Promieniotwórczość naturalna i antropogeniczna skał Gór Opawskich i ich zachodniego przedpola

Moska, Agnieszka; Malczewski, Dariusz

doi:10.18668/PN2023.239

Powiadomienia systemowe

Sesja wygasła!
Sesja wygasła!

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Promieniotwórczość naturalna i antropogeniczna skał Gór Opawskich i ich zachodniego przedpola

Autorzy

Moska Agnieszka , Malczewski Dariusz

Identyfikatory

DOI

10.18668/PN2023.239

Warianty tytułu

Natural and anthropogenic radioactivity of rocks in the Opava Mountains and their western foreland

Języki publikacji

Abstrakty

W pracy przedstawione zostały wyniki pomiarów promieniotwórczości naturalnej i antropogenicznej skał w rejonie Gór Opawskich i ich zachodniego przedpola. Pomiary w warunkach in situ przeprowadzono na 13 stanowiskach. Dodatkowo z każdego stanowiska pobrana została próbka skalna do badań w warunkach laboratoryjnych. Do badań został użyty przenośny system spektrometryczny promieniowania γ GX3020. Aktywność promieniotwórcza izotopu toru 232Th zmieniała się w granicach od 5 Bq kg−1 do 71 Bq kg−1 w pomiarach laboratoryjnych i od 2 Bq kg−1 do 71 Bq kg−1 w pomiarach in situ. Zmierzona aktywność promieniotwórcza uranu 238U w warunkach laboratoryjnych wynosiła od 4 Bq kg−1 do 52 Bq kg−1, a w warunkach terenowych od 7 Bq kg−1 do 48 Bq kg−1. W warunkach laboratoryjnych aktywność promieniotwórcza potasu 40K zmieniała się w granicach od 12 Bq kg−1 do 1560 Bq kg−1, natomiast w warunkach in situ w granicach od 60 Bq kg−1 do 1700 Bq kg−1. Uzyskane wartości aktywności promieniotwórczej zostały następnie porównane ze średnią aktywnością promieniotwórczą tego typu skał w Sudetach i na świecie. W pracy przedstawione zostały wyniki pomiarów promieniotwórczości naturalnej i antropogenicznej skał w rejonie Gór Opawskich i ich zachodniego przedpola. Pomiary w warunkach in situ przeprowadzono na 13 stanowiskach. Dodatkowo z każdego stanowiska pobrana została próbka skalna do badań w warunkach laboratoryjnych. Do badań został użyty przenośny system spektrometryczny promieniowania γ GX3020. Aktywność promieniotwórcza izotopu toru 232Th zmieniała się w granicach od 5 Bq kg−1 do 71 Bq kg−1 w pomiarach laboratoryjnych i od 2 Bq kg−1 do 71 Bq kg−1 w pomiarach in situ. Zmierzona aktywność promieniotwórcza uranu 238U w warunkach laboratoryjnych wynosiła od 4 Bq kg−1 do 52 Bq kg−1, a w warunkach terenowych od 7 Bq kg−1 do 48 Bq kg−1. W warunkach laboratoryjnych aktywność promieniotwórcza potasu 40K zmieniała się w granicach od 12 Bq kg−1 do 1560 Bq kg−1, natomiast w warunkach in situ w granicach od 60 Bq kg−1 do 1700 Bq kg−1. Uzyskane wartości aktywności promieniotwórczej zostały następnie porównane ze średnią aktywnością promieniotwórczą tego typu skał w Sudetach i na świecie. Obecność antropogenicznego izotopu cezu 137Cs została stwierdzona na 7 stanowiskach. Depozycja tego izotopu zmieniała się w granicach od 38 Bq m−2 do 6344 Bq m−2. W pracy dokonano również pomiarów wartości mocy dawki pochłoniętej promieniowania γ. Uzyskane wyniki zmieniały się w zakresie od 10 nGy h−1 do 223 nGy h−1, przy czym średnia wartość mocy dawki pochłoniętej promieniowania γ w Polsce wynosi 45,6 nGy h−1. Jednym z celów niniejszej pracy było także określenie korelacji pomiędzy koncentracjami podstawowych radionuklidów. Wyniki badań pokazują, że koncentracje 232Th [ppm] i 238U [ppm], K [%] i 232Th [ppm] oraz K [%] i 238U [ppm] wykazują na ogół silną, dodatnią korelację. Badania promieniotwórczości naturalnej skał Gór Opawskich i ich zachodniego przedpola przeprowadzone w warunkach laboratoryjnych i in situ wykazały się dużą zgodnością. Największa różnica pomiędzy aktywnościami wyznaczonymi oboma sposobami wyniosła 140 Bq kg−1.

