Wykorzystanie badań batymetrycznych w identyfikacji morfodynamiki stref korytowych rzek na przykładzie wybranych odcinków Wisły i Bugu

• Autorzy: Falkowski T. , Ostrowski P.

Warianty tytułu

EN

The use of bathymetric studies to identify zones of channel morphodynamics of rivers, exemplified by selected sections of the Vistula and Bug rivers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

One of channel features, which seems to be importantfor river engineering projects, is possibility of existence of natural trends of currents distribution. The recurrence of thalweg direction can be connected among other reasons with the susceptibility to erosion of deposits that build up the channel zone. The aim of the study was determination of alluvia basement influence on channel morphodynamics. The article presents the results of bathymetric measurements that were carried out in two non-engineered sections of the Bug River channel within its Podlaski Gorge and two sections of the Middle Vistula: in the Basonia (Małopolska Gorge) and Dęblin (examples of engineered channel) regions. The study was conducted with the use of sonar coupled with aDGPS receiver. Measurements were performed under conditions of low and medium water levels. The study also included geological research of the river channel (drillings). The analysis of channel morphology changes was performed in GIS environment. The studies have shown a link between morphology of the alluvia basement (composed of erosion-resistant deposits) and the flow directions. This phenomenon is observed in the river channel regardless of the flow rate.

Słowa kluczowe

PL

pomiar batymetryczny; koryto rzeki; przerywana linia

EN

bathymetric measurement; river channel; thalweg line

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 65, nr 6
• Strony: 375--382
• Opis fizyczny: Bibliogr. 40 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Falkowski T.

• Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Ostrowski P.

• Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

Bibliografia

• 1. ALLEN J.R.L. 1970 - Phisical processes of sedimentation. George Allen and Unwin LTD, London.
• 2. BABIŃSKI Z. 1997 - Procesy erozyjno-akumulacyjne poniżej stopnia wodnego Włocławek, ich konsekwencje i wpływ na morfodynamikę planowanego zbiornika Nieszawa. PAN IGiPZ, Toruń, s. 46.
• 3. BABIŃSKI Z. 2005 - Renaturyzacja dna doliny dolnej Wisły metodami hydrotechnicznymi. Prz. Geogr., 77 (1): 21-36.
• 4. BRACH M., FALKOWSKI T., OSTROWSKI P. & PRZYWÓZKI M. 2015 - Structure and utilisation possibilities of channel digital model in example of Vistula River in Warsaw. Ann. Warsaw Univ. Life Sci. - SGGW, Land Reclamation, 47 (4): 289-304.
• 5. BRIERLEY G.J. & FRYIRS K.A. 2005 - Geomorphology and river management: Applications of the river styles framework. Blackwell Publications, s. 398.
• 6. FALKOWSKI E. 1967 - Ewolucja holoceńskiej Wisły na odcinku Zawichost-Solec i inżyniersko-geologiczna prognoza jej dalszego rozwoju. Biul. Inst. Geol., 198: 57-148.
• 7. FALKOWSKI E. 1971 - Historia i prognoza rozwoju układu koryta wybranych odcinków rzek nizinnych Polski. Biul. Geol., Wydz. Geol. UW, 12: 5-121.
• 8. FALKOWSKI E. 1982 - Some regularities of the valley floor evolution of the Middle Vistula river valley. [W:] Starkel L. (red.), Evolution of the Vistula river valley during the last 15 000 years. Geogr. Stud., Spec. Issue, 1. PAN IGiPZ: 9-20.
• 9. FALKOWSKI E. 1990 - Morphogenetic classification of river valleys developing in formerly glaciated areas for needs of mathematical and physical modeling in hydro technical projects. Geogr. Pol., 58: 55-67.
• 10. FALKOWSKA E. & FALKOWSKI T. 2015- Trace metals distribution pattern in floodplain sediments of a lowland river in relation to contemporary valley bottom morphodynamics. Earth Surf. Process. Landf., 40 (7): 876-887.
• 11. FALKOWSKI T. 1995 - Poligeneza jako czynnik warunkujący kształtowanie się modeli dolin w aspekcie oceny wodonośnych struktur aluwialnych i stabilizacji erozji wgłębnej. Zesz. Nauk. Akad. Rol. we Wrocławiu, 270 (2): 29-35.
• 12. FALKOWSKI T. 2006 - Naturalne czynniki stabilizujące wybrane odcinki strefy korytowej Wisły środkowej. Wyd. SGGW ser. Rozpr. Nauk. i Monogr., s. 128.
• 13. FALKOWSKI T. 2007 - Geomorphological analysis of a the Vistula River valley in evaluating the safety of regulation structures. Acta Geol. Pol., 57 (3): 377-390.
• 14. FALKOWSKI T. 2015 - Różnicowanie warunków przepływu wód współczesnych równi zalewowych na Niżu Polskim na przykładzie doliny środkowej Wisły. Prz. Geol., 63, (10/2): 710-714.
• 15. FALKOWSKI T. & OSTROWSKI P.2012- Wpływ budowy geologicznej na zróżnicowanie dynamiki procesów korytowych w warunkach silnej antropopresji na przykładzie Wisły warszawskiej. Acta Geogr. Lodz., 100: 51-63.
• 16. FLOREK W. 1991 - Postglacjalny rozwój dolin rzek środkowej części północnego skłonu Pomorza. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku, s. 238.
• 17. KNOX J.C. 2000 - Sensitivity of modern and Holocene floods to climate change. Quatern. Sci. Rev., 19: 439-457.
• 18. KOBOJEK E. 1996 - Wpływ warciańskich procesów glacjalnych na morfologie doliny Rawki. Acta Geogr. Lodz., 71: 67-78.
• 19. KONDRACKI J. 2001 - Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa, s. 441.
• 20. KOWALSKI W.C. 1988 - Geologia inżynierska. Wyd. Geol., Warszawa, s. 549.
• 21. KUSZNERCZUK M. 2008 - O czwartorzędowej morfogenezie doliny Bugu pod Janowem Podlaskim. Ann. UMCS, Sect. B, 5: 105-112.
• 22. LEOPOLD L.B., WOLMAN M.G. & MILLER J.P. 1964 - Fluvial processes in geomorphology. W.H. Freeman & Co, San Francisco, s. 522.
• 23. MIALLA.D. 1996 - The geology of fluvial deposits. Sedimentary facies, basin analysis and petroleum geology. Springer, s. 582.
• 24. MIGIROS G., BATHRELLOS G.D., SKILODIMOU H.D. & KARAMOUSALIS T. 2011 - Pinios (Peneus) River (Central Greece): hydrologicalg-eomorphologic elements and changes during the Quaternary. Cent. Eur. J. Geosci., 3 (2): 215-228.
• 25. MOJSKI J.E. 2005 - Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy. Państw. Inst. Geol. & Min. Środ., Warszawa, s. 404.
• 26. MUSIAŁ A. 1992 - Studium rzeźby glacjalnej północnego Podlasia. Wyd. UW, s. 203.
• 27. MYŚLINSKA E. 1984 - Kryteria oceny inżyniersko-geologicznych właściwości mad. Kwart. Geol., 28: 143-162.
• 28. NITYCHORUK J. 1995 - Stratygrafia plejstocenu i paleogeografia południowego Podlasia. Tow. Przyjaciół Nauk, Międzyrzec Podlaski, s. 91.
• 29. OSTROWSKI P. 2011 - Wykorzystanie wysokorozdzielczych zdjęć satelitarnych do identyfikacji form rzeźby wybranego fragmentu doliny Bugu. Manuskrypt rozprawy doktorskiej, Wyd. Bud. i Inż. Środow. SGGW w Warszawie.
• 30. OZGA-ZIELINSKA M. 1997 - O konieczności określania dla rzek polskich maksymalnych wiarygodnych wezbrań wywołanych maksymalnymi wiarygodnymi opadami. Forum naukowo-techniczne - Powódź 1997, IMGW, Warszawa, t. 2: 1-10.
• 31. RÓŻYCKI S.Z. 1972 - Plejstocen Polski środkowej na tle przeszłości w późnym trzeciorzędzie. PWN, Warszawa, s. 316.
• 32. STARKEL L. 1983- The reflection of hydrologic changes in fluvial environment of the temperate zone during the last 15 000 years. [W:] Gregory J. (red.), Background to paleohydrology. J. Wiley, Chichester: 213-234.
• 33. STARKEL L. 2001 - Historia doliny Wisły od ostatniego zlodowacenia do dziś. Monogr. IGiPZ PAN, 1. Warszawa, s. 263.
• 34. VANDERBERGHE J. 2002 - The relation between climate and river processes, landforms and deposits during the Quaternary. Quatern. Internat., 91: 17-23.
• 35. WIERZBICKI G., OSTROWSKI P., MAZGAJSKI M. & BUJAKOWSKI F. 2013 - Using VHR multispectral