Wyzwania zrównoważonej mobilności miejskiej na tle polityki miejskiej Unii Europejskiej: wybrane przykłady

• Autorzy: Sydorów Martyna , Chmiel Beata , Żukowska Sandra

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.23.001.17398

Warianty tytułu

EN

Challenges of sustainable urban mobility in the context of European Union urban policy: case studies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie koncepcji zrównoważonej mobilności miejskiej oraz przedstawienie jej umiejscowienia na tle europejskiej polityki miejskiej. Analizą objęto zakres związany z kwestią problematyki kształtowania zrównoważonego transportu w miastach. Szczególną uwagę poświęcono charakterystyce różnic pomiędzy zagadnieniami nowej kultury mobilności a klasycznym podejściem do polityki rozwoju transportu. Omówiono przykłady implementowania rozwiązań zrównoważonej mobilności w wybranych krajach zachodnioeuropejskich. Pogłębiona analiza jakościowa skupiła się jednak na dużych, polskich ośrodkach miejskich.

EN

The aim of this article is to present the concept of sustainable urban mobility and to situate it in the context of European urban policy. The analysis covers the issue of shaping sustainable urban transport. Particular attention is paid to characterising the differences between the issues of the new mobility culture and the classic approach to transport development policy. Examples of the implementation of sustainable mobility solutions in selected western European countries are discussed. However, an in-depth qualitative analysis focused on large Polish urban centres.

Słowa kluczowe

PL

mobilność miejska; zrównoważony transport; polityka miejska; rozwój miasta

EN

urban mobility; sustainable transport; urban policy; urban development

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 26(1)
• Strony: 9--21
• Opis fizyczny: Bibliogr. 88 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Sydorów Martyna

• Zakład Rozwoju Regionalnego, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Gdański, J. Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk

• https://orcid.org/0000-0002-1127-0693

autor

Chmiel Beata

• Katedra Ekonomiki Transportu, Uniwersytet Gdański, Armii Krajowej 119/121, 81-824 Sopot

• https://orcid.org/0000-0002-0408-8690

autor

Żukowska Sandra

• Zakład Rozwoju Regionalnego, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Gdański, J. Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk

• https://orcid.org/0000-0003-4589-4063

Bibliografia

• [1] Beim M., 2011, Polityka rowerowa Wiednia, Transport Miejski i Regionalny, 7-8, 45-51.
• [2] Biała I., 2022, Umowa na nowe Mevo podpisana. Na metropolitalne rowery wsiądziemy późną wiosną 2023, https://www.gdansk.pl/wiadomosci/Umowa-na-nowe-Mevo-podpisana-Na-metropolitalne-rowery-wsiadziemy-pozna-wiosna-2023,a,213458 [dostęp: 27.09.2022].
• [3] Brzuśnian A., 2016, Wrocław jako przykład miasta inteligentnego, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 470, 29-39.
• [4] Buczkowski K., 2017, Zrównoważona mobilność miejska. Praktyka społeczno-organizacyjna polskich samorządów, Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock.
• [5] Carteni A., 2015, Urban sustainable mobility. Part 2: simulation models and impacts estimation, Transport Problems 10(1), 1-13.
• [6] Ceder A., 2021, Syncing sustainable urban mobility with public transit policy trends based on global data analysis, Nature 11(14597), 1-14.
• [7] Chądzyńska E., 2020, Rewitalizacja zdegradowanych przestrzeni miejskich – studia przypadków, Studia Miejskie, 17, 91-103.
• [8] Chełmińska P., 2022, Transport publiczny. Autobusy elektryczne dołączyły do miejskiej floty, na początku września ruszą w trasę, https://www.gdansk.pl/wiadomosci/Autobusy-elektryczne-Karsan-dolaczyly-do-gdanskiej-floty,a,226229 [dostęp: 27.09.2022].
• [9] Chodkowska-Miszczuk J., Lewandowska A., 2018, Kreowanie zrównoważonego transportu miejskiego na przykładzie Kopenhagi – wybrane aspekty, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 21(3), 45-59.
• [10] Chomiak-Orsa I., Szurant P., 2015, W kierunku smart city – perspektywy polskie i światowe, Informatyka Ekonomiczna, 3(37), 38-47.
• [11] Ciastoń-Ciulkin A., 2016, Nowa kultura mobilności – istota i ujęcie definicyjne, Transport Miejski i Regionalny, 1, 3-10.
• [12] Cichosz M., 2015, Innowacje w logistyce miejskiej – zrównoważony transport publiczny, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Ekonomiczne, społeczne i środowiskowe uwarunkowania logistyki, 383, 26-29.
• [13] Czerwiński S., 2013, System Park and Ride we Wrocławiu – przykład parkingu przy stadionie miejskim, Transport Miejski i Regionalny, 8, 10-18.
• [14] Dyr T., 2015, Konkurencyjna i zasobooszczędna mobilność w miastach, Technika Transportu Szynowego, 1-2, 12-18.
• [15] Europejski Trybunał Obrachunkowy, 2020, Zrównoważona mobilność w miastach w UE – bez zaangażowania ze strony państw członkowskich nie będzie możliwa istotna poprawa, Sprawozdanie specjalne nr 6, https://op.europa.eu/webpub/eca/special-reports/urban-mobility-6-2020/pl/#chapter10 [dostęp 24.10.2022].
• [16] Fiszer K., 2021, Wrocław: Szybka wymiana taborowa. MPK przygotowuje zajezdnie na nowe tramwaje, https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/wroclaw-szybka-wymiana-taborowa-mpk-przygotowuje-zajezdnie-na-nowe-tramwaje--67764.html [dostęp: 2.10.2022].
• [17] Gdańsk 2030 Plus. Strategia Rozwoju Miasta. Projekt zmian Strategii Rozwoju do konsultacji społecznych, 2022, https://download.cloudgdansk.pl/gdansk-pl/d/202203185951/projekt-zmian-gdansk-2030-plus-strategia-rozwoju-miasta.pdf [dostęp: 27.09.2022].
• [18] Gisterek I., 2021, Zrównoważone zielone torowiska tramwajowe, Zeszyty Naukowo-Techniczne SITK RP, Oddział w Krakowie, 2(123), 135-144.
• [19] Gorgol N., 2015, Analiza wraz z oceną relacji pomiędzy Smart City a budową formy urbanistycznej na przykładzie Oslo i Wiednia, Środowisko Mieszkaniowe, 23, 40-52.
• [20] Graff M., 2015, Druga linia metra warszawskiego, Technika Transportu Szynowego, 12, 23-30.
• [21] Grzelec K., Hebel K., Wyszomirski O., 2020, Zarządzanie zbiorowym transportem miejskim w warunkach polityki zrównoważonej mobilności, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
• [22] GUS, 2021, Szkolnictwo wyższe w roku akademickim 2020/2021 (wyniki wstępne), https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5488/8/7/1/szkolnictwo_wyzsze_w_roku_akademickim_2020-2021.pdf [dostęp: 27.09.2022].
• [23] GUS, 2022, Prezentacja wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 na poziomie województw, powiatów i gmin, https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5693/44/1/1/wyniki_narodowego_spisu_powszechnego_2021_konferencja_prasowa_20.09.2022.pdf [dostęp: 27.09.2022].
• [24] Hebel K., 2017, Nowa kultura mobilności w polskich miastach, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego. Ekonomika Transportu i Logistyka, 62, 67-78.
• [25] Hebel K., Wyszomirski O., 2014, Plan zrównoważonej mobilności miejskiej jako kompleksowe podejście do planowania mobilności w miastach, Technika Transportu Szynowego, 11-12, 47-52.
• [26] Hong D., Jang S., Lee C., 2023, Investigation of shared micromobility preference for last-mile travel on shared parking lots in city center, Travel Behaviour and Society, 30, 163-177.
• [27] Jankowska M., 2015, Smart city jako koncepcja zrównoważonego rozwoju miasta – przykład Wiednia, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego, 42, 173-182.
