Przyczyny zużycia technicznego budynków na terenach górniczych

• Autorzy: Bryt-Nitarska I.

Warianty tytułu

EN

Reasons for enhanced technical wear and tear of buildings on areas affected by underground mining operations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wszystkie obiekty budowlane w trakcie użytkowania podlegają procesom starzeniowym o zróżnicowanym przebiegu. Cecha budynku wyrażona przez wartość określoną zbiorem wszystkich czynników fizycznych, które charakteryzują makroskopowe właściwości elementów konstrukcji, określa jego stan techniczny. Stan techniczny jest cechą obiektu budowlanego zmienną w czasie, bezpośrednio związaną z postępującym obniżaniem się właściwości wytrzymałościowych i użytkowych elementów konstrukcji. Proces ten jest nazywany zużyciem technicznym. W ogólnym ujęciu zużycie pozostaje w funkcji czasu i jest określane mianem zużycia naturalnego. Budynki położone w obszarach ujawniania się na powierzchni terenu wpływów eksploatacji górniczej podlegają zwiększonym obciążeniom, które pochodzą od wymuszonej deformacji podłoża budowlanego. Dlatego w przypadku obiektów na terenach górniczych należy mówić o zużyciu technicznym, które jest sumą występowania naturalnych procesów starzeniowych i zużycia wynikającego z pojawiania się uszkodzeń mechanicznych wskutek oddziaływania górniczych deformacji podłoża. Ustalenie wielkości zużycia technicznego obiektu ma znaczenie dla ustalenia wysokości odszkodowania za tzw. szkody górnicze. W praktyce wysokość odszkodowania ustalana jest na podstawie określonej wartości odtworzeniowej budynku pomniejszonej o „wielkość” jego zużycia. W artykule zdefiniowano pojęcie zużycia technicznego na terenach górniczych, omówiono zespół czynników określających stan techniczny budynków podlegających wpływom oddziaływań górniczych. Przedstawiono również autorską metodologię określania globalnego zużycia technicznego budynków o konstrukcji tradycyjnej położonych w granicach terenów górniczych.

EN

All building structures are subject to ageing processes during theirs entire lifetime and with various intensities and courses. The building feature expressed by the parameter defined as a set of all physical factors that sta for macroscopic properties of the structural components is the determinant of its technical condition. The technical condition is the parameter of a building structure that varies in time and is directly associated with the gradual deterioration of the strength and functional properties demonstrated by the components of any structure. Such a process is referred to as technical wear and tear. In general terms, the wear and tear process is a function of time and is referred to as natural deterioration. However, buildings and structures erected on areas where effects of underground mining excavations influence the earth surface are affected by more extensive loads originated from enforced deformation of the foundation subgrade. This is why facilities located on areas affected by underground mining operations are exposed to technical wear and tear that is a superposition of natural ageing processes and deteriorations entailed by mechanical damage caused by the deformation of the subgrade due to mining operations. Establishing the degree how much the facilities are affected by the technical wear and tear is important for calculating the compensations for the so called ‘mining subsidence’. In practice, the amount of compensations is calculated on the grounds of a specific reinstatement value for the building with the deduction of the ‘amount’ of its natural deterioration. The paper defines the term of technical wear and tear on areas affected by underground mining operations and outlines a set of factors that determine the technical condition of buildings that are subject to the effects of mining subsidence. Major attention is paid to the original and own-developed methodology for the calculation of global technical wear and tear, applicable to buildings of conventional structures and located within the boundaries of areas affected by underground mining operations.

Słowa kluczowe

PL

oddziaływania górnicze; zużycie techniczne; szkody górnicze

EN

impact of mining operations; technical wear and tear; mining subsidence; assessment of technical condition

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 101
• Strony: 61--70
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys., wykr., zdj.

Twórcy

autor

Bryt-Nitarska I.

• Instytut Mechaniki Górotworu PAN, Kraków

Bibliografia

• 1. ARP 2017. Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. Oddział w Katowicach. [Online] Dostępne w: http://polskirynekwegla. pl/raport-dynamiczny/wydobycie-i-sprzedaz-wegla-kamiennego-ogolem [Dostęp: 13.07.2017].
• 2. Borusiewicz, W. 1971. Konserwacja zabytków budownictwa murowanego. Warszawa: Wyd. Arkady.
• 3. Bryt-Nitarska, I. 2008a. Wpływ górniczych deformacji podłoża na powstawanie uszkodzeń w budynkach murowanych. (rozprawa doktorska, niepublikowana) Warszawa: ITB .
• 4. Bryt-Nitarska, I. 2008b. Uszkodzenia budynków na terenach górniczych. Prace Naukowe GIG, Górnictwo i środowisko z. spec. 6, s. 47–56.
• 5. Bryt-Nitarska, I. 2015. Studia nad skutkami wpływu podziemnej eksploatacji górniczej na obiekty budowlane. Warszawa, ITB (praca badawcza niepublikowana).
• 6. Florkowska i in. 2016 – Florkowska, L., Bryt-Nitarska, I. i Maj, A. 2016. Szkody górnicze w budynkach. Zarys problematyki. Kraków: Archives of Mining Sciences. Monografia Nr 17, Wyd. Instytutu Mechaniki Górotworu PAN.
• 7. GUS 2017. Główny Urząd Statystyczny. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2017 r. Informacje i opracowania statystyczne. Warszawa 2017 r. [Online] Dostępne w: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2017-r-,7,14.html [Dostęp: 13.07.2017].
• 8. Łachwa, A. 2001. Rozmyty świat zbiorów, liczb, relacji, faktów, reguł i decyzji. Warszawa: Akademicka Oficyna Wydawnicza Exit.
• 9. PGG 2011. Ustawia z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.2015.981).
• 10. Srokowski, W. 1971. Studia nad metodą określania stopnia zużycia technicznego budynków mieszkalnych. Warszawa: IMG.
• 11. Ściślewski, Z. 1994: Zasady projektowania budynków z uwzględnieniem trwałości. Warszawa: Prace Naukowe ITB.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).