glinu wykazano również w kilku eksperymentach przeprowadzonych na zwierzętach doświadczalnych. W kilku pracach podjęto próbę oceny zaburzeń ze strony układu nerwowego u pracowników narażonych na dymy i pyły glinu. Nie ma jednak wystarczających dowodów takiego działania, gdyż w żadnym z tych badań nie stwierdzono objawów ogniskowych organicznego uszkodzenia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Glin nie wykazuje działania mutagennego, genotoksycznego ani rakotwórczego. Nie działa również embriotoksycznie i teratogennie. Ze względu na fakt, że narażenie zawodowe na pyły glinu jest narażeniem złożonym, w którym występują również inne związki pylicotwórcze, wydaje się, że wyliczona wartość normatywu higienicznego powinna obejmować stężenie glinu zarówno frakcji respirabilnej pyłu jak i pyłu całkowitego. Za podstawę wyliczenia wartości NDS przyjęto badania, w których wykazano, że u badanych 53 pracowników narażonych na pyły glinu o stężeniu 1,4÷10 mg/m3 frakcji respirabilnej wykryto 1 przypadek zwłóknienia płuc i 3 przypadki z niewielkimi zmianami w płucach, wskazującymi na początki procesów zwłóknieniowych. Wzrost stężeń frakcji respirabilnej powyżej 10 mg/m3 (10÷100 mg/m3) przyczyniał się do wzrostu liczby obserwowanych przypadków zwłóknień w płucach. Stężenie 10 mg/m3 (frakcja respirabilna) przyjęto jako wartość LOAEL. Do wyliczenia wartości NDS przyjęto cztery współczynniki niepewności. Uzyskano wartość NDS na poziomie 2,5 mg/m3, którą przyjęto dla glinu zawartego w pyle całkowitym. Natomiast wartość NDS pyłu respirabilnego stanowi średnio 50% obliczonej wartości dla pyłu całkowitego, czyli około 1,2 mg/m3 (jako dymy, pył respirabilny). Ustalone wartości NDS powinny zabezpieczyć pracowników przed działaniem zwłókniającym pyłów i dymów glinu powstających w różnych procesach wytwarzania i przetwarzania aluminium, a także przed działaniem zwłókniającym innych związków pylicotwórczych towarzyszących tym procesom. Nie ma podstaw do ustalenia wartości DSB. Ze względu na fakt, że działanie drażniące dymów i pyłów występuje jedynie w warunkach narażenia długotrwałego, nie ma podstaw do ustalenia wartości NDSCh.

EN

Aluminum (Al) is a silver-white metal with the atomic weight of 26.98 and melting temperature of 660.4 C. The earth’s crust contains about 8% aluminum. Aluminum production consists in electrolysis of aluminum oxide (Al2 O3). Aluminum is used to produce household equipment and various utensils, as well as chemical appliances, aircraft, motor vehicles, in metallurgy, to cover the surface of telescope mirrors, in decorative wrapping paper and packaging. Powdered metal is used in laboratories as a reduction factor in the manufacturing explosive materials, paints, pigments and in welding with Goldschmidt’s method. Occupational exposure occurs during aluminum production, in welding technologies, as well as in manufacturing final aluminum products.

Słowa kluczowe

PL

glin; pyły; dym; układ oddechowy; narażenie zawodowe; wartości normatywne

EN

aluminum; dusts; fumes; respiratory tract; occupational exposure; exposure limits

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2006
• Tom: Nr 3 (49)
• Strony: 77--95
• Opis fizyczny: Bibliogr. 108 poz., tab.

Twórcy

autor

Sapota A.

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi 90-150 Łódź ul. J. Muszyńskiego 1

autor

Nasiadek M.

