Non-creative and creative aspects of intellectual property on the margins of architectural and cost assessment achievements

• Autorzy: Wojtkun Grzegorz

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2023.53.B-07

Warianty tytułu

PL

Nietwórcze i twórcze aspekty własności intelektualnej na marginesie dokonań w zakresie architektury oraz kosztorysowania

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

This paper discusses the supposition that an architectural design is, in every case, a creative act. The problem of the work as a result of creative human labour, along with its copyright-related consequences, has become a leading theme in reporting the research. The creative aspect of professional endeavours was also raised, in this case, cost assessment. All this is presented against a backdrop of a general discussion on intellectual property while also pointing to cases of legislatively futile attempts at establishing authorship.

PL

W niniejszym artykule podjęto kwestię domniemania, że projekt architektoniczny każdorazowo stanowił dokonanie o twórczym charakterze. Zagadnienie utworu jako rezultatu twórczej pracy człowieka wraz z prawnoautorskimi tego następstwami stało się nicią wiodącą w relacjonowaniu badań. Jednocześnie podniesiono twórczy aspekt dokonań branżowych, w tym wypadku pracy kosztorysowej. Wszystko to przedstawiono na tle rozważań ogólnych dotyczących własności intelektualnej wskazując jednocześnie na wypadki bezskutecznego z legislacyjnego punktu widzenia ustalenia autorstwa utworu.

Słowa kluczowe

EN

architectural design automation; parametric modelling; copyright protection of architectural; copyright protection of cost assessment work; orphan work

PL

automatyzacja projektowania architektonicznego; modelowanie parametryczne; prawnoautorska ochrona twórczości architektonicznej; prawnoautorska ochrona kosztorysu; utwór osierocony

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 53
• Strony: 135--160
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Wojtkun Grzegorz

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Poland. Wydział Architektury. Katedra Mieszkalnictwa i Podstaw Techniczno-Ekologicznych Architektury