Measurements of natural and anthropogenic radioactivity were carried out in characteristic lithologies in the Opava Mountains and their western foreland (SW Poland). In situ measurements were conducted at 13 locations and rock samples from each site were collected for laboratory measurements. The activity concentrations of the naturally occurring radionuclides and fallout of 137Cs were measured using a portable HPGe gamma-ray spectrometry. The ranges of the activity concentrations of 232Th were 5–71 Bq kg−1 in the laboratory and 2–71 Bq kg−1 for the in situ measurements. For 238U, the activity concentrations ranged from 4–52 Bq kg−1 in the laboratory and from 7–48 Bq kg−1 under in situ field conditions, and for 40K, the ranges were 12–1560 Bq kg−1 in the laboratory and 60–1700 Bq kg−1 for in situ measurements. Measured activity concentrations were compared with average activity concentrations of the radionuclides in similar types of rocks from different global localities and with data from the Sudetes available in the literature. Anthropogenic 137Cs was observed at seven locations with deposition from 38 to 6344 Bq m−2. The external gamma-dose rate varied from 10 to 223 nGy h−1, whereas the average gamma-dose rate in Poland is 45,6 nGy h−1. One of the goals of this work was also to determine the correlation between naturally occurring radionuclides. In the investigated rocks, concentrations of 232Th [ppm] and 238U [ppm], K [%] and 232Th [ppm], and K [%] and 238U [ppm] had a strong positive correlation. No significant differences were found between the in situ and laboratory measurements. The maximum absolute difference between the in situ and laboratory measurements was 140 Bq kg−1 for 40K.

Słowa kluczowe

Góry Opawskie promieniotwórczość naturalna promieniotwórczość antropogeniczna pomiary laboratoryjne pomiary in situ moc dawki promieniowania gamma

Opava Mountains natural radioactivity anthropogenic radioactivity laboratory measurements in situ measurements gamma dose rate

Wydawca

Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

Rocznik

2023

Tom

nr 239

Strony

1--131

Opis fizyczny

Bibliogr. 156, rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Moska Agnieszka

