Materiał magnetyczny w próbkach soli z wysadów solnych Góra i Wapno

• Autorzy: Jaworska J.

Warianty tytułu

EN

Magnetic material contained in the salt samples from the Góra and Wapno salt domes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W próbkach soli cechsztyńskich zebranych z trzech fragmentów dostępnych rdzeni, pochodzących z dwóch wysadów solnych Góra i Wapno, wśród materiału rezydualnego, wyseparowano materiał charakteryzujący się wysoką magnetycznością. Analizom poddano dwa zebrane typy tego materiału, tj. sferule (sferulki) – kuliste, metaliczne formy oraz nieregularne ziarna. Łącznie przebadano 13 ziaren. Wielkość ziaren obu typów mieściła się w granicach 70-400 μm. Głównym składnikiem chemicznym sferul i ziaren nieregularnych jest tlenek żelaza, którego udział w próbkach wynosi od 70 do 100%. Geneza tego materiału magnetycznego nie jest jednoznacznie określona; mogą one mieć pochodzenie kosmiczne lub antropogeniczne.

EN

The Zechstein salt samples were collected from three fragments of cores, drilled from the Góra and Wapno salt domes. After the residual material had been separated, formations displaying high magnetism were found. Two types of such formations were subjected to analysis: round, metallic spherules and irregular particles. In total, 13 items were examined. The sizes of both types of the material ranged from 70 to 400 μm. Iron oxide was found to be the main chemical component of both spherules and irregular particles. Its proportion ranged from 70 to 100% in the samples. The origin of those magnetic materials has not been clearly determined. It can be either extraterrestrial or anthropogenic.

Słowa kluczowe

PL

materiał magnetyczny; sfelule; sole cechsztyńskie

EN

magnetic material; spherules; Zechstein salt

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego
• Czasopismo: Przegląd Solny
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 11
• Strony: 78--82
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz.

Twórcy

autor

Jaworska J.

