Najstarszy zamek w Chęcinach

• Autorzy: Hadamik C.

Warianty tytułu

EN

The oldest castle in Chęciny

• Konferencja: Forum Architecturae Poloniae Medievalis (2 ; 2009 ; Kraków)
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem tego tekstu jest próba wstępnego, hipotetycznego rozpoznania kształtu przestrzennego najstarszego obiektu obronnego w Chęcinach oraz wzorców, które ten kształt zawiera. Autor rozważa dyspozycję przestrzenną zamku w najstarszej fazie jego istnienia, którą symbolicznie zamyka rok 1306, kiedy obiekt został po raz pierwszy wspomniany w źródłach pisanych. Zastosowany tu program przestrzenny musiał być – zdaniem autora – w całości recepcją wzorców przejętych z innych terenów, bardziej zaawansowanych w dziedzinie murowanego budownictwa obronnego, co jest tym bardziej prawdopodobne, że w ówczesnej Małopolsce zamek chęciński był w okresie średniowiecza jednym z pierwszych murowanych obiektów obronnych. Wzorców dla zamku chęcińskiego mogły dostarczać zarówno realizacje Bolka I świdnicko-jaworskiego na Śląsku, jak i królewskie zamki Przemyślidów w Czechach.

EN

The aim of this article is to make a preliminary and hypothetical identification of the spatial shape of the oldest defensive settlement in Chęciny, and its patterns. The author ponders castle zoning in its oldest phase, which is symbolized by the year 1306, when the building was mentioned for the first time in written records. In the opi-nion of the author, the spatial project of the place had to be entirely a reception of patterns adopted from other areas, which were more advanced in the field of stone fortifications. It is even more than plausible that in the contemporary Lesser Poland the castle in Chęciny was one of the first stone fortifications. The castle in Chęciny may be modelled on the fortifications of Bolko I the Strict in Silesia or the king castles of Premyslid dynasty in Bohemia.

Słowa kluczowe

PL

osadnictwo; zamek; fortyfikacje; wieża flankująca

EN

settlement; castle; fortifications; watchtower

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2011
• Tom: R. 108, z. 7-A
• Strony: 299--314
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., il.

Twórcy

autor

Hadamik C.

Bibliografia

• [1] Antoniewicz M., Zamki na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Geneza – funkcje – konteksty, Kielce 1998.
• [2] Błaszczyk W., Będzin przez wieki, Poznań 1982.
• [3] Boguszewicz A., Przemiany w XIII-wiecznym śląskim budownictwie obronnym, [w:] Kultura średniowiecznego Śląska i Czech. „Rewolucja” XIII wieku, Wrocław 1998, 97-111.
• [4] Czapczyńska D., Janczykowski J., Gotycki zamek w Chęcinach – próba rekonstrukcji, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, T. XIX, 1985, 221-230.
• [5] Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2000.
• [6] Fügedi E., Castle and society in medieval Hungary (1000-1437), „Studia Historica Academiae Scientiarum Hungaricae”, t. 187, Budapest 1986.
• [7] Gliński W., Hadamik Cz., Zamek królewski w Chęcinach – zarys problematyki badawczej i konserwatorskiej. Próba periodyzacji funkcjonalno-przestrzennej obiektu, [w:] Zamki i przestrzeń społeczna w Europie środkowej i wschodniej, red. M. Antoniewicz, Warszawa 2002, 374-390.
• [8] Guerquin B., Fazy rozwoju zamku w Chęcinach, [w:] Zespół Badań nad Polskim Średniowieczem. II Konferencja Naukowa w Warszawie 28 i 29 kwietnia 1961, Warszawa 1963, 71-73.
• [9] Guerquin B., Zamek w Chęcinach, [w:] III Konferencja naukowa w Warszawie 13 i 14 kwietnia 1962. Referaty i dyskusja, Warszawa 1964, 122-123.
• [10] Guerquin B., Zamki w Polsce, Warszawa 1984.
• [11] Hadamik Cz., Przekształcenia przestrzenne dolnego zamku w Chęcinach w świetle źródeł pisanych i wyników dotychczasowych badań archeologicznych, Kielce 1999 (mps w Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach).
• [12] Hadamik Cz., Źródła archeologiczne do dziejów zamku królewskiego w Chęcinach, 2002 (mps pracy magisterskiej w Archiwum Instytutu Archeologii UJ w Krakowie).
• [13] Hadamik Cz., Zamek królewski w Chęcinach: archeologiczne przesłanki do kwestii jego genezy i pierwotnej funkcji, [w:] Późnośredniowieczne zamki na terenie dawnego województwa sandomierskiego, red. L. Kajzer, Kielce 2005, 145-170.
• [14] Hadamik Cz., O problemie genezy eksploatacji świętokrzyskich rud ołowiu w średniowieczu, „Kielecka Teka Skansenowska”, t. III, 2009.
• [15] Kajzer L., Zamki i społeczeństwo. Przemiany architektury i budownictwa w Polsce w X-XVIII wieku, Łódź 1993.
• [16] Kajzer L., Kołodziejski S., Salm J., Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2001.
• [17] Kaleta R., Zamek w Bieczu, [w:] Biecz. Studia historyczne, Wrocław 1963, 82-115.
• [18] Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej Ś. Wacława, cz. 1, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1874.
• [19] Kołodziejski S., Uwagi o średniowiecznym budownictwie obronnym biskupów krakowskich, „Teki Krakowskie”, t. III, Kraków 1996, 135-149.
• [20] Małachowicz E., Zamki wrocławskie, [w:] Początki zamków w Polsce, Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, Nr 12, „Studia i Materiały” 5, Wrocław 1976, 59-76.
• [21] Miłobędzki A., Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1978.
• [22] Pianowski Z., „Sedes regni principales”. Wawel i inne rezydencje piastowskie do połowy XIII wieku na tle europejskim, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, seria: Architektura, Monografia 178, Kraków 1994.
• [23] Pietras T., „Krwawy wilk z pastorałem”. Biskup krakowski Jan zwany Muskatą, Warszawa 2001.
• [24] Rozpędowski J., Początki zamków w Polsce w świetle badań warowni legnickiej, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. X, 1965, z. 3-4, 149-179.
• [25] Szyszko-Bohusz A., Trzy nasze zamki: Czersk, Chęciny, Ogrodzieniec, „Sprawozdania Komisji do Badań Historii Sztuki w Polsce”, t. 8, Kraków 1912, 240-258.
• [26] Zbiór dokumentów małopolskich, cz. I, wyd. S. Kuraś, Wrocław 1962.
• [27] Żaki A., Biecz i kasztelania biecka w zaraniu dziejów. Szkic archeologiczno-historyczny, [w:] Biecz. Studia historyczne, Wrocław 1963, 34-63.