autor

Malczewski Dariusz

Bibliografia

1. Ab d El-mageed A.I., El-Kamel A.H., Abbady A., Harb S., Youssef, A.M.M., Saleh I.I., 2011. Assessment of natural and anthropogenic radioactivity levels in rocks and soils in the environments ofjuban town in Yemen. Radiation Physics Chemistry, 80: 710-715.
2. Abdulqader S.M., Vakanjac В., Kovacevic J., Naunovic Z., Zdjelarevic N., 2018. Natural Radioactivity of Intrusive-Metamorphic and Sedimentary Rocks of the Balkan Mountain Range (Serbia, Stara Planina). Minerals, 8: 6-23.
3. Al-Saleh S., Al-Berzan В., 2007. Measurements of natural radioactivity in some kinds of marble and granite used in Riyadh region. Journal of Nuclear and Radiation Physics, 2: 25-36.
4. Aleksandrowski P., Mazur S., 2002. Collage tectonics In the northeasternmost part of the Variscan Belt: the Sudetes. Bohemian Massif [W]: J.A. Winchester, T.C. Pharaoh, J. Verniers (ed.), Paleozoic Amalgamation of Central Europe. Geological Society, London, Special Publication, 201: 237-277.
5. Alnour I.A., Wagiran H., Ibrahim N., Laili Z., Omar M., Hamzah S., Idi Bello Y., 2012. Natural radioactivity measurements in the granite rock of quarry sites, Jahor, Malysia. Radiation Physics and Chemistry, 81: 1842-1847.
6. Amrani D„ Tahtat M„ 2001. Natural radioactivity in Algieria building materials. Applied Radiation and Isotopes, 54: 687-689.
7. Anjos R.M., Juri Ayub J., Cid A.S., Cardoso R., Lacerda Т., 2011. External gamma-ray dose rate and radon concentration in indoor environments covered with Brazilian granites. Journal of Environmental Radioactivity, 102: 1055-1061.
8. Attendorn H.G., Bowen R.N.C., 1997. Radioactive and stable isotope geology. Chapman & Hall, London.
9. Baykara O., Dogra M., Karatece S., 2007. Assessment of natural radioactivity and its significant hazards of different kinds of marbles in Elazig (Turkey). Natural and Applied Sciences, 2:256-264.
10. Baykara O., Karatepe S., Dogru M., 2011. Assessments of natural radioactivity and radiological hazards in construction materials used in Elazig Turkey. Radiation Measurements, 46:153-158.
11. Bolewski A., Parachoniak W., 1982. Petrografia. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
12. Bond D., Zatoń M„ 2003. Gamma-ray spectrometry across the Upper Devonian basin succession at Kowala in the Holy Cross Mountains (Poland). Acta Geologica Polonica, 53:93-99.
13. Brady J.B., 1995. Diffusion data for silicate minerals, glasses, and liquids. [W]: Т.Н. Ahrens (ed.), Mineral Physics and Crystallography: A Handbook of Physical Constants, AGU References Shelf 2, American Geophysical Union, Washington, DC: 269-290.
14. Breś В., Dumicz M„ Kozłowski S., 1966. Wapienie krystaliczne (marmury ze Sławniowic na Dolnym Śląsku). Biuletyn Instytutu Geologicznego, nr 201,1.11, Warszawa: 121-147.
15. Brunarski L., Dohojda M., 2010. Badania promieniotwórczości naturalnej wyrobów budowlanych. Poradnik ITB nr 455/20. Warszawa.
16. Celik N., Cevik U., Celik A., Kucukomeroglu В., 2008. Determination of indoor radon and soil radioactivity levels in Giresun, Turkey. The Journal of Environmental Radioactivity, 99: 1349-1354.
17. Chäb J., Żaćek V., 1994. Geology of the Zulovä pluton mantle (Bohemian Massif, Central Europe). Vestnik Ćeskeho geologickeho ustavu, 69: 1-12.
18. Chiozzi P., Pasquale V., Verdoya M., 2002. Naturally occurring radioactivity at the Alps- Apennines transition. Radiation measurements, 35: 147-154.
19. Ciesielczuk J., Żaba J., 2006. The paleotectonic environment of amphibelites from the Polish part of the Desna and Vrbno series, Opava Mts, east Sudetes. Mineralogia Polonica - Special Papers, 29: 115-118.
20. Daintith J., 2009. A Dictionary of Physics. 6th Edition, Oxford University Press, Oxford, UK.
21. Das A., Ferbel Т., 2003. Introduction to Nuclear and Particle Physics (2nd edition). World Scientific, London.
22. Debertin K, Helmer R.G., 1988. Gamma and X - Ray spectrometry with semiconductor detectors. North Holland, Amsterdam.
23. Dołhańczuk-Śródka A., 2012. Estimation of external gamma radiation dose in the area of Bory Stobrawskieforests (PL). Environmental Monitoring and Assessment 184:5773-5779.
24. Dołhańczuk-Śródka A., Ziembik Z., Wacławek M., Hysplerova L., 2007. Badanie aktywności radiocezu na obszarze transgranicznym Polsko-Czeskim. Proceedings of ECOpole, 1:113-118.
25. Don J., Skäcel J., Gotowała R., 2003. The boundary zone of the East and West Sudetes on the 1:50 000 scale geological map of the Velke Vrbno, Stare Misto and Śnieżnik Metamorphic Units. Geologia Sudetica, 35: 25-59.