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi 90-150 Łódź ul. J. Muszyńskiego 1

Bibliografia

• 1.Abdulla M., Svensson S., Haeger-Aronsen B. (1979) Antagonistic effects of zinc and aluminum on lead inhibition of delta-aminolevulinic acid dehydrates. Arch. Environ. Health, 34, 464-469.
• 2.ACGIH (2001) Threshold limit values for chemical substances and physical agents TLVs and biological exposure indices BEIs.
• 3.ACGIH (2006) Threshold limit values for chemical substances and physical agents TLVs and biological exposure indices BEIs.
• 4.Adamiak-Ziemba J., Ciosek A., Gromiec J. (1977) Ocena narażenia na substancje szkodliwe emitowane w procesie produkcji aluminium metodą elektrod samospiekających. Med. Pracy, 28, nr 6, 482-489.
• 5.Alfrey A.C., Hegg A., Craswell P. (1980) Metabolism and toxicity of aluminum in renal failure. Am. J. Clin. Nutr., 33, 1509-1516.
• 6.Alfrey A.C. i in. (1972) Syndrome of dyspraxis and muntifocal seizures associated with chronic hemodialysis. Trans. Am. Soc. Artif. Int. Organs, 18, 257-262.
• 7.Allain P., Leblondel G., Mauras Y. (1988) Effect of aluminum and deferoxamine on bilary iron elimination in the rat. Soc. Experimen. Biol. Med., 188, 471-473.
• 8.Bast-Pettersen R. i in. (1994) Neuropsychological deficit among elderly workers in aluminum production. Am. J. lnd. Med., 25, 649-662.
• 9.Bia M.J. i in. (1989) Aluminum induced anemia. Pathogenesis and treatment in patients on chronic hemodialysis. Kidney, 36, 852-858.
• 10.Biklei-Garzo A. (1993) Neurotoxic effect of paenteral aluminum. Fd. Chem. Toxic., 31, 357-361.
• 11.Birchall J.D., Chappell J.S. (1988) Aluminum, chemical physiology and Alzheimer's disease. Lancet, 28, 1008-1012.
• 12.Busselberg D., Platt B., Haas H., Carpenter D.O. (1993) Voltage gated calcium channel currents of rat dorsal root ganglion (DRG) cells are blocked by Al3+. Brain. Res., 622: 163-168.
• 13.Cannata J.B. i in. (1991) Role of iron metabolism in absorption and cellular uptake of aluminum. Kidney Int., 39, 799-803.
• 14.Chen W., Monnat R.J., Chen M., Mottet K. (1978) Aluminum induced pulmonary granulomatosis. Hum. Pathol., 9, 705-712.
• 15.Cherroret G. i in. (1992) Effects of postnatal gestal aluminum exposure on choline acetyltransferase activity and learning abilities in the rat. Neurotoxicol. Teratol., 14, 259-264.
• 16.Chmielnicka J., Nasiadek M., Pinkowski R., Paradowski M. (1994a) Disturbances of morphological In blood of rats orally exposed to aluminum chloride. Biol. Trace. Elem. Res., 42, 191-199.
• 17.Chmielnicka J., Nasiadek M., Lewandowska-Żyndul E. (1994b) The effect of aluminum chloride on some steps of heme biosynthesis in rats after oral exposure. Biol. Trace. Elem. Res., 40, 127-136.
• 18.Chmielnicka J., Nasiadek M. (1996a) Combined effect of aluminum compounds and iron on the erythropoietic system. In: Fourth Intern. Symposium on Metal Ions in Biology and Medicine.
• 19.Chmielnicka J., Nasiadek M., Lewandowska-Żyndul E., Pinkowski R. (1996b) Effect of aluminum on hematopoiesis after intraperitoneal exposure in rats. Ecotoxicol. Environ. Saf., 33, 210-206.
