Zeszklone odpady hutnicze po produkcji cynku i ołowiu ze zwałowiska w Rudzie Śląskiej w aspekcie badań mineralogiczno-chemicznych

• Autorzy: Jonczy I. , Huber M. , Lata L.

Identyfikatory

DOI

10.2478/gospo-2014-0008

Warianty tytułu

EN

Vitrified metallurgical wastes after zinc and lead production from the dump in Ruda Śląska in the aspect of mineralogical and chemical studies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Odpady hutnicze ze względu na korzystne parametry techniczne są często wtórnie wykorzystywane w gospodarce, głównie do produkcji różnego rodzaju kruszyw. Wprowadzenie odpadów hutniczych do środowiska determinuje konieczność poznania ich składu mineralogiczno-chemicznego, na podstawie którego można ocenić zawartość w odpadach metali ciężkich, ich powiązania ze składnikami odpadów, a tym samym możliwości uwalniania i migracji metali do środowiska. W artykule scharakteryzowano skład mineralny i chemiczny zeszklonych odpadów hutniczych po produkcji cynku i ołowiu ze starego zwałowiska w Rudzie Śląskiej, odniesiono się również do wcześniej prowadzonych badań odpadów stalowniczych. Stwierdzono, że dominującym składnikiem odpadów jest szkliwo, w otoczeniu którego występują wytrącenia metaliczne oraz drobne krystality faz krzemianowych. Stosunkowo niska zawartość metali ciężkich w badanych odpadach w połączeniu ze słabym ich zwietrzeniem (pomimo długoletniego składowania na zwałowisku), jak również niewielka wymywalność metali, stwarzają perspektywę wykorzystania badanych odpadów hutniczych np. w drogownictwie jako jeden z kompozytów do produkcji kruszyw.

EN

Because of advantageous technical parameters metallurgical wastes are often re-used in economy, mainly in order to produce different types of aggregates. When introducing metallurgical wastes into the environment it is necessary to learn their mineralogical and chemical composition, on the basis of which it is possible to evaluate the content of heavy metals in the wastes, their connection to the wastes’ components and at the same time a possibility of release and migration of metals to the environment. The paper characterizes the mineral and chemical composition of vitrified metallurgical wastes after zinc and lead production from the old dump in Ruda Śląska. There are also references to studies on metallurgical wastes conducted earlier. It has been stated that a dominant component of wastes is glaze, in whose environment there occur metallic precipitations and fine crystallites of silicate phases. The studied wastes may be used, for instance, in highway engineering as one of the composites to produce aggregates thanks to low content of heavy metals and poor weathering (despite long-term storage on a dumping ground), as well as due to low metal leaching.

Słowa kluczowe

PL

zeszklony odpad hutniczy; skład fazowy; metal ciężki

EN

vitrified metallurgical waste; phase composition; heavy metal

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN ; Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 30, z. 1
• Strony: 161--174
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Jonczy I.

• Instytut Geologii Stosowanej, Wydział Górnictwa i Geologii, Politechnika Śląska, Gliwice

autor

Huber M.

• Pracownia Mikroskopii Optycznej i Elektronowej, Zakład Geologii i Ochrony Litosfery, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin

autor

Lata L.

• Zakład Gleboznawstwa i Ochrony Gleb, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin

Bibliografia

• [1] Bellok i in. 1997 – Bellok, A., Górecka, E., Kryza, A., Szuwarzyński, M. 1997.Wpływ zakładów przemysłowych na rozmieszczenie metali ciężkich w glebach i podglebiu obszaru Trzebinia-Chrzanów. Przegląd Geologiczny vol. 45, nr 5, s. 513–517.
• [2] Boryczka, A. i Blacha, L. 2002. Hutnictwo cynku na Śląsku do końca XIX wieku. Rudy i Metale Nieżelazne nr 8, s. 369–374.
• [3] Brylicki i in. 1992 – Brylicki, W., Deja, J. i Małolepszy, J. 1992. Charakterystyka żużla konwertorowego z huty „Katowice”. Cement Wapno Gips nr 4, s. 134–139.
• [4] Chodyniecka, L. i Haber, T., 1995. Procesy hipergeniczne w zwałowiskach odpadów poflotacyjnych po produkcji cynku i ołowiu. Rudy Metale nr 6, s. 184–189.
• [5] Chodyniecka, L. i Dudkiewicz, J. 1996. Ostrożnie z rekultywacją składowisk odpadów hutniczych. Aura nr 12, s. 8–10.
• [6] Derdacka i in. 1975 – Derdacka, A., Paluch, E. i Gawlicki,M. 1975. Żużel pomiedziowy jako dodatek do cementu. Cement Wapno Gips nr 8–9.
• [7] Ettler i in. 2001 – Ettler, V., Legendre, O., Bodénan, F. i Touray, J.-C., 2001. Primary phases and natural weathering of old lead-zinc pyrometallurgical slag from Pribram Czech Republic. The Canadian Mineralogist Vol. 39, pp. 873–888.
• [8] Ettler i in. 2002 – Ettler, V., Mihaljevic, M., Touray, J.C. i Piantone, P. 2002. Leaching of polished sections: an integrated approach for studying the liberation of heavy metals from lead-zinc metallurgical slag. Bull. Soc. géol. France Vol. 173 (2), pp. 161–169.
• [9] Helios-Rybicka, E. 1996. Impact of mining and metallurgical industries on the environment in Poland. Applied Geochemistry Vol. 11, pp. 3–9.
• [10] Jonczy, I. 2006. Charakterystyka mineralogiczno-chemiczna zwałowiska odpadów poprodukcyjnych huty cynku i ołowiu w Rudzie Śląskiej-Wirku oraz jego wpływ na środowisko. Monografia, Gliwice, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.
• [11] Jonczy, I. 2008. Skad chemiczny szlaki hutniczej ze zwałowiska Huty Kościuszko w Chorzowie. Abstrakty. Pierwszy Polski Kongres Geologiczny, Kraków 26–28 czerwca 2008, Wyd. Polskiego Towarzystwa Geologicznego, s. 44.
• [12] Jonczy, I., 2011a. Mineral composition of the metallurgical slag after steel production. Mineralogical Magazine. Goldschmidt Abstracts Vol. 75, no. 3, page 1122.
• [13] Jonczy, I. 2011b. Charakterystyka mineralogiczno-chemiczna szkliw z żużli hutniczych. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management t. 27, z. 1, s. 155–163.
• [14] Kabata-Pendias, A. 1993. Behavioral properties of trace metals in soils. Applied Geochemistry Vol. 8, Suppl. 2, pp. 3–9.
• [15] Kucha, H. i Jędrzejczyk, B. 1995. Primary minerals of mining and metallurgical Zn-Pb dumps at Bukowno, Poland and their stability during weathering. Mineralogia Polonica Vol. 26, no. 2, s. 75–100.
• [16] Popiołek, K. 1965. Górnośląski przemysł górniczo-hutniczy w drugiej połowie XIX wieku. Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Katowice–Kraków.
• [17] Ratka, A. 1995. Ruda Śląska (1295–1995). Urząd Miejski w Rudzie Śląskiej i Towarzystwo Przyjaciół Rudy Śląskiej 1995.