• https://orcid.org/0000-0002-8017-6238

Bibliografia

• [1] Apanowicz J., Metodologia ogólna, 1 st ed.; Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej BERNARDINUM: Gdynia, Polska 2002.
• [2] Bonenberg W., Giedrowicz M., Radziszewski K., Współczesne projektowanie parametryczne w architekturze, 1 st ed.; Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej: Poznań, Polska, 2019.
• [3] Cięgotura J., Koczorowski P., Musiał B., Podszywałow A., Tomtas-Anders A., Walas U., Podręcznik zarządzania własnością intelektualną, 1 st ed.; Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, Departament Gospodarki: Poznań, Polska, 2009.
• [4] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/28/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie niektórych dozwolonych zastosowań utworów osieroconych, https://legislation.gov.uk/eudr/2012/28/introduction (accessed: 22.09.2022).
• [5] Daily Mail, Self-portrait by the depicted Macaca nigra female, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=15745328 (accessed: 02.02.2023).
• [6] Ferenc-Szydełko E., Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, 4 st ed.; Wydawnictwo C.H. Beck: Warszawa, Polska 2021.
• [7] Januszkiewicz K., Architektura parametryczna: rozwój cyfrowych narzędzi projektowania, Muratorplus, https://www.muratorplus.pl/technika/programy/architektura-parametryczna-rozwoj-cyfrowych-narzedziprojektowania-aa-VDKS-rtyV-Rmeg.html (accessed: 22.01.2023).
• [8] KK, Makak czarny pozwał fotografa, Tygodnik Angora – Peryskop, nr 33 (13 VIII 2017).
• [9] Kodeks etyki zawodowej architektów; Załącznik do Uchwały 01 III Sprawozdawczego Krajowego Zjazdu Izby Architektów podjętej w dniu 18 czerwca 2005 r.
• [10] Kuczyński A., Lenkiewicz W., Zarys budownictwa ogólnego, 2 st ed.; WSiP: Warszawa, Polska, 1986.
• [11] Melvin J., Architektura. Kierunki, mistrzowie, arcydzieła, 1 st ed.; Elipsa Publicat S.A.: Poznań, Polska, 2009.
• [12] Miller J., Design XX wieku. Artyści, projekty, dzieła, 1 st ed.; Grupa Wydawnicza Foksal sp. z o.o.: Warszawa, Polska 2014.
• [13] NBC News (mirror), Self-portrait by the depicted Macaca nigra female. See article, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=23064592 (accessed: 02.02.2023).
• [14] Nowak M., Co może być uznane za utwór w świetle ustawy o prawie autorskim? https://www.skarbiec.biz/prawo/prawnik-radzi/utwor-w-swietle-ustawy-o-prawie-autorskim.htm (accessed: 26.08.2022).
• [15] Perepeczo M., Dokumentowanie dziedzictwa architektonicznego przez SARP i jego związek z ochroną praw autorskich, Stowarzyszenie Architektów Polskich, Warszawa, p. 286, file:///C:/Users/drossel/Downloads/5_Perepeczo-1.pdf (accessed: 29.08.2022).
• [16] Ramalho A., Intellectual Property Protection for AI-generated Creations. Europe, The United States, Australia and Japan, 1st ed.; Routledge, 2021.
• [17] Regulamin honorarium architekta. Obiekty i zespoły zabudowy (Regulamin należy rozpatrywać wraz ze Standardami Wykonywania Zawodu i Zakresem Usług Architekta przyjętymi uchwałą Krajowej Rady Izby Architektów w dniu 13 stycznia 2006), https://www.izbaarchitektow.pl/pliki/regulamin_honorariow_architektaprocenty.pdf (accessed: 30.01.2023).
• [18] Rossiter N., Wiedemann C., Zehle S., Depletion Design: A Glossary of Network Ecologies, 1st ed.; Institute of Network Cultures: Amsterdam, Netherlands 2012.
• [19] Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 11 października 2022 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych (Dz.U. z 2022 r., Poz. 2022 Nr 24, item 83 as amended).
• [20] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz.U. z 2004 r. Nr 130, item 1389).
• [21] Sinnreich A., The Essential Guide to Intellectual Property, 1 st ed.; Yale University Press, 2019.
• [22] Stanisławska-Kloc S., Plagiat i autoplagiat, Infos, Biuro Analiz Sejmowych, nr 16(108), 27 July 2011, orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/809AA726A2EBA65BC12578DA00426605/$file/Infos_108.pdf (accessed: 16.09.2022).
• [23] Stiasny G., Idee, inspiracje, plagiaty, Architektura-Murator, 10 (169) October 2008.
• [24] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r., Nr 16, item 93 as amended).
• [25] Ustawa z dn. 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 1994 r., Nr 24, item 83 as amended).
• [26] Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 1993 r., Nr 47, item 211 as amended).
• [27] Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2001 r., Nr 49, item 508 as amended).
• [28] Ustawa z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz.U. z 2001 r. Nr 97, item 1050).
• [29] Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r., item 685).
• [30] Więcław-Bator L., Sekunda R., Koszty robót budowlanych. Ustalanie wartości i rozliczanie zamówień publicznych, 1 st ed.; Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.: Warszawa, Polska 2022.
• [31] Wojajczyk J., Królowa jest tylko jedna. Niedźwiedzica zrobiła sobie 400 selfie, https://zielona.interia.pl/przyroda/news-krolowa-jest-tylko-jedna-niedzwiedzica-zrobila-sobie-400 sel,nId,6560679#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=firefox (accessed: 27.01.2022).
• [32] Wróbel M., Utwór współautorski a utwór zbiorowy – moment wygaśnięcia autorskich praw majątkowych, Pismo adwokatury polskiej Palestra, 5/2017, https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/52017/artykul/utworwspolautorski-a-utwor-zbiorowy-moment-wygasniecia-autorskich-praw-majatkowych (accessed: 06.09.2022).
• [33] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2006 r. (I CK 281/05), http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia1/I%20CK%20281-05-1.pdf (accessed: 30.01.2023).
• [34] Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r., sygn. akt SK 32/14 (Dz. U. z dnia 1 lipca 2015 r., poz. 932).
• [35] Zasady wyceny prac projektowych SARP przyjęte Uchwałą nr 70 z dnia 5 kwietnia 2014 r. Zarządu Głównego Stowarzyszenia Architektów Polskich, https://www.sarp.pl/pokaz/zasady_wyceny_dokumentacji_projektowej,1/ (accessed: 22.01.2023).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).