• 20.Corrin B. (1963) Aluminium pneumoconiosis. II. Effect on the rat lung of intratracheal injections of stamped aluminium powders containing different lubricating agents and of a granular aluminum powder. Br. J. Ind. Med., 20, 268-276.
• 21.Crapper McLachlan D.R., Lukiw W.J., Kruck T.P.A. (1989) New evidence for an active role of aluminum in Alzheimer's disease. Can. J. Neural. Sci., 16, 490-497.
• 22.Day R.S., Eales L., Disler P.B. (1981) Porphyrins and the kidney. Nephron, 28, 261-267.
• 23.Drüeke T.B. i in. (1986) Effect of aluminum on hematopoiesis. Kidney Int., 29 (13), 45-48.
• 24.Eklund A. i in. (1988) Characteristic of alveolar cells and soluble components in bronchoalveolar large fluid from non-smoking aluminum pootroom workers. Br. J. Ind. Med., 46, 782-786.
• 25.Elinder G.C., Sjögren B. (1986) Aluminum. In: Handbook on the Toxicology of Metals. Eds. Friberg L., Nordberg G.F., Vouk V.B. Vol. II. 2nd edition. Amsterdam, Elsevier Science Publishers Bv, 1-25.
• 26.Elinder G.C. i in. (1991) Evidence of aluminum accumulation in aluminum welders. Br. J. Ind. Med., 48, 735-738.
• 27.Eliott H.L.E., MacDougall A.L., Fell G.S. (1978) Aluminum toxicity syndrome. Lancet I, 1203.
• 28.Gaffuri E., Donna A., Pietra R., Sabbioni E. (1985) Pulmonary changes and aluminum levels following inhalation of alumina dust: A study on four exposed workers. Med. Lav., 76 (3), 22-227.
• 29.Garruto R.M. i in. (1984) Imaging of calcium and aluminum in neurofibrillary tangle-bearing neurons in parkinsonism-dementia of Guam. Proc. Natl. Aced. Sci. (USA), 81, 1875-1879.
• 30.Garza R., Equivel C., Ross D.H. (1984) Soc. Neurosci. Abstr., 10, 416.
• 31.Goodman W.G. i in. (1984a) Parenteral aluminum administration in the dog: II. Induction osteomalacia and effects on vitamin D metabolism. Kidney lnt., 25, 370-375.
• 32.Goodman W.G., Gilligan J., Horst R. (1984b) Short-term aluminum administration in the rat: effects on bone formation and relationship with renal osteomalacia. J. Clin. Invest., 73, 171-181.
• 33.Goodman W.G. (1986) Experimental aluminum-induced bone disease: Studies in vivo. Kidney lnt., l8 (suppl), S32-S36.
• 34.Goralewski G. (1947) Die Aluminiumlunge-eine neue Gewerbeerkrankung. Z. Gesamte Inn. Med., 2, 665-673.
• 35.Gorsky J.E., Dietz A.A., Spencer H., Osis D. (1979) Metabolic balance of aluminum studies in six men. Clin. Chem., 25, 1739-1743.
• 36.Greger J.L., Baier M.J. (1983) Excretion and retention of low or moderate levels of aluminum by human subjects. Food Chem. Toxicol., 21, 473.
• 37.Greger J.L. (1993) Aluminium metabolism. Ann. Rev. Nutr., 13, 43-63.
• 38.Gross P., Harley R.A., Detreville R.T.P. (1973) Pulmonary reaction to metallic aluminum powders. Arch. Environ. Health, 26, 227-236.
• 39.Grűtzmacher P., Vlachrojannis J., Schoeppe W. (1991) Aluminum and renal anemia. Trace Elem. Med., 8, sup. 1, 21-25.
• 40.Guide to Occupational Exposure Values (2006).
• 41.Gupta S.K., Waters D.H., Gwilt P.R. (1986) Absorption and disposition of aluminum in rat. J. Pharm. Sci., 75, 586-589.
• 42.Herbert A., Sterling G., Abraham J., Corrin B. (1982) Desquamative interstitial pneumonia in an aluminum welder. Hum. Pathol., 13, 694-699.
