Przestrzenne i kulturowe aspekty funkcjonowania żydowskich łaźni rytualnych

Majewska, A.

doi:10.17425/WK51BATHS

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Przestrzenne i kulturowe aspekty funkcjonowania żydowskich łaźni rytualnych

Autorzy

Majewska A.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.17425/WK51BATHS

Warianty tytułu

Spatial and cultural aspects of functioning of Jewish ritual baths

Języki publikacji

PL EN

Abstrakty

W artykule omówiono przestrzenne i kulturowe aspekty funkcjonowania żydowskich łaźni rytualnych w województwie śląskim, w tym rozmieszczenie mykw obecnie nieistniejących oraz reliktów łaziebnych założeń przedwojennych. Na podstawie materiałów archiwalnych i autorskiej dokumentacji obiektów wykonano wizualizacje 3D fizjonomii wybranych obiektów oraz ich lokalizacji w przestrzeni. Stanowią one uzupełnienie analiz kameralnych oraz syntezę badań terenowych. Przedstawione modele generując wirtualną rzeczywistość pozwalają zrozumieć i przestudiować istotę mykw, czyli tych z żydowskich obiektów religijnych, których poznanie pozostaje utrudnione ze względu na ograniczoną dostępność na terenie Polski. Jedynie wirtualnie doświadczając ich przestrzeni można zachować pamięć o dziedzictwie ukrytym, które znika z krajobrazu kulturowego w całkowitym zapomnieniu.

The article discusses spatial and cultural aspects of functioning of Jewish ritual baths in the Silesian Voivodeship, including distribution of mikvah no longer existing and relics of pre-war bath complexes. 3D visualisations of physiognomies of selected objects and their location in space were made on the basis of archive materials and author’s own documentation of those objects. They complement small-scale analyses and the synthesis of field research. Presented models, by generating virtual reality, allow for understanding and studying the essence of the mikvah, i.e. those among Jewish religious objects which are difficult to learn about because of their limited availability in Poland. Only by virtually experiencing their space, can one preserve the memory of hidden heritage that disappears from the cultural landscape and falls into complete oblivion.

Słowa kluczowe

mykwa rekonstrukcja Śląsk judaizm Żydzi dziedzictwo kulturowe relikt pamięć

mikvah reconstruction Silesia Judaism Jews cultural heritage relic memory

Wydawca

Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków

Czasopismo

Wiadomości Konserwatorskie

Rocznik

2017

Tom

Nr 51

Strony

114--132

Opis fizyczny

Bibliogr. 35 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Majewska A.

Katedra Geografi i Politycznej, Historycznej i Studiów Regionalnych, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

