Architektura kościoła parafialnego pw św. Jadwigi Śląskiej w Krośnie Odrzańskim od XIII do schyłku XIX wieku

• Autorzy: Legendziewicz Andrzej

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK76KROSNO

Warianty tytułu

EN

Architecture of the parish church of St. Hedwig of Silesia in Krosno Odrzańskie from the thirteenth century to the end of the nineteenth century

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Tematem artykułu jest przedstawienie historii powstania oraz przekształceń kościoła parafialnego w Krośnie Odrzańskim od XIII do schyłku XIX wieku. Na wstępie omówiono źródła, literaturę oraz ikonografię archiwalną. Bazując na pionierskich badaniach, wydzielono najstarszą fazę świątyni pochodzącą jeszcze z XIII stulecia oraz fragmenty bryły średniowiecznego kościoła zachowane w strukturze obecnego – barokowego. Omówiono odbudowę kościoła po pożarze z 1705 roku, a ukończoną w 1729 roku, podczas której nadano bryle obecnie znaną formę. Ostatnim etapem kształtowania kościoła była odbudowa barokowego hełmu w latach 1886–1889 roku – zniszczonego przez uderzenie pioruna. W podsumowaniu przedstawiono tło stylistyczne dla barokowej przebudowy świątyni wpisujące się w nurty płynące z Europy Zachodniej.

EN

This paper presents the history of the creation and transformation of a parish church in Krosno Odrzańskie from the thirteenth century to the end of the nineteenth century. At the beginning, sources, literature and archival iconography are discussed. Based on pioneering research, the oldest part of the church, which dates back to thethirteenth century, and fragments of the medieval churchthat is embedded in the structure of the current Baroque church, are identified. The reconstruction of the church after the fire in 1705 is described. During these works, which were completed in 1729, the building was given its present form. The last stage of shaping the church was there construction of the Baroque dome in the years 1886–1889, which had been destroyed by lightning. The summary presents the stylistic background for the Baroque reconstruction of the church, which is consistent with the trends from Western Europe.

Słowa kluczowe

PL

architektura; gotyk; barok; kościół; Krosno Odrzańskie; Śląsk; średniowiecze

EN

architecture; Gothic; Baroque; church; Krosno Odrzańskie; Silesia; Middle Ages

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 76
• Strony: 64--79
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Legendziewicz Andrzej

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

• https://orcid.org/0000-0002-9228-296X

Bibliografia

• Archiwalia / Archive materials
• 1. Ansichten markischer und pommerscher Stadte aus den Jahren 1710–1715. Nach den Originalzeichnungen Daniel Petzolds im Auftrage der Koniglichen Bibliothek, red. Heimrich Meisner, Berlin 1913.
• 2. Ehrhardt Sigismund Justus, Presbyterologie des Evangelischen Schlesiens, Bd. 2, Liegnitz 1782.
• Teksty źródłowe / Source texts
• 3. Kodeks dyplomatyczny Śląska, t. III: Lata 1221 – 1227, oprac. K. Maleczyński, Wrocław 1965.
• 4. Kronika Thietmara, tłum. Marian Jedlicki, Kraków 2002.
• 5. Schlesisches Urkundenbuch, Bd. 2: 1231–1250, oprac. Winfried Irgang, Heinrich Appelt, Josef Menzel, Köln 1977.
• Opracowania / Secondary sources
• 6. Architektura gotycka w Polsce, t. 2, red. Teresa Mroczko, Marian Arszyński, Warszawa 1995.
• 7. Blunck Erich, Jung Wilhelm, Solger Friedrich, Spatz Willy, Klinkenborg Marie, Die Kunstdenkmäler der Provinz Brandenburg, t. 6: Die Kunstdenkmäler des Kreises Crossen, cz. 6, Berlin 1921.
• 8. Cuius regio, eius religio. Trzechsetna rocznica powstania kościołów Łaski na Śląsku/300. Jahrestag des Bestehens der Gnadenkirchen in Schlesien, red. Piotr Oszczanowski,
• 9. Jelenia Góra 2011.
• 10. Gottschalk Wolfgang, Altberliner Kirchen in historischen Ansichten, Leipzig 1986.
• 11. Kowalski Stanisław, Zabytki architektury województwa lubuskiego, Zielona Góra 2010.
• 12. Kowalski Stanisław, Zabytki środkowego Nadodrza. Katalog architektury i urbanistyki, Zielona Góra 1976.
• 13. Kowalski Stanisław, Zabytki województwa zielonogórskiego, Zielona Góra 1987.Legendziewicz Andrzej, From Gothic to Gothic Revival- Changes in the Architecture of the Parish Church of St. Michael the Archangel in Świebodzin introduced between the Fifteenth Century and the Mid-Nineteenth Century, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2023, nr 74.
• 14. Legendziewicz Andrzej, Gotycka architektura kościoła parafialnego w Dzierżoniowie i jej przekształcenia do połowy XVI wieku, [w:] Dziedzictwo architektoniczne. Rekonstrukcje i badania obiektów zabytkowych, Wrocław 2017, s. 110–124.
• 15. Legendziewicz Andrzej, Kościół parafialny p.w. św. Jadwigi Śląskiej w Krośnie Odrzańskim. Wyniki badań architektonicznych, maszynopis w Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Zielonej Górze, Wrocław 2021.
• 16. Legendziewicz Andrzej, Wczesnogotycki kościół parafialny w Grodkowie i jego przekształcenia w okresie późnego średniowiecza, „Czasopismo Techniczne Politechniki Krakowskiej” 7A/2011, z. 23, s. 405–422.
• 17. Licht Hugo, Der Turm der Marienkirche in Crossen am Oder, Zentralblatt der Bauverwaltung, R. 12, nr 11, Berlin 1892, s. 114–116.
• 18. Matthias Gustav Adolph, Chronica der Stadt und des ehe-mal. Herzogthums Crossen, Crossen 1853.
• 19. Mielke Friedrich, Potsdamer Baukunst: Das klassische Pots dam, Frankfurt a.M.–Berlin–Wien 1981.
• 20. Muszyński Jan, Krosno Odrzańskie. Przeszłość i teraźniejszość, Warszawa–Poznań 1972.
• 21. Obstfelder Carl von, Chronik der Stadt Crossen, Crossen am Oder 1895.
• 22. Pilch Jerzy, Kowalski Stanisław, Leksykon zabytków architektury Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.
• 23. Schwartz Carola, Kirchenbauten unter König Friedrich I und Friedrich Wilhelm I in der Mark Brandenburg, Dresden 1940.
• 24. Sztuka baroku, red. Rolf Toman, Köln 2000.
• 25. Weisenhütter Alfred, Protestantischer Kirchenbau des deutschen Ostens in Geschichte und Gegenwart, Leipzig 1936.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• 26. Fotopolska, https://fotopolska.eu/Krosno_Odrzanskie/WszystkieZdjecia/b30621,Kosciol_sw_Jadwigi_Slaskiej.html (dostęp: 25 V 2022)
• 27. Polska-org, https://polska-org.pl/4327493,Krosno_Odrzanskie,Kosciol_sw_Jadwigi_Slaskiej.html (dostęp: 25 V 2023).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).