Ekonomiczna efektwność przedsięwzięć inwestcyjnych w energetce opartej na zasadach rynkowych w warunkach transformacji sektorowej

• Autorzy: Skomudek Waldemar , Dzieża Jerzy , Lorenc Aleksander , Rydlewski Jerzy , Serwatka Anna

Identyfikatory

DOI

10.7494/er.2025.13-14.225

Warianty tytułu

EN

Economic efficiency of investment projects in the energy sector based on market principles in the conditions of sectoral transformation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nadrzędnym celem rozwojowym przedsiębiorstw ener¬getycznych funkcjonujących w warunkach konkurencyjnego rynku energii jest dążenie do wzrostu ich wartości poprzez realizację za¬mierzeń inwestycyjnych o charakterze rozwojowym, ekonomicznie efektywnych i gwarantujących bezpieczeństwo pracy systemu elektroenergetycznego. Przyjęcie takiejperspektywy przesądza o tym, że w ciągu najbliższejdekady powinny być realizowane głównie zamierzenia o dużym stopniu innowacyjności, usprawniające niemal wszystkie procesy biznesowe. Oznacza to również, że podejmowanie decyzji inwestycyjnych powinno bazować na gruntownej i rzetelnej ocenie ich opłacalności i efektywności, a także uwzględniać zmianę wartości pieniądza w czasie, ryzyko traktowa¬ne jako obiektywnie istniejąca możliwość niepowodzenia w realizacji zamierzonych celów inwestycyjnych oraz realny okres trwania inwestycji. Dla tak określonego obszaru zagadnień w artykule zaprezentowano informacje z zakresu wyznaczania efektywności energetycznych projektów inwestycyjnych, określania optymalnych modeli ich finansowania, kształtowania przychodu regulowanego operatorów sieci elektroenergetycznych oraz monitorowania uzyskanych rezultatów w odniesieniu do poniesionych nakładów inwestycyjnych, zastosowania innowacyjnych metod modelowania agentowego i teorii grafów, a także metody analizy wielowymiarowej oraz metody teorii gier stosowane do wyceny energetycznych projektów inwestycyjnych.

EN

The overriding development goal of energy companies operating in a competitive energy market is to strive to increase their value through the implementation of investment plans that are developmental, economically efficient and guarantee the safety of the power system. Considering investments in this way determi¬nes that in the next decade, mainly projects with a high degree of innovation and streamlining almost all business processes should be implemented. This also means that investment decisions should be based on a thorough and reliable assessment of their profitability and effectiveness, and should also take into account the time value of money, risk treated as an objectively existing possibility of failure in achieving the intended investment goals and the real life cycle of the investment. For this specific area of issues covered by the investment implementation process, the chapter collects and describes the spectrum of knowledge in the field of determining the energy efficiency of investment projects, defining optimal models for their financing, shaping the regulated revenue of electricity network operators and monitoring the results obtained in relation to the investment outlays incurred, applying innovative methods of agent modelling and graph theory, as well as multidimensional analysis methods and game theory methods for the valuation of energy investment projects.

Słowa kluczowe

PL

ekonomiczna efektywność inwestycji; finansowanie inwestycji; stabilność pracy KSE; modelowanie agentowe; wycena opcji

EN

economic efficiency of investment; investment financing; stability of KSE operation; agent modeling; option pricing

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Energetyka Rozproszona
• Rocznik: 2025
• Tom: nr 13-14
• Strony: 225--242
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Skomudek Waldemar

• AGH Akademia Górniczo-Hutnnicza w Krakowie, Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inzynierii Biomedycznej