26. Dumicz M., 1961. Budowa geologiczna metamorfiku Sudetów Wschodnich w okolicy Sławniowic. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, B, 6: 67-83.
27. Dziedzicowa H., Lorenc M., Wojnar В., 1981. Nomenklatura petrograficzna granitoidów wschodniego Przedgórza Sudeckiego w międzynarodowej klasyfikacji skał plutonicznych. Prace Geologiczno-Mineralogiczne VIII. Acta Universitatis Wratislaviensis, 521:211-216.
28. Dżaluk A., Malczewski D., Żaba J., Dziurowicz M., 2014. In situ measurements of natural radioactivity in selected igneous rocks of the Opava Mountain region. Contemporary Trends in Geosciences, 3: 5-13.
29. Dżaluk A., Malczewski D., Żaba J., Dziurowicz M., 2018. Natural radioactivity in granites and gneisses of the Opava Mountains (Poland): a comparison between laboratory and in situ measurements. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 316: 101-109.
30. Eisenbud M., Gesell Т., 1997. Environmental Radioactivity. From Natural, Industrial and Military Sources. Academic Press, San Diego.
31. El Aassy I.E., El Gały M.M., Nada A.A., El Feky M.G., Abd El Maksound T.M., 2011. Effect of alteration processes on the distribution of radionuclides in uraniferous sedimentary rocks and their environmental impact, southwestern Sinai, Egypt. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 289:173-184.
32. El-Kamel A.H., Abd El-mageed A.I., Abbady A., Harb S„ Saleh I .I., 2012. Natural Radioactivity of Environmental Samples and their Impact on the Population at Assalamia-Alhomira Area in Yemen. Geosciences 2012, 2: 125-132.
33. Enge H.A., Wehr M.R., Richards J.A., 1983. Wstęp do fizyki atomowej. PWN, Warszawa.
34. Fares S., 2016. Natural Radioactivity Emitted from Granite and Marble Samples Collected from Sinai Area Egypt and Excess Lifetime Cancer Risk. International Journal of Scientific & Engineering Research, 7(12): 432-444.
35. Fares S., Yassene Ali A.M., Ashour A., Abu-Assy M.K., Abd El-Rahman M., 2011. Natural radioactivity and the resulting radiation doses in some kinds of commercially marble collected from different quarries and factories in Egypt. Natural Science, 3: 895-905.
36. Firestone R.B., 1996. Table of Isotopes. CD ROM Edition. Wiley - Interccience Publ., New York
37. Floyd P.A., Kryza R, Crowley Q.G., Winchester J.A., Abdel Wahed M„ 2002. Ślęża ophiolite: geochemical features and relationship to Lower Paleozoic rift magmatism in the Bohemian Massif. [W:] J. Winchester, T. Pharaoh, J. Verniers (eds.), Paleozoic Amalgamation of Central Europe. Geological Society, London, Special Publications 201: 197-216.
38. Franke W., Żelaźniewicz A., 2000. The eastern termination of the Variscides: terane correlation and kinematic evolution. [W:] Franke W., Haak V., Oncken О., Tanner D., eds.), Orogenic Processes: Quantification and Modelling in the Variscian Belt. Geological Society, 179: 63-86.
39. Furnes H., Kryza R., Muszyński A., Pin C., Garmann L.B., 1994. Geochemical evidence for progressive, rift-related early Paleozoic volcanism in the western Sudetes. Journal of Geological Society. London, 151: 91-109.
40. Garcia-Lobón J.L., Rey-Moral C., Ayala C„ 2006. Comprehensive petrophysics of rocks from the Monesterio Antiform (Ossa Morena Zone), SW Spain. Journal of Applied Geophysics, 59:190-204.
41. Gostkowska В., 2005. Ochrona radiologiczna. Wielkości, jednostki i obliczenia. Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej, Warszawa.
42. Grocholski W., 1969. Przewodnik geologiczny po Sudetach. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
43. Grygar R., Kalenda F., 1992. The structural and stratigraphic aspects of the mineralization kontrole of teh Zlatś hory ore district. Sborni'k VŚB Ostrava, 37: 73-78.
44. Harb S., Abbady A., El-Kamel A.H., Saleh I.I., Abd El-Mageed A.I., 2012. Natural radioactivity and their radiological effects for different types of rocks from Egypt. Radiation Physics Chemistry, 81: 221-225.
45. Hartley A.J., Otava J., 2001. Sediment provenance and dispersal in a deep marine foreland basin: the Lower Carboniferous Culm Basin. Czech Republic. Journal of Geological Society, London, 158:137-150.
46. Helfer K., Miller K.M., 1988. Calibraion factors for Ge detectors used for field spectrometry. Health Physics, 55: 15-29.
47. Hrynkiewicz A., 2001. Człowiek i promieniowanie jonizujące. PWN, Warszawa.
48. Hülia-Esen O., 2018. Promieniotwórczość naturalna wybranych minerałów zpegmatytów południowej Norwegii. Praca magisterska, Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec, Biblioteka Wydziałowa.
