Zmienność parametrów filtracyjnych węglanowych skał dewońskich w Górach Świętokrzyskich

• Autorzy: Rzonca B. , Prażak J.

Warianty tytułu

EN

Variability of filtration parameters in carbonate formations of the Świętokrzyskie Mountains (southern Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki prac zmierzających do wyznaczenia regionalnej zmienności parametrów hydrogeologicznych węglanowych skał dewońskich występujących w kilku synklinalnych strukturach w Górach Świętokrzyskich. Parametry hydrauliczne ośrodka skalnego oszacowano poprzez zebranie i powtórne zinterpretowanie dużego, regionalnego zbioru wyników próbnych pompowań 202 studni, z zastosowaniem jednolitej metodyki. Policzono współczynnik filtracji wzorem Girińskiego-Babuszkina. Zastosowano także klasyfikację przewodności warstwy wodonośnej metodą Jetla-Krasnego w modyfikacji S. Staśki, opartą na ocenie jednostkowej wydajności studni. Uzyskane wyniki pokazują bardzo duży stopień zróżnicowania środowiska hydrogeologicznego, charakterystyczny dla ośrodków szczelinowo-krasowych. Poszczególne struktury, a nawet ich części, często znacząco różnią się wielkościami parametrów hydrogeologicznych. Duże zróżnicowanie ma też nierzadko charakter „mozaikowy", gdy dotyczy sąsiadujących ze sobą studni. W artykule wykazano także brak pionowej strefowości parametrów hydrogeologicznych w dewońskich skałach węglanowych regionu świętokrzyskiego. Wyniki pracy wraz z wynikami innych prowadzonych przez autorów badań przyczynią się do dokładniejszego rozpoznania właściwości filtracyjnych wapieni i dolomitów poziomu środkowo- i górnodewońskiego w Górach Świętokrzyskich. Jest to niezmiernie istotne, ponieważ poziom ten stanowi podstawowe źródło zaopatrzenia w wodę w centralnej części województwa świętokrzyskiego, a w części struktur hydrogeologicznych posiada on nawet rangę głównych zbiorników wód podziemnych.

EN

This paper presents the results of demarcating regional variations in hydrogeological parameters of Devonian carbonate formations found in synclinal structures of Świętokrzyskie Mts. in the south of Poland. The hydraulic parameters of the rock environment were estimated by gathering and re-interpreting a large regional collection of pumping test results for 202 wells by applying a uniform methodology. The hydraulic conductivity was calculated using Giriński—Babuszkin's formula. The classification of aquifer transmissivity based on the estimation of the well specific capacity by the Jetel—Krasny method (modified by S. Staśko) was also used. The obtained results show a large degree of differentiation in the hydrogeological environment, which is typical for karst-fissured formations. Individual structures (or even their parts) are characterised by having remarkably differing hydrogeological parameters. In several cases the hydrogeological parameter variability has a mosaic character as far as single wells are concerned. It has been shown that in the Świętokrzyskie Mts. no vertical zonation of hydrogeological parameters in Devonian carbonate formations occurs. This paper and others by the same authors lead to a greater understanding of the filtration parameters in limestone and dolomite formations in the Upper and Middle Devonian of the Świętokrzyskie Mts. This is extremely significant, as this region has become increasingly dependent on wells exploiting the groundwaters of the Devonian aquifer as a source of drinking water.

Słowa kluczowe

PL

skały węglanowe; kras; szczelinowatość; pompowanie próbne; parametry hydrauliczne; zmienność regionalna

EN

carbonate rocks; karst; fissures; pump tests; hydrogeological parameters; regional variability

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2002
• Tom: nr 404
• Strony: 233--248
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Rzonca B.

• Zakład Hydrogeologii i Ochrony Wód, Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Prażak J.

• Państwowy Instytut Geologiczny Oddział Świętokrzyski, ul. Zgoda 21, 25-953 Kielce

Bibliografia

• [1] FILONOWICZ P., 1980 — Objaśnienia do mapy geologicznej Polski 1:200 000, ark. Kielce. Wyd. Geol., Warszawa.
• [2] GINALSKA-PROKOP W. z zespołem, 1990 — Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów wód podziemnych województwa kieleckiego. Arch. PG, Kielce.
• [3] HERMAN G., 1996a — Mapa hydrogeologiczna Polski 1:50 000, ark. Morawica; część tekstowa. Centr. Arch. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [4] HERMAN G., 1996b — Mapa hydrogeologiczna Polski 1:50 000, ark. Daleszyce; część tekstowa. Centr. Arch. Geol. Pa¬ństw. Inst. Geol., Warszawa.
• [5] JETEL J., KRASNY J., 1968 — Approximative aquifer characteristics in regional hydrogeological study. Vest. Ustr. Ust. Geol., 51, 1.
• [6] KLECZKOWSKI A.S., 1990 — Mapa obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wyma¬gających szczególnej ochrony 1:500 000. Arch. AGH, Kraków.
• [7] KOTAŃSKI Z., 1959 — Przewodnik geologiczny po Górach Świętokrzyskich. Wyd. Geol., Warszawa.
• [8] KRAJEWSKI S., HERBICH P., KNYSZYŃSKI F., 1985 — Wstępna prognoza modelowa zmian reżimu hydrogeologicznego w warunkach rozwoju eksploatacji wód podziemnych w rejonie Kielce-Piekoszów. Arch. Zakładu Prac Geologicznych, Wydz. Geologii UW.
• [9] KRASNY J., 1993 — Classification of transmissivity magnitude and variation. Ground Water, 31, 2: 230-236.
• [10] MOTYKA J., WILK Z., 1976 — Pionowe zróżnicowanie wodoprzepuszczalności węglanowych skał triasowych w świetle statystycznej analizy wyników próbnych pompowań (monoklina śląsko-krakowska). Kwart. Geol. 20,2:381-397.
• [11] PAZDRO Z., KOZERSKI В., 1990 — Hydrogeologia ogólna. Wyd. Geol., Warszawa.
• [12] PRAŻAK J., 1996 — Mapa hydrogeologiczna Polski 1:50 000, ark. Kielce, część tekstowa. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [13] PRAŻAK J., 1999 — Problemy ujęcia komunalnego wód podziemnych Kielce-Białogon. Trasa I. Punkt 1: Kielce-Białogon. W: Współczesne problemy hydrogeologii t. 9a, Hydrogeologia na przełomie wieków: 6-8. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [14] STAŚKO S., 1996 — Wody podziemne w skałach krystalicznych na podstawie badań wybranych obszarów Sudetów polskich. Acta Univ. Wratisl. 1870, Pr. Geol.-Miner. 53: 85 s.
• [15] SZCZEPAŃSKI A., 1984 — Model hydrogeologiczny synkliny gałęzicko-bolechowicko-borkowskiej. Arch. AGH, Kraków.
• [16] WITCZAK S., DUDA R., FORYCIARZ K., 1999 — Wydatek jednostkowy studni jako proponowana podstawowa charakterystyka wodonośności dla potrzeb МНР 1:50 000. W: Współczesne problemy hydrogeologii, t. 9 Hydrogeologia na przełomie wieków: 15-17. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [17] WOLSKI P., SZCZEPAŃSKI A., PRAŻAK J., 1995 — Zmiany w stosunkach wodnych w obrębie południowego skrzydła synkliny kieleckiej wywołane eksploatacją wód podziemnych. W: Współczesne problemy hydrogeologii, t. 7: 485-490. Wyd. Profil, Kraków.