autor

Dzieża Jerzy

• Wydział Matematyki Stosowanej AGH

autor

Lorenc Aleksander

• Deloitte Advisory

autor

Rydlewski Jerzy

• Wydział Matematyki Stosowanej AGH

autor

Serwatka Anna

• Wydział Matematyki Stosowanej AGH

Bibliografia

• [1] Black F.S., Scholes M. (1973), The Pricing of Options and Corporate Liabilities, „Journal of Political Economy" 81 (3): 637-654.
• [2] Boer F.P. (2000), Valuation of Technology Using Real Options, „Research-Technology Management" 43 (4): 26-30.
• [3] Brealey R.A., Myers S.C. (2000), Principles of Corporate Finance, 6th Edition, Irwin McGrow-Hill, Boston.
• [4] Buk H. (2018), Składniki przychodu regulowanego w taryfach dystry-bucji energii elektrycznej, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu" 513: 35-45.
• [5] Carmona R.A., Durrleman V. (2003), Pricing and Hedging Spread Options, „SIAM Review" 45 (4): 627-685.
• [6] Ding Y., Wang O., Tian Z., Lyu Y., Li F., Yan Z., Xia X. (2023), A Graph-Theory-Based Dynamic Programming Planning Method for Distributed Energy System Planning: Campus Area as a Case Study, „Applied Energy" 329 (40): 120258.
• [7] Dixit A.K., Pindyck R.S. (1994), Investment under Uncertainty, Princeton University Press, Princeton.
• [8] Duffie D. (2001), Dynamic Asset Pricing Theory, Princeton University Press, Princeton.
• [9] Ehrenmann A., Smeers Y. (2011), Generation Capacity Expansion in Risky Environment: A Stochastic Equilibrium Analysis, „Opera¬tions Research" 59 (6): 1332-1346.
• [10] Ember (b.r.), European Wholesale Electricity Price Data. Wholesale Day-Ahead Electricity Price Data for European Countries, So- urced from ENTSO-e and Cleaned, https://ember-climate.org/ data-catalogue/european-wholesale-electricity-price-data/ [dostęp: 4.07.2025].
• [11] Eydeland A., Wolyniec K. (2003), Energy and Power Risk Management - New Developments in Modeling, Pricing, and Hedging, John Wiley & Sons, Hoboken.
• [12] Fama E.F., French K.R. (1992), The Cross-Section of Expected Stock Returns, „Journal of Finance" 47 (2): 427-465.
• [13] Fama E.F., French K.R. (2004), The Capital Asset Pricing Model: Theory and Evidence, „Journal of Economic Perspectives" 18 (3): 25-46.
• [14] Fouladvand J. (2024), Why and How Can Agent-Based Modelling be Applied to Community Energy Systems? A systematic and Critical Review, „Energy Research & Social Science" 114: 103572.
• [15] Graham J.R., Harvey C.R. (2001), The Theory and Practice of Corporate Finance: Evidence from the Field, „Journal of Financial Economics" 60 (2-3): 187-243.
• [16] Hendricks C., Ehrhardt M. (2013), Clean Spark Options in the German Electricity Market, preprint BUW-IMACM 13/09.
• [17] Karaś M., Serwatka A. (2017), Discrete-Time Market Models from the Small Investor Point of View and the First Fundamental-Type Theorem, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Mathematica" 16 (1): 17-40.
• [18] Karaś M., Serwatka A. (2021), Strong-Hand Conjecture: Agent-Based Numerical Simulation, „Journal of Investment Strategies" 10 (2) : 23-42.
• [19] Kosiorowski D., Rydlewski J. (2020), Centrality-Oriented Causali¬ty: A Study of EU Agricultural Subsidies and Digital Development in Poland, „Operations Research and Decisions" 30 (3) : 47-63.
• [20] Kosiorowski D., Rydlewski J.P., Klecha T., Mielczarek D. (2021), A New Approach for Analyzing Stock Market Stress Based on the Warsaw Stock Exchange in 2005-2019, „Eastern European Economics" 59 (4): 317-333.
• [21] Luna J.P., Sagastizabal C., Solodov M. (2013), Complementarity and Game-Theoretical Models for Equilibria in Energy Markets: Deterministic and Risk-Averse Formulations, [w:] R.M. Kovacevic, G.Ch. Pflug, M.T. Vespucci (red.), Handbook of Risk Management in Energy Production and Trading, Springer Science + Business Media, New York: 231-258.
• [22] Ministerstwo Aktywów Państwowych (2019), Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030, https://kghm.com/ sites/default/files/2024-02/Krajowy%20plan%20na%20 rzecz%20energii%20i%20klimatu%20na%20lata%202021- 2030.pdf [dostęp: 4.07.2025].
• [23] Ministerstwo Klimatu i Środowiska (2021), Załącznik do uchwały nr 22/2021 Rady Ministrów z dnia 2 lutego 2021 r., Polityka Energetyczna Polski do 2040 r., https://bip.mos.gov.pl/file- admin/user_upload/bip/strategie_plany_programy/Polityka_energetyczna_PolskiZPEP2040_2021-02-02.pdf [dostęp: 4.07.2025].
• [24] Noack A. (2007), Energy Models for Graph Clustering, „Journal of Graph Algorithms and Applications" 11 (2): 453-480.
• [25] Rydlewski J.P. (2025), Wybrane zastosowania metod funkcjonalnej analizy danych w ekonomii, Wydawnictwa AGH, Kraków.
• [26] Trading Economics (2024), EU Natural Gas TTF, https://tradingeconomics.com/commodity/eu-natural-gas [dostęp: 4.07.2025].
• [27] Urząd Regulacji Energetyki (2021), Informacja Prezesa URE w sprawie kalkulacji taryf OSD na 2022, https://www.ure.gov.pl/pl/ biznes/taryfy-zalozenia/zalozenia-dla-kalkulacj/9961,Infor- macja-w-sprawie-kalkulacji-taryf-0SD-na-2022-r.html [dostęp: 4.07.2025].
• [28] Urząd Regulacji Energetyki (2022a), Informacja Prezesa URE w sprawie kalkulacji taryf OSD na 2023, https://www.ure.gov.pl/pl/ biznes/taryfy-zalozenia/zalozenia-dla-kalkulacj/10700,Infor- macja-w-sprawie-kalkulacji-taryf-0SD-na-2023-r.html [dostęp: 4.07.2025].
• [29] Urząd Regulacji Energetyki (2022b), Raport zbiorczy z prac Zespołu Projektowego, Karta Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnych Polskiej Energetyki, https://www.ure.gov.pl/pl/urzad/ informacje-ogolne/aktualnosci/10630,Rynek-energii-elektrycznej-historyczne-porozumienie-sektorowe-regulatora-i- -opera.html [dostęp: 4.07.2025].
• [30] Urząd Regulacji Energetyki (2024), Informacja Prezesa URE w spra¬wie kalkulacji taryf OSD na 2024, https://www.ure.gov.pl/pl/ biznes/taryfy-zalozenia/zalozenia-dla-kalkulacj/11748,Informacja-w-sprawie-kalkulacji-taryf-0SD-na-2024-r.html [dostęp: 4.07.2025].
• [31] Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. 1997 nr 54 poz. 348).
• [32] Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie Ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1506).
• [33] Vuthi P., Peters I. Sudeikat J. (2022), Agent-Based Modeling (ABM) for Urban Neighborhood Energy Systems: Literature Review and Proposal for an all Integrative ABM Approach, „Energy Inform" 5 (S4): 55.