• 43.Hjortsberg U. i in. (1986) Bronchial asthma due to exposure to potassium aluminum tetrafluoride. Scan. J. Work. Health, 12, 223.
• 44.Hosovski E., Mastelica Z., Sunderic D., Radulovic D. (1990) Mental abilities of workers exposed to aluminum. Med. Lav., 81, 119-123.
• 45.HSDB (2001) Database.
• 46.Huber C.T., Frieden E. (1970) The inhibition of ferroxidase by trivalent and other metal ions. J. Biol. Chem., 245, 3979-3984.
• 47.Hunter D.R., Milton R., Perry K.M.A., Thompson D.R. (1944) Effect of aluminum and alumina on the lung in grinders of duralumin aeroplane propellers. Br. J. Ind. Med., 1, 159-164.
• 48.IARC (1987) In: Overall evaluations of carcinogenicity: An updating of IARC Monographs. Vol.1-42.
• Lyon, lnternational Agency for Research on Cancer, 139-142 (IARC Monographs on the Evaluation of the Carcinogenic Risk of Chemicals to Humans, Suppl. 7).
• 49.IARC (1984) Monographs, 34, 37-64.
• 50.Ittel T.H., Buddington B., Miller N.L., Alfrey A.C. (1987) Enhanced gastrointestinal absorption of aluminum in uremic rats. Kidney Int., 32, 821-826.
• 51.Jones U.C., Bennett B.G. (1986) Exposure of man to environmental aluminum – an exposure commitment assessment. Sci. Total. Environ., 52, 65-82.
• 52.Jope R.S., Johnson G.V.W. (1992) Neurotoxic effect of dietary aluminum. In: Aluminum in biology and medicine. Wiley, Chichester (Ciba Fundation Symposium 169), 254-267.
• 53.Jordan J.W. (1961) Pulmonary fibrosis in a worker using an aluminum powder. Br. J. Med., 18, 21-23.
• 54.Kaiser L., Schwartz K., Burnatowska-Hledin M.A., Mayor G. (1984) Microcytic anemia secondary to intraperitoneal aluminum in normal and uremic rats. Kidney, 23, 152.
• 55.Klein G.L. i in. (1982) Aluminum loading during total parenteral nutrition. Am. J. Clin. Nutr., 35, 1425-1429.
• 56.Knave B. (1970) The ERG and ophtalmological changes in experimental metallosis in the rabbit. II. Effect of steel, cooper and aluminum particles. Acta Ophtalmol. 48(1), 159-173.
• 57.Kobayashi S., Hirota N., Saito K., Utsuyama M. (1987) Aluminum accumulation in tangle-bearning neurons of Alzheimer’s disease with Bolint’s syndrome in long-term aluminum refiner. Acta Neuropathol., 74, 47-52.
• 58.Kokot F. (1991) Choroby wewnętrzne. Warszawa, PZWL.
• 59.Kovalchik M.T., Kaehny W.D., Jakson T., Alfrey A.C. (1978) Aluminum kinetics during hemodialysis. J. Lab. Clin. Med., 92, 712-716.
• 60.Krueger G.L. (1982) The health effects of aluminum compounds in mammals. Critical Reviews in Toxicology, 13, 1.
• 61.Lai J.C.K., Blass J.P. (1984) Inhibition of brain glycolysis by aluminum. J. Neurochem., 42, 438-446.
• 62.Leeming R.J., Blair J.A. (1979) Dialysis dementia, aluminum and tetrahydrobiopterin metabolism. Lancet, 556.
• 63.Leonard A., Gerber G.B. (1988) Mutagenicity, carcigenicity and teratogenicity of aluminum. Mutation Research, 196, 247-257.
• 64.Lione A.(1985) Aluminum intake from non-prescription drugs and sucralfate. Gen. Pharmacol. Therapy, 29, 255.
• 65.Ljunggren K.G., Lidums V., Sjögren B.(1991) Blood and urine levels of aluminum among workers exposed to aluminium flakes. Br. J. lnd. Med., 48, 106-109.
• 66.MAK (2004) List of MAK and BAT Values, DFG.