• Instytut Geologii UAM, ul. Maków Polnych 16, Poznań

Bibliografia

• BARKER J.L., ANDERS E., 1968. Accretion rate of cosmic matter from iridium and osmium contents of deep-sea sediments. Geochimica et Cosmochimica Acta 32: 627-645.
• BI D., MORTON R.D., WANG K., 1993. Cosmic nickel-iron alloy spherules from Pleistocene sediments, Alberta, Canada. Geochimica et Cosmochimica Acta 57, 16, 4129.
• BLANCHARD M.B., BROWNLEE D.E., BUNCH T.E., HODGE P.W., KYTE F.T., 1978. Meteor ablation spheres from deep-sea sediments. NASA Technical Memorandum 78510.
• BLANCHARD M.B., BROWNLEE D.E., BUNCH T.E., HODGE P.W., KYTE F.T., 1980. Meteoroid ablation spherules from deep-sea sediments. Earth and Planetary Science Letters 46: 178–190.
• BROWNLEE D.E., 2001. The origin and properties of dust impacting the Earth. In: Accretion of extraterrestrial matter throughout Earth’s (eds.) B. Peucker Ehrenbrink and Schmitz B. Springer Science+Business Media New York.
• ČALOGOVIĆ M., FAZINIĆ S., MARJANAC T., SREMAC J., MARJANAC L., ŠIMIČEVIĆ A., 2015. Chemical Composition of Middle Permian Glass Spherules in External Dinaric Alps, Croatia. In: 46th Lunar and Planetary Science Conference, 16-20.03.2015, The Woodlands, Texas, USA.
• CZAPOWSKI G., TOMASSI-MORAWIEC H., TADYCH J., GRZYBOWSKI Ł. SZTYRAK T., 2009. Wykształcenie i tektonika utworów solnych cechsztynu w wysadzie solnym Góra koło Inowrocławia w świetle wyników kompleksowych badań geochemiczno-litologicznych w wybranych otworach wiertniczych. Prz. Geol. 57: 494-503.
• DADLEZ R., JÓŹWIAK W., MŁYNARSKI S., 1997. Subsidence and inversion in the western part of Polish Basin– data fromseismic velocities. Geological Quarterly 41:197–208.
• DADLEZ R., MAREK S., 1998. Major faults, salt- and non-salt anticlines. In: Paleogeographic Atlas of Epicontinental Permian and Mesozoic in Poland (1:2500 000) (eds. R. Dadlez, S. Marek and J. Pokorski). Pol. Geol. Inst., Warszawa.
• DADLEZ R., MAREK S., POKORSKI J. (red.), 1998. Atlas paleogeograficzny epikontynentalnego permu i mezozoiku w Polsce. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• DADLEZ R., MAREK S., RACZYŃSKA A., 1974. Struktury epoki tektonicznej alpejskiej — Polska północno-zachodnia i środkowa [W:] W. Pożaryski (red.) — Budowa geologiczna Polski, 4, cz. 1, Instytut Geologiczny. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• DADLEZ R., NARKIEWICZ M., STEPHENSON R.A., VISSER M.T.M., van WEES J.D., 1995. Tectonic evolution of the Mid-Polish Trough: modelling implications and significance for central European geology. Tectonophysics 252: 179-195.
• DAVIDSON J., GENGE M.J., MILLS A.A., JOHNSON D., GRADY M., 2007. Ancient cosmic dust from Triassic halite. In: 38th Lunar and Planetary Science Conference, 12-16 March 2007, Houston, Texas,USA.
• DEKOV V.M., MOLIN G.M., DIMOVA M., GRIGGIO C., RAJTA I., UZONYI I., 2007. Cosmic spherules from metalliferous sediments: A long journey to the seafloor. N. Jb. Miner. Abh. 183: 269-282.
• DROGOWSKI J., TADYCH J. 2006: Budowa geologiczna i zagospodarowanie wysadów solnych “Mogilno I”i “Góra” - stan aktualny i perspektywy. Prz. Geol. 54: 306.
• FLYNN G.J., 2001. Atmospsheric entry heating of interplanetary Dust. In: Accretion of extraterrestrial matter throughout Earth’s (eds.) B. Peucker-Ehrenbrink and Schmitz B. Springer Science+Business Media New York.
• GENGE M.J., GRADY M.M., 1998. Melted micrometeorites from Antarctic ice with evidence for the separation of Fe-Ni-S liquids during entry heating. Meteoritics & Planetary Science 33, 3:425 – 434.
• GENGE M.J., ENGRAND C., GOUNELLE M., TAYLOR S., 2008. The classification of micrometeorites. Meteoritics & Planetary Science 43, 3:497 – 515.
• HORNG C.-S., HUH C.-A., CHEN K.-H, HUANG P.-R, HSIUNG K.-H, LINH.-L., 2009. Air-pollution history elucidated from anthropogenic spherules and their magnetic signatures in marine sediments off southwestern Taiwan. Journal of Marine Systems 76: 468-478.
• JAWORSKA J., RATAJCZAK R., 2008. Geological structure of the Wapno Salt Dome in Wielkopolska (western Poland). Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, Warszawa, 190, 1-69 (in Polish, with English summary).
• JAWORSKA J., TADYCH J., 2015. Materiał magnetyczny w wybranych próbkach soli – badania wstępne (Magnetic material in selected salt samples – preliminary study). In: 20th International Salt Symposium QVS, 7-10.2015, Bochnia (Poland), 77-80.
• JAWORSKI A., 1970. Budowa geologiczna antykliny Wapna na tle wyników badań sejsmicznych. Prz. Geol. 18: 90-95.
• KRZYWIEC P., 2000. O mechanizmach inwersji bruzdy środkowopolskiej - wyniki interpretacji danych sejsmicznych. Biul. PIG 393: 135-166.
• KRZYWIEC P., 2004. Triassic evolution of the Kłodawa salt structure: basement-controlled salt tectonics within the Mid-Polish Trough (Central Poland). Kwart. Geol. 48, 2: 123-134.
• LOUGHEED M.S., 1966. A classification of extraterrestrial spherules found in sedimentary rocks and till. The Ohio Journal of Science 66, 3: 274-283.
• MANECKI A., 1975. Meteoryty, pyły kosmiczne i skały księżycowe. Seria nauka dla wszystkich nr 251. Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 42.
• MAREK S., PAJCHLOWA M. (red), 1997. Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. Pace. P.I.G., Warszawa.
• MARINI F., RAUKAS A., TIIRMAA R., 2004. Magnetic fines from the Kaali impact-site (Holocene, Estonia): Preliminary SEM investigation. Geochemical Journal 38: 107–119.
• MAZUR L., 1973. Z badań pyłów kosmicznych. Prace Habilitacyjne - Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń, 42.
• MUTCH T.A, 1964. Extraterrestial particles in Paleozoic salts. Ann. NY Acad. Sci. 119: 166-185.
• MUTCH, T.A, 1966. Abundances of magnetic spherules in Silurian and Permian salt samples. Earth and Planetary Science Letters 1, 325.
• NARKIEWICZ M., 1997. Sedimentary basin analysis of the Polish Lowlands – an introduction. Geological Quarterly 41, 4: 405-418.
• ONOUE T., NAKAMURA T., HARANOSONO H., YASUDA C., 2011. Composition and accretion rate of fossil micrometeorites recovered in Middle Triassic deep-sea deposits. Geology 39, 6: 567-570.
• PETTERSSON H., FREDRIKSSON K., 1958. Magnetic spherules in deep-sea deposits. Pacific Science 12, 1: 71-81.
• ŚLIZOWSKI K., SAŁUGA P., 1996. Surowce mineralne Polski. Surowce chemiczne. Sól kamienna. Wyd. Centrum PPGSMiE PAN, Kraków
• UŚCINOWICZ G., 2008. Materia pozaziemska w otoczeniu kraterów meteorytowych Kaali (Estonia). Geologos 14, 2: 211–219.
• WRIGHTF.W., HODGE P.W., LANGWAY C.C. Jr., 1963. Studies o particles for extraterrestrial origin: 1. Chemical analyses of 118 particles. J. of Geophys. Res. 68, 19: 5575-5587.
• ZOOK H.A., 2001. History spacecraft measurements of the cosmic dust flux. In: Accretion of extraterrestrial matter throughout Earth’s (eds.) B. Peucker-Ehrenbrink and Schmitz B. Springer Science+Business Media New York.
• ŻELAŹNIEWICZ A. (red.), 2011. Regionalizacja tektoniczna Polski, Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).