49. Iqbal M., Tufail M., Mirza S., 2000. Measurement of natural radioactivity in marble found in Pakistan using a Nal(Tl) gamma-ray spectrometer. Journal of Environmental Radioactivity, 51: 255-265.
50. Isajenko K., Piotrowska В., Fujak M., Kardaś М., 2012. Atlas Radiologiczny Polski 2011. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
51. Isinkaye O.M., Jibiri N.N., Olomide A.A., 2015. Radiological health assessment of natural radioactivity in the vicinity of Obajana cement factory, North Central Nigeria. Journal of Medical Physics, 40: 52-59.
52. Janeczek J., Kozłowski К., Żaba J., 1991. Zbieramy minerały i skały. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
53. Jaracz P., 2001. Promieniowanie jonizujące w środowisku człowieka: fizyka, skutki radiologiczne, społeczeństwo. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
54. Jedlicka J., 1997. Zulovsky masiv ve Slezsku prehled dosavadnich znalostl Zpravy o geol. vyzkvr. 1998:121-123 (in Czech).
55. Jibiri N.N., Bankole S.O., 2006. Soil radioactivity and radiation absorbed dose rates at roadsides in high-traffic density areas in Ibadan Metropolis, southwestern Nigeria. Radiation Protection Dosimetry, 118: 453-458.
56. Jibiri N.N., Farai P.I., Alausa K.S., 2007. Estimation of annual effective dose due to natural radioactive elements in ingestion of foodstuffs in tin mining area of Jos-Plateau, Nigeria. The Journal of Environmental Radioactivity, 94: 31-40.
57. Joshua E.O., Ademola J.A., Akpanowo M.A., Oyebanjo O.A., Olorode D.O., 2009. Natural radionuclides and hazards of rock samples collected from Southeastern Nigeria. Radiation Measurements, 44: 401-404.
58. Kaplan I., 1969. Nuclear Physics. 2nd edition, Addison-Wesley Publishing Company, Inc., New Delhi.
59. Khatibeh A.J.A.H., Ahmad N„ Matiullah, Kenawy M.A., 1997. Natural radioactivity in marble stones-Jordan. Radiation Measurements, 28: 345-348.
60. Kiss E., Volford P., 2013. Depth and Aerial Distribution of Cs-137 in the Soil of a Small water Catchment in the Sopron Mountains. Acta Silvatica et Lignaria Hungarica, 9:147-159.
61. Knoll G.F., 2000. Radiation Detection and Measurement. 3rd edition, John Wiley & Sons Inc., New York.
62. Kondracki J., 2001. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
63. Kozdrój W., 2003. Metabasites from the Polish of the Andelska Hora formation (Moravo-Silesian Zone): Geochemistry, metamorphic history and geotectonic meaning. Journal of the Czech Geological Society, 48: 82.
64. Kozłowski К., Żaba J., 1983. Clinopyroxenes in skarn from the vicinity of Głuchołazy (Eastern Sudetes). Bulletin of the Polish Academy of Sciences. Earth Sciences, 31: 79-87.
65. Krane K.S., 1988. Introductory Nuclear Physics. John Wiley & Sons, Inc, Chichester.
66. Kresl M., Vankova V., 1978. Radioactivity and heat production data from several boreholes in the Bohemian Massif. Studia Geophysica et Geodynamica, 22: 165-176.
67. Kröner A., Stipska P., Schulmann К., Jaeckel P., 2000. Chronological constrains on the pre-Variscan evolution of the northeastern margin of the Bohemian Massif [W]: W. Franke, V. Haak, O. Oncken, D. Tanner (ed.), Orogenic processes: Quantification and modeling in the Variscan Belt. Geological Society, London: 175-197.
68. Kryza R., Mazur S., Pin C., 2003. Subduction- and non- subduction-related igneous rocks in the Central European Variscides: geochemical and Nd isotope evidence for a composite origin of the Kłodzko Metamorphic Complex, Polish Sudetes. Acta Geodynamica, 16: 39-57.
69. Kryza R., Muszyński A., Vielzeuf D., 1990. Glaucophane-bearing assemblage overprinted by greenschist-facies metamorphism in the Variscian Kaczawa complex, Sudetes, Poland. Journal of Metamorphic Geology, 8: 345-355.
70. L'Annunziata M.F., 2007. Radioactivity: Introduction and History. Elsevier Science, Amsterdam.
71. Laurent A., Janouśek V., Magna Т., Schulmann К., Mikovä J., 2014. Petrogenesis and geochronology of a post-orogenic calc-alkaline magmatic association: the Zulova Pluton, Bohemian Massif. Journal of Geosciences, 59: 415-440.
72. Lilley J.S., 2001. Nuclear Physics: Principles and Applications. John Wiley & Sons, Ltd, Chichester.
73. Lis J., Pasieczna A., 1995. Atlas Geochemiczny Polski 1:2 500 000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
74. Lu X., Zhang X., 2008. Natural radioactivity measurements in rocks samples of Cuihua Mountain National Geological Park, China. Radiation Protection Dosimetry, 128: 77-82.
75. Majerowicz A., 1979. The Ślęża Mtgroup and ophioliteproblems. [W:] T. Gunia (ed.), Field Conference Sept. 8-9, Nowa Ruda: 9-34.