• 67.Mansour J.M., Ehrlich A., Mansour T.B. (1983) The dual effect of aluminum as activatior and inhibitor of adenylate cyclase in the liver fluke Fascida hepatica. Biochem. Biophys. Res. Commun., 112, 911-918.
• 68.Matczak W., Gromiec J. (2002) Evaluation of Occupational Exposure to Toxic Metals Released in the Process of Aluminum Welding. App. Occup. Environ. Hyg., 17(4), 296-303.
• 69.Mc Laughlin A.I.G. i in. (1962) Pulmonary fibrosis and encephalopathy associated with the inhalation of aluminum dust. Br. J. Ind. Med., 19, 253-263.
• 70.McGonigle R., Parsons V. (1985) Aluminum – induced anemia in haemodialysis Patients. Nephron., 39, 1-9.
• 71.McLachan D.R. i in. (1996) Risk for neuropathologically confirmed Alzheimer’s disease and residual aluminum in municipal drinking water employing weighed residential histories. Neurology, 46(2), 401-405.
• 72.Meredith P.A., Moore M.R., Goldberg A. (1977) Effects of aluminum, lead, and zinc on aminoleavulinic acid dehydratase. Enzyme, 22, 22-27.
• 73.Michel P. i in. (1991) Study of the relationship between aluminum concentration in drinking water and risk of Alzheimer's disease. In: Alzheimer's disease: Basic mechanisms, diagnosis and therapeutic strategies. Eds. lqbal K., McLachlan D.R.C., Winblad B., Wisniewski H.M. New York, John Wiley, 387-391.
• 74.Mitchell J., Manning G.B., Molyneux M., Lane R.E. (1961) Pulmonary fibrosis in workers exposed to finely powdered aluminum. Br. J. Ind. Med., 18, 10-20.
• 75.Mladenivic J. (1988) Aluminum inhibits erythropoiesis in vitro. J. Clin. Invest., 81, 1661-1665.
• 76.Monteagudo F.S.E., Isaacson L.C., Wilson G. (1988) Aluminum excretion by the distal tubule of the pig kidney. Nephron., 49, 245-250.
• 77.Nielsen J. i in. (1993) Small airways function in aluminum and stainless steel welders. Int. Arch. Occup. Environ. Health, 65, 101-105.
• 78.Ott S.M. i in. (1983) Aluminum associated with low bone formation in patients receiving chronic paenteral nutrition. Ann. Intern. Med., 98, 910-914.
• 79.Perl D.P. i in. (1982) lntraneuronal aluminum accumulation in amyotrophic lateral sclerosis and parkinsonism-dementia of Guam. Science, 217, 1053-1055.
• 80.Rifat S.L. i in. (1990) Effect of exposure of miners to aluminum powder. Lancet, 336, 1162-1165.
• 81.Rollin H.B., Theodorou P., Kilroe-Smith T.A. (1991) The effect od exposure to aluminum on concentrations of essential metals in serum of foundry workers. Br. J. Ind. Med., 48, 243-246.
• 82.Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem. DzU nr 201, poz. 1674.
• 83.RTCS (2002) Registry of Toxic Effect on Chemical Substances, Database.
• 84.RTCS (2006) Registry of Toxic Effect on Chemical Substances, Database.
• 85.Siegel N., Hang A. (1983) Aliminum interaction with calmodulin. Evidence for altered structure and function from optical and enzymatic studies. Biochem. Biophys. Acta, 744, 36-45.
• 86.Simonsson B., Sjöberg A., Rolf C., Haeger-Aransen B. (1985) Acute and long-term airway hyperreactivity in aluminum-salt exposed workers with nocturnal asthma. Eur. J. Respir. Dis., 66, 105-118.
• 87.Sjögren B., Elinder C.G., Lidums V. i in. (1988) Uptake and urinary excretion of aluminum among welders. Int. Arch. Occup. Environ. Health 60(2), 77-79.