• [28] Kajdanek K., 2016, Społeczno-kulturowe wzory korzystania z systemu transportu w kontekście zrównoważonego transportu – przykład Wrocławia, XXVIII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, 141-152.
• [29] Kauf S., Szołtysek J., Wieczorek I., 2018, Transport zbiorowy w zaspokajaniu mobilności mieszkańców miast. Doświadczenia JST, Wydawnictwo Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego, Łódź.
• [30] Kierunki realizacji polityki transportowej na obszarze miasta stołecznego Warszawy do roku 2035, 2009.
• [31] Klimkiewicz K., 2013, Wykorzystanie systemu Veturilo w transporcie miejskim w Warszawie, Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie, 60, 33–42.
• [32] Komisja Europejska, 2013, Wspólne dążenie do osiągnięcia konkurencyjnej i zasobooszczędnej mobilności w miastach, COM(2013) 913.
• [33] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Wspólne dążenie do osiągnięcia konkurencyjnej i zasobooszczędnej mobilności w miastach, COM(2013) 914, wersja ostateczna.
• [34] Konopka M., Kozerska M., 2017, Współczesne strategie zrównoważonego transportu miejskiego na przykładzie miasta stołecznego Warszawy, Autobusy: Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe, 18 (6), 1705-1708.
• [35] Kopeć K., 2014, Pomorska kolej metropolitalna jako element zrównoważonego rozwoju systemu transportowego aglomeracji gdańskiej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy transportu i logistyki, 28, 107-124.
• [36] Koprowski K., 2022, Krok do budowy Trasy Nowej Abrahama. Budowa najwcześniej za kilka-kilkanaście lat, https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Krok-do-budowy-Trasy-Nowej-Abrahama-Budowa-najwczesniej-za-kilka-kilkanascie-lat-n168561.html [dostęp: 27.09.2022].
• [37] Kopta T., 2010, Ruch rowerowy w Polsce na tle innych krajów UE, Transport Miejski i Regionalny, 3, 32-36.
• [38] Kuźma J., Połom M., Żukowska S., 2022, Rozwój mobilności współdzielonej w Polsce na tle tendencji europejskich, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 25(1), 7-22.
• [39] Lewandowski K., 2007, Idea ,,Zielonej Fali” dla pojazdów drogowych we Wrocławiu, Logistyka, 1, 60-64.
• [40] Liszka A., 2013, Ruch rowerowy jako integralna część ekologicznego transportu miejskiego – polityka rowerowa miasta Poznania na tle najlepszych praktyk europejskich, Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, 60, 75-88.
• [41] Lokalizacje parkingów ,,Parkuj i Jedź’’ we Wrocławiu, https://www.wroclaw.pl/files/komunikacja/P+R%20we%20Wroclawiu_20.pdf [dostęp: 02.10.2022].
• [42] Miejski wymiar polityki UE – Kluczowe elementy Agendy Miejskiej UE, COM(2014) 490, wersja ostateczna.
• [43] Nosal K., Pawłowska A., 2016, Zmiany w podejściu do zrównoważonej mobilności w miastach, Transport Miejski i Regionalny, 9, 19-25.
• [44] Nowakowska-Grunt J., Chłąd M., 2015, Mobilność jako element zarządzania miastem, Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Zarządzanie, 20, 128-138.
• [45] Opis inwestycji, https://tramwajdowilanowa.pl/opis-inwestycji/ [dostęp: 01.10.2022].
• [46] Paradowska M., 2009, Wpływ członkostwa Polski w Unii Europejskiej na rozwój zrównoważonego transportu w aglomeracji wrocławskie, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu [praca doktorska].
• [47] Pawłowska B., 2017, Transport jako element inteligentnego miasta, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 475, 226-237.
• [48] PKM Południe, https://www.pkm-sa.pl/projekty/pkm-poludnie/ [dostęp: 27.09.2022].
• [49] Plan generalny rozwoju transportu szynowego we Wrocławiu, 2007.
• [50] Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Miasta Gdańska na lata 2014-2030, 2014.
• [51] Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Miasta Gdańska na lata 2021-2042, 2021.
• [52] Plan Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego Wrocławia, 2016.
• [53] Plan zrównoważonego rozwoju transportu zbiorowego dla m.st. Warszawy z uwzględnieniem publicznego transportu zbiorowego na podstawie porozumień z gminami sąsiadującymi, 2015.
• [54] Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej dla Gdańska 2030, 2018.
• [55] Połom M., 2014, Koncepcja wzrostu znaczenia elektromobilności w transporcie zbiorowym Trójmiasta, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy Transportu i Logistyki, 27, 181-193.
• [56] Przybyłowski A., 2015, Publiczny transport zbiorowy w Trójmieście w kontekście równoważenia rozwoju aglomeracji, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego, 41(2), 333-343.
• [57] Radzimski A., 2011, Transport zbiorowy oraz car sharing jako elementy systemu zrównoważonego rozwoju w Kopenhadze, Transport Miejski i Regionalny, 12, 18-26.
• [58] Radzimski A., 2012, Ruch pieszy i rowerowy jako elementy systemu zrównoważonego transportu w Kopenhadze, Transport Miejski i Regionalny, 2, 12-20.