[1] Bergman E. Mykwy w Warszawie. Mazowsze 1999;7:55–64.
[2] Cyankiewicz M., Tokaj J. Dzieje synagogi w Dąbrowie Górniczej. In: Żydzi na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. Historia. Kultura. Zagadnienia konserwatorskie, D. Rozmus, S. Witkowski (eds.), Kraków, 2011, 167–178.
[3] Decyzja Śląskego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w sprawie wpisania obiektu do rejestru zabytków z dnia 31 stycznia 2006 r.
[4] Delowicz J. Społeczność żydowska w Żorach na przełomie XIX i XX wieku. In: Żydzi na Górnym Śląsku w XIX i XX wieku, B. Kalinowska-Wójcik (ed.), Rybnik, 2012, 481–494.
[5] Frolik J., Pecinovska M., Vepŕeková J. Nález Židovskė rituálni láznė – mikve – v Chrudimi. Záchranný archeologiský výzkum na Jánskėm prėdmėsti v roce 2013. Archaeologia Historica 2015;40(2):895–911.
[6] Gwóźdź K. Powstanie i rozwój gminy żydowskiej w Tarnowskich Górach. In: Żydzi na Górnym Śląsku w XIX i XX wieku. Rybnik, 2012, 465–480.
[7] Jagoda L. Koziegłowy i wolna wieś Gniazdów. Koziegłowy, 2014.
[8] Jakimszyn A. Loch głęboki i smrodliwy dla starozakonnych niezbędny… Czyli o postrzeganiu w dobie autonomii galicyjskiej mykwy przy ul. Szerokiej w Krakowie. In: Mykwa – rytuał i historia. J. Lisek (ed.), Wrocław, 2014, 61–72.
[9] Jakimszyn A. Mykwa. Dzieje żydowskiej łaźni rytualnej przy ul. Szerokiej w Krakowie. Kraków, 2012.
[10] Jaworski W. Żydzi na górnym śląsku w latach 1945–1970. Sosnowiec, 2001.
[11] Jeziorski I. (ed.) Studia Judaica biblioteki żywieckiej. Materiały i opracowania do dziejów Żydów na Żywiecczyźnie. Żywiec, 2004.
[12] Kwiecień A. Cmentarz żydowski w Pyskowicach. Spotkania z Zabytkami nr 4 (62), 1992; 62(4):39.
[13] Legutko B. Jaworznickie synagogi. Zeszyty Historyczne Miasta Jaworzna 2003;8:40–44.
[14] Lisek J. (ed.) Mykwa – rytuał i historia. Wrocław, 2014.
[15] Lisek J. Mykwy w księgach pamięci. In: Mykwa –rytuał i historia. J. Lisek (ed.), Wrocław, 2014, 29–137.
[16] Mamoń M. Jaskinia hazardu w żydowskiej łaźni? http://czestochowa.wyborcza.pl/czestochowa/1,35271,7799753,Jaskinia_hazardu_w_zydowskiej_lazni_.html, dostęp: 01.02.2016 r.
[17] Nadolski P. Życie religijne, społeczne, organizacje kulturalne Żydów gliwickich w XIX i w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku. In: Żydzi Gliwiccy, Gliwice, 2006, 47–61.
[18] Prus K. Z przeszłości Mikołowa i jego okolicy. Mikołów, 1932.
[19] Rakowski P. Rybnicka Jerozolima. Słowo Żydowskie 1997;136(6):11.
[20] Rapoport I. Co to jest mykwa? In: Mykwa – rytuał i historia. J. Lisek (ed.), Wrocław 2014, 15–20.
[21] Rozporządzenie Ministra zdrowia Publicznego z dnia 5 lipca 1921 roku w przedmiocie urządzenia i utrzymywania zakładów kąpielowych rytualnych (tzw. mykw) dla ludności wyznania mojżeszowego: http://dziennikustaw.gov.pl/du-/1921/s/65/416, dostęp: 03.02.2016 r.
[22] Rybińska A. Mykwa niechciana – mykwa zapomniana? Mykwa nieobecna w procesie modernizacji Żydów niemieckich w XIX wieku? In: Mykwa – rytuał i historia. J. Lisek (ed.), Wrocław, 2014, 85–100.
[23] Stowarzyszenie Historyczne Żydów Miasta Częstochowy: http://shz-mykwa.pl/index.php?option= com_phocagallery&view=category&id=9:sto warzyszenie&Itemid=12, dostęp: 01.02.2016 r.
[24] Studium wykonalności dla projektu: rewitalizacja zabytkowych łaźni rytualnych i ich adaptacja na cele kulturalne poprzez utworzenie Centrum Naukowego Kultury Żydowskiej Mykwa.
[25] The Book of Klobucko; In Memory of a Martyred Community which was Destroyed: http://www.jewishgen.org/yizkor/Klobuck/klo022.html#Page32, dostęp: 31.01.2016 r.
[26] The Establishment of the Synagogue and the Beis Midrash, http://www.jewishgen.org/Yizkor/zawiercie/ zaw067.html#Page72, dostęp: 03.03.2016 r.
[27] The Jews of Czestochowa: http://www.jewishgen. org/Yizkor/Czestochowa1/cze342.html, dostęp: 31.01.2016 r.
[28] Urban K. Cmentarze żydowskie, synagogi i domy modlitwy w Polsce w latach 1944–1966. Kraków, 2006.
[29] Urbański K. Almanach gmin żydowskich województwa kieleckiego w latach 1918–1939. Kielce, 2007.
[30] Urbański K. Gminy żydowskie małe w województwie kieleckim w okresie międzywojennym.Kielce, 2006.
[31] Veronese I, Göksu H. Y., Schwenk P., Herzig F. Thermoluminescence datingof a mikveh in Ichanhausen, Germany. Journal of Environmental Radioactivity, 2008; 99:621–630.
[32] Włodarczyk T. Przepisy prawne dotyczące mykw w Polsce w okresie dwudziestolecia międzywojennego i ich egzekwowanie na przykładzie powiatu włocławskiego. In: Mykwa – rytuał i historia. J. Lisek (ed.), Wrocław, 2014, 101–125.
[33] Wirtualny Sztetl: http://www.sztetl.org.pl/pl/ article/bedzin/11,synagogi-domy-modlitwyi-inne/13427, mykwa-w-bedzinie-ul-potockiego-3-/, dostęp: 02.02.2016 r.; http:// www.sztetl.org.pl/pl/imagezoom/72857/, dostęp: 02.02.2016 r.
[34] Wodziński M. Stary cmentarz żydowski w Cieszynie. In: Żydowskie zabytki Cieszyna i czeskiego Cieszyna. J. Spyra (ed.), Cieszyn, 1999, 57–67.
[35] Yad Vashem Photo Archive: http://collections1.yadvashem.org/, sygn. 71BO7, 71C01, 71B09, dostęp: 02.02.2017 r.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-362e2674-4f0e-4460-a394-62497358c274