• 88.Sjögren B., Elinder C.G. (1992) Proposal of a dose-response relationship between aluminum welding fume exposure and effect on the central nervous system. Med. Lav., 83 (5), 484-488.
• 89.Sjögren B., Gustavsson P., Hogstedt C. (1990) Neuropsychiatric symptoms among welders exposed to neurotoxic metals. Br. J. Ind. Med., 47, 704-707.
• 90.Sjögren B., Iregren A., Frech W. i in. (1996) Effect on the nervous system among welders exposed to aluminum and manganese. Occup. Environ. Med., 53, 32-40.
• 91.Sjögren B., Lundberg I., Lidums V. (1983) Aluminum in the blood and urine of industrially exposed workers. Br. J. lnd. Med., 40, 301-304.
• 92.Sjögren B., Ulfvarson U. (1985) Respiratory symptoms and pulmonary function among welders working with aluminum, stainless steel and railroad tracks. Scand. J. Work Environ. Health, 11, 27-32.
• 93.Spofforth J. (1921) Case of aluminum poisoning. Lancet, 1, 1301.
• 94.Swenson A. i in. (1962) Aluminum dust pneumoconiosis. Int. Arch. Gewerbepathol., Gewerbehyg., 19, 131-148.
• 95.Szymczyk I., Hanke W. (2001) Produkcja aluminium. W: Wytyczne szacowania ryzyka zdrowotnego dla czynników rakotwórczych, z. 11, 51-79.
• 96.Theriault G., Gingras S., Provencher S. (1984) Skin teleangiectases in aluminum workers: a follow up. Br. J. Ind. Med., 367-372.
• 97.Ueda M., Mizoi Y., Maki Z. (1958) A case of aluminum dust lung: a necropsy report. J. Kobe Med. Sd., 4, 91-99.
• 98.Ulfvarson U. (1981) Survey of air contaminants from welding. Scand. J. Work. Environ. Health, 7(suppl. 2), 1-28.
• 99.Valentin H., Preusser P., Schaller K.H. (1976) Die Analyse von Aluminum im Serum und Urin zur Uberwachung exponierter Personen. Int., Arch., Occup., Environ., Health, 38, 1-17.
• 100.Vallyathan V., Bergeron W.N., Robichaux P.A., Craighead J.E. (1982) Pulmonary fibrosis in an aluminum arc welder. Chest., 81, 372-374.
• 101.Van de Vyver F., Visser W.J. (1990) Aluminum accumulation in bone. In: Trace metals and fluoride in bones and teeth. Ed. Priest N.D., Van de Vyver F. Boca Raton, Florida, CRC Press, 41-81.
• 102.Van der Voet (1992) Intestinal absorption of aluminum. In: The vulnerable brain and environmental risks. Vol 2: Toxins in Food. Ed. Isaac son Rond, Jensen K.F. New York, Plenum Press, 35-47.
• 103.Weeks M.H. i in. (1978) Toxicological evaluation of blasting agent materials in laboratory animals. January-November 1978. Special Study, no 75–51-0080-79. U.S. Army Environmental Hygiene Agency.
• 104.White D.M. i in. (1992) Neurologic syndrome in 25 workers from an aluminum smelting plant. Arch. Intern. Med., 152, 1443-1448.
• 105.WHO (1997) Environmental Health Criteria 194, Aluminum, Geneva.
• 106.Wisniewski H.M., Wen G.Y. (1992) Aluminum and Alzheimer's disease. In: Aluminum in biology and medicine. New York, Chichester, Brisbane, Toronto, John Wiley and Sons, 142-164 (Ciba Foundation Symposium No. 169).
• 107.Yokel R.A., Mc Namara P.J. (1985) Aluminum bioavailability and disposition in adult and immature rabbits. Toxicol. Appl. Pharmacol., 77, 344-352.
• 108.Zaman K., Dabrowski Z., Miszta H. (1989) Effects of aluminum