• [59] Roman K., 2017, Ocena funkcjonowania transportu miejskiego w policentrycznych ośrodkach metropolitalnych na przykładzie Trójmiasta, Studia Miejskie, 27, 51-65.
• [60] Rosik P., 2021, Świat dostępności – metody i komponenty. Przykłady analiz empirycznych przestrzeni Polski, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 276.
• [61] Rovnak M., Kalistova A., Stofejova L., Benko M., Salabura D., 2022, Management of sustainable mobility and the perception of the concept of electric vehicle deployment, Polish Journal of Management Studies, 25(2), 266-281.
• [62] Rześny-Cieplińska J., 2018, Strategie logistyki miejskiej wobec koncepcji smart city na przykładzie miast polskich i zachodnioeuropejskich, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 505, 471-480.
• [63] Soldatke N., Żukowska S., Połom M., 2022, Zjawisko wykluczenia transportowego na terenie powiatów puckiego i wejherowskiego w 2019 r. [w:] M. Pacuk, M. Połom (red.), Warunki i czynniki rozwoju Pomorza – wybrane problemy, Wydawnictwo Bernardinum, Gdańsk-Pelplin, 142-159.
• [64] Starowicz W., 2011, Zarządzanie mobilnością wyzwaniem polskich miast, Transport Miejski i Regionalny, 1, 42-47.
• [65] Stawasz D., Sikorska-Fernandez D., 2015, Dobre praktyki inteligentnego zarządzania w polskich miastach, Studia Miejskie, 19, 35-46.
• [66] Strategia Rozwoju Elektromobilności w Gdańsku do roku 2035, 2020.
• [67] Strategia transportu i mobilności Obszaru Metropolitalnego Gdańsk-Gdynia-Sopot do roku 2030, 2015.
• [68] Strategia Zrównoważonego Rozwoju Systemu Transportowego Warszawy do 2015 roku i na lata kolejne, w tym Zrównoważony Plan Rozwoju Transportu Publicznego Warszawy, 2009.
• [69] Strategiczny program transportowy dzielnicy Południe w mieście Gdańsku, 2011.
• [70] Swianiewicz K., Rokicki T., 2016, Rozwój komunikacji miejskiej w Warszawie w opinii użytkowników, Ekonomika i Organizacja Logistyki, 1(2), 89-98.
• [71] Śleszyński P., Wiśniewski R., 2014, Opracowanie Strategii rozwoju Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego do roku 2030. Diagnoza sektorowa. Demograficzno-osadnicze uwarunkowania rozwoju OM i migracje, Warszawa-Gdańsk.
• [72] Tarkowski M., 2016, Mobilność miejska jako wyzwanie strategicznego programowania rozwoju lokalnego – przykład Gdańska, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(4), 7-18.
• [73] Taylor Z., 1999, Przestrzenna dostępność miejsc zatrudnienia, kształcenia i usług a codzienna ruchliwość ludności wiejskiej, Prace Geograficzne, 171, IGiPZ PAN, Warszawa.
• [74] United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division, 2022, World Population Prospects 2022: Summary of Results, UN DESA/POP/2022/TR/NO. 3.
• [75] Urbanek A., 2019, Pomiar zrównoważonej mobilności miejskiej: przegląd badań, Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, Zeszyt Naukowy, 171, 61-80.
• [76] Urbanowicz W., 2022, Gdańsk projektuje ulicę i tramwaj wzdłuż tzw. Drogi Zielonej, https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/gdansk-projektuje-droge-i-tramwaj-wzdluz-tzw-drogi-zielonej-72682.html [dostęp: 27.09.2022].
• [77] Urry J., 2009, Socjologia mobilności, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
• [78] Wach-Kloskowska M., Rześny-Cieplińska J., 2018, Inteligentny i zrównoważony rozwój transport jako element realizacji założeń koncepcji smart city – przykłady polskie i europejskie, Studia Miejskie, 30, 99-108.
• [79] Warszawa liderem w rankingu dopłat do transportu publicznego, 2021, https://um.warszawa.pl/-/warszawa-liderem-w-rankingu-doplat-do-transportu-publicznego [dostęp: 01.10.2022].
• [80] Wocial M., Rokicki T., 2015, Znaczenie zbiorowego transportu szynowego na przykładzie Szybkiej Kolei Miejskiej w aglomeracji warszawskiej, Technika Transportu Szynowego, 6, 19-24.
• [81] Wolniewicz Ł., 2016, MPK promuje komunikację miejską, https://wroclawskakomunikacja.pl/biezace-wiadomosci/54-aktualnosci/1246-mpk-promuje-komunikacje-miejska [dostęp: 02.10.2022].
• [82] Wołek C., 2010, Kształtowanie systemu ruchu rowerowego na przykładzie Wrocławia, Transport Miejski i Regionalny, 11, 35-39.
• [83] Wołek M., 2014, SUMP (Sustainable Urban Mobility Plan) jako narzędzie kształtowania zrównoważonej mobilności miejskiej, Logistyka, 2, 389-398.
• [84] Wrocławska Polityka Mobilności, 2013.
• [85] Wrocławskie Buspasy, 2020, https://www.wroclaw.pl/prezydent-wroclawia/buspasy-we-wroclawiu [dostęp: 02.10.2022].
• [86] Zielona Księga. W kierunku nowej kultury mobilności w mieście, COM(2007) 551, wersja ostateczna.
• [87] Zuniga-Garcia N., Tec M., Scott J. G., Machemehl R. B., 2022, Evaluation of e-scooters as transit last-mile solution, Transportation Research Part C: Emerging Technologies, 139, 103660.
• [88] Żukowska S., Chmiel B., 2022, Strategie rozwoju a koncepcja smart city na przykładzie wybranych miast województwa pomorskiego [w:] M. Pacuk, M. Połom (red.), Warunki i czynniki rozwoju Pomorza – wybrane problemy, Wydawnictwo Bernardinum, Gdańsk–Pelplin, 60-77.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023)