76. Majerowicz A., Sawicki L., 1958. Wschodnio-sudeckie serie metamorficzne w okolicy Głuchołazów. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 127: 37-89.
77. Malczewski D., Dziurowicz M., Krzykawski Т., 2018. 222Rn and 220Rn emanations form zircon crystals as a function of absorbed a-doses. The Canadian Mineralogist, 56:451-462.
78. Malczewski D., Dziurowicz M., Lednicka M., Kalab Z., 2018a. Naturalna radioaktywność skał w kopalni Jeronym. 27. Konferencja OVAT8 - New Knowelage and Measurement in Seismology, Engineering, Geophysics and Geotechnical Engineering. Instytut Geoniki Czeskiej Akademii Nauk. Czechy Ostrava Poruba, 10-12.04.2018r.
79. Malczewski D., Sitarek A., Żaba J., Dorda J„ 2005. Natural radioactivity of selected crystalline rocks of the Izera Blocks (Sudetes, SW Poland). Przegląd Geologiczny, 53:237-244.
80. Malczewski D., Teper L., Dorda J., 2004. Assessment of natural and anthropogenic radioactivity levels in rocks and soils in the environs of Świeradów Zdrój in Sudetes, Poland, by in situ gamma-ray spectrometry. Journal of Environmental Radioactivity, 73: 233-245.
81. Malczewski D., Żaba J., 2012. Natural radioactivity in rocks of the Modane-Aussois region (SE France). Journal of Radianalitycal and Nuclear Chemistry, 292: 123-130.
82. Malis J., Jelinek J., Petruskovä L., Klempa M., 2015. Geosite Bozi hore atŻulova - a classic mineral deposit. Acta Geoturistica, 6: 18-29.
83. Manai K., Ferchichi C., Oueslati M., Trablesi A., 2012. Gamma radiation Measurements in Tunisian Marbles. World Journal of Nuclear Science and Technology, 2: 80-84.
84. Mayer-Kuckuk Т., 1983. Fizyka jądrowa. PWN, Warszawa.
85. Mazur S., Aleksandrowski P., Kryza R., Oberc-Dziedzic Т., 2006. The Variscan orogen in Poland. Geological Quarterly, 50: 89-118.
86. Mazur S., Aleksandrowski P., Szczepański J., 2010. Zarys budowy geologicznej waryscyjskiej struktury Sudetów. Przegląd Geologiczny, 58: 133-145.
87. Mazur S., Aleksandrowski P., Turniak K., Awdankiewicz M., 2007. Geology, tectonic evolution and Late Paleozoic magmatism of Sudetes - an overview. Granitoids in Poland, AM Monograph No. 1: 59-87.
88. Mietelski J.W., 1994. Skażenia gamma i alfa promieniotwórcze ściółek leśnych w Polsce. Postępy Techniki Jądrowej, 37: 15-33.
89. Mietelski J.W., Kubica В., Gaca P., Tomankiewicz E„ Błażej S„ Tuteja-Krysa M„ Stobiński M., 2008a. 238Pu, 239+240Pu, 241 Am, 90Sr and 137Cs in mountain soil samples from the Tatra National Park (Poland). Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 275: 523-533.
90. Mietelski J.W., Mirocha S., Bogacz J., 2008b. Plutonium and gamma emitters in the north-eastern part of Bory Tucholskie (Poland). Nukleonika, 53: 17-25.
91. Mietelski J.W., Szwałko P., Tomankiewicz E., Gaca P., Małek S., Barszcz J., Brabowski S., 2004.137Cs, 40K, 238,239+240Pu, 241 Am and 243+244Cm in forest liter and their transfer to some species of insects and plants in boreal forests: Three case studies. Journal of Radio- analytical and Nuclear Chemistry, 262: 645-660.
92. Misar Z., Dudek A., Havlena V., Weiss J., 1983. Regionalni geologie ĆSSRI. Ćesky masiv. SPN, Praha.
93. Moczydłowska M., 1997. Proterozoic and Cambrian succession in Upper Silesia: an Avalonian terrane in southern Poland. Geological Magazine, 134: 679-689.
94. Moska A., Malczewski D., Żaba J., Dziurowicz M., 2023. Natural radioactivity in select metamorphic and sedimentary rocks of the Opava Mountains (Poland): A comparison between laboratory and in situ measurements of 232Th, 238U, and 40K activities. Acta Montanistica Slovaca, 28: 250-262
95. Noz M.E., Maguire Jr., G.Q., 2007. Radiation Protection in the Health Sciences. World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd, London.
96. Oberc J., 1972. Tektonika. Sudety i obszary przyległe. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
97. Oberc-Dziedzic Т., Madej S., 2002. The variscan overthrust of the Lover Paleozoic gneiss unit on the Radomian basement in the Strzelin and Lipowe Hills massif, Fore-Sudetic Block, SW Poland; is this part of the east-West Sudetes boundary? Geologica Sudetica, 34: 39-58.
98. Örgün Y., Altinsoy N., Gültekin A.H., Karahan G., Qelebi N„ 2005. Natural radioactivity levels in granitic plutons and groundwaters in Southest part of Eskisehir, Turkey. Applied Radiation Isotopes, 63: 267-275.
99. Örgün Y., Altinsoy N.. Sahin S.Y., Güngör Y., Gültekin A.H., Karahan G., Karacik Z., 2007. Natural and anthropogenic radionuclides in rocks and beach sands from Ezine region (Qanakkale), Western Anatolia, Turkey. Applied Radiation Isotopes, 65: 739-747.
100. Patoćka F., Valenta J., 1996. Geochemistry of the Late Devonian intermediate to acid metavolcanic rocks from the southern part of the Vrbno Group, the Jeseniky Mts., Moravo-Silesian Belt (Bohemian Massif, Czech Republic): paleotectonic implications. Geolines, 4: 42-54.
101. Pin C., Majerowicz A., Wojciechowska I., 1988. Upper Paleozoic oceanic crust in the Polish Sudetes: Nd-Sr isotope and trace element evidence. Lithos, 21: 195-209.
102. Plewa M., Plewa S., 1992. Pertofizyka. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
103. Polański A., 1961. Geochemia izotopów. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
104. Polański A., 1988. Podstawy geochemii. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
105. Polański A., Smulikowski K., 1969. Geochemia. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
106. Przylibski T.A., 2004. Concentration of226Ra in rocks of the southern part of Lower Silesia (SW Poland). Journal of Environmental Radioactivity, 73: 171-191.
107. Rajlich P., Slobodnik M., Novotny A., 1989. Variscian Crustal Boudinage in the Bohemian Massif: Gravimetry, Magnetometry and Structural Data from the Desna Dome. Jahrbuch Der Geologischen Bundesanstalt, 132: 241-246.
108. Ramasamy V., Ponnusamy V., Hemalatha J., Meenakshisundaram V., Gajendrian V., 2005. Evaluation of natural radioactivity and radiological hazards caused by different marbles of India. Indian Journal of Pure and Applied Physics, 43: 815-820.
109. Raport Roczny, 2021. Działalność Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki oraz ocena stanu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w Polsce w2021 roku. PAA, Warszawa, 2022.
110. Rizzo S., Brai M., Basile S., Bellia S., Hauser S., 2001. Gamma activity and geochemical features of building materials: estimation of gamma dose rate and indoor radon levels in Sicily. Applied Radiation and Isotopes, 55: 259-265.
111. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 17 grudnia 2020 r. - Dz.U. z dn. 7 stycznia 2021 г., poz. 33.
112. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 11 sierpnia 2021 r. - Dz.U. z dn. 9 września 2021 г., poz. 1657.
113. Ryka W., Maliszewska A., 1982. Słownik petrograficzny. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
114. Sahoo B.K., Dipen Nathwani, Eappen K.P., Ramachandran T.V., Gaware J.J., Mayya Y.S., 2007. Estimation of radon emanation factor in Indian building materials. Radiation Measurements, 42: 1422-1425.
115. Salas H.T., Nalini Jr. H.A., Mendes J.C., 2006. Radioactivity dosage evaluation of Brazil¬ian ornamental granitic rocks based on chemical data, with mineralogical and lithological characterization. Environmental Geology, 49: 520-526.
116. Sannappa J., Ningappa C., Prakash Narasimha K.N., 2010. Natural radioactivity levels in granite region ofKarnataka State. Indian Journal of Pure & Applied Physics, 48: 817-819.
117. Schlumberger, 2009. Log interpretation charts. Schlumberger, Teksas.
118. Schulmann K., Gayer R., 2000. A model for a continental accretionary wedge developed by oblique collision: the NE Bohemian Massif. Journal of the Geological Society, 157:401-416.
119. Sengupta D., Ghoshb A., Mamtani M.A., 2005. Radioactivity studies along fracture zones in areas around Galudih, East Singhbhum, Jharkhand, India. Applied Radiation and Isotopes, 63: 409-414.
120. Simsek C., 2008. Assessment of natural radioactivity in aquifer medium bearing uranium ores in Koprubasi, Turkey. Environmental Geology, 55: 1647-1646.
121. Skorko M., 1973. Fizyka. Podręcznik dla studentów wyższych technicznych studiów zawodowych dla pracujących. PWN, Warszawa.
122. Skrzypczak E., Szefliński Z., 2012. Wstęp do fizyki jądra atomowego i cząstek elementarnych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
123. Smulikowski K., 1995. Evidence of glaucophane-schist fades metamorphism in the East Karkonosze complex, West Sudetes, Poland. Geologische Rundschau, 84: 720-737.
124. Spałek K., 2006. Biskupia Kopa u stóp śląskiej Szwajcarii. Gazeta. 28.09.2006. Opole.
125. Strugarski Z., 1993. Promieniowanie kosmiczne. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
126. Strzałkowski A., 1978. Wstęp do fizyki jądra atomowego. Wydanie 3 zmienione, PWN, Warszawa.
127. Strzelecki R., Wołkowicz S., Szewczyk J., Lewandowski P., 1994a. Mapy Radioekologiczne Polski. Część I: Mapa mocy dawki promieniowania gamma w Polsce. Mapa stężeń cezu w Polsce 1:750 000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
128. Strzelecki R., Wołkowicz S., Szewczyk J., Lewandowski P., 1994b. Mapy Radioekologiczne Polski. Część II: Mapa zawartości uranu w Polsce. Mapa zawartości toru w Polsce. Mapa zawartości potasu w Polsce 1:750 000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
129. Strzyżewska-Konieczna S., Żaba J., 2002. Struktury fałdowe oraz sekwencje deformacji w utworach formacji andelskohorskiej (Góry Opawskie, Sudety Wschodnie). Przegląd Geologiczny, 50: 1221-1222.
130. Stupnicka E., 1997. Geologia Regionalna Polski. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa.
131. Szełęg E., 2010. Atlas minerałów i skał. Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała.
132. Szewczyk J., 1990. Wpływ skażeń promieniotwórczych na pole naturalnego promieniowania gamma. Przegląd Geologiczny, 38:413-422.
133. Tufail M., Iqbal M., Mirza S.M., 2000. Radiation doses due to the natural radioactivity in Pakistan marble. Radioprotection, 35: 299-310.
134. Turner J.E., 2007. Atoms, Radiation, and Radiation Protection. 3rd edition, Wiley-VCH, Weinheim.
135. UNSCEAR, 2000. Sources and Effects of Ionizing Radiation. United Nations Publication, New York.
136. Van Schmus W.R., 1995. Natural radioactivity of the Crust and the Mantle. [W]: T.J. Ahrens (ed.), Global Earth Physics: A handbook of Physical Constants, AGU Reference Shelf I. American Geophysical Union, Washington, DC.: 283-291.
137. Walley El-Dine N., E-Shershaby A., Ahmed E, Abdel-Haleem A.S., 2001. Measurements of radioactivity and radon exhalation rate in different kinds of marbles and granites. Applied Radiation and Isotopes, 55: 853-860.
138. Wallova G., Acharya K.K., Wallner G., 2010. Determination of naturally occurring radionuclides in selected rocks from Hetaunda area, central Nepal. Journal of radioanalytical and nuclear chemistry. 283: 713-718.
139. Winchester J.A., Floyd P.A., Chocyk M., Horbowy K., Kozdrój W., 1995. Geochemistry and tectonic environment of Ordovican meta-ingenous rocks in the Rudawy Janowickie Complex, SW Poland. Journal of Geological Society. London, 152:105-115.
140. Witt A., Szmidt Z., Pomorski A., Majcher A., 2016. Aktualne kierunki wykorzystania gnejsów ze złóż dolnośląskich i opolskich oraz perspektywy zastosowania ich w nowych gałęziach przemysłu. Górnictwo Odkrywkowe: 57: 47-57.
141. Wojciechowski A., 1997. Przejawy złota pierwotnego w amfibolitach okolic Burgrabic k. Głuchołazów. [W:] Metale szlachetne w NE części Masywu Czeskiego i obszarach przyległych. Geneza, występowanie, perspektywy. Konferencja Naukowa, Jarnołtówek 19-21 czerwca 1997 r. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 68: 1-146.
142. Wołkowicz S., Strzelecki R., 2002. Geochemia poczarnobylskiego cezy w glebach i roślinach anomalii opolskiej. Przegląd Geologiczny, 50: 941-944.
143. Xinwei L., Lingqing W., Xiaodan J.J., 2006. Radiometrie analysis of Chinese comercial granites. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 267: 669-673.
144. Yeboah J., Boadu M., Darko E.O., 2001. Natural radioactivity in soils and rocks within the Greater Accra Region of Ghana. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 249: 629-632.
145. Zachovalova K., Leichmann J., Svancara J., 2002. Żulova batholith: a post-orogenic, fractionated ilmenite-allanite I-type granite. Journal of the Czech Geological Society, 47: 35-44.
146. Żaba J., 2002. Przejawy tektoniki nasuwczej w utworach formacji hornobeneszowskiej (Góry Opawskie, Sudety Wschodnie). Przegląd Geologiczny, 50: 1226-1227.
147. Żaba J., 2006. Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów. Videograf II, Chorzów.
148. Żaba J., Ciesielczuk J., Malik К., Strzyżewska-Konieczna S., 2005. Budowa i ewolucja strukturalna utworów dewońsko-karbońskich (strefa śląsko-morawska). [W]: Geologia i zagadnienia ochrony środowiska w rejonie Górnośląskim. LXXVI Zjazd Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Państwowy Instytut Geologiczny, Polskie Towarzystwo Geologiczne, Warszawa: 116-127.
149. Żelaźniewicz A., Aleksandrowski P., 2008. Regionalizacja tektoniczna Polski - Polska południowo-zachodnia. Przegląd Geologiczny, 56: 904-911.
150. Żelaźniewicz A., Aleksandrowski P., Buła Z., Karnikowski P.H., Konon A., Oszczypko N., Ślączka A., Żaba J., Żytko K., 2011. Regionalizacja tektoniczna Polski. Komitet Nauk Geologicznych PAN. Wrocław.
151. Żelaźniewicz A., Bachliński R., Nowak I., Sergeev S.A., 2006. Cadomian Versus Variscan Fabrics in the Desna Dome Basement Rocks, east Sudetes. Geolines, 20: 140-141.
Strony www:
152. www.webminaral.com
153. www.canberra.com
154. www.ppn.wnoz.us.edu.pl
155. www.mapa-turystyczna.pl
156. http://nucleardata.nuclear.lu.se/toi/index.asp

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-36a55796-6c0f-4414-9f9a-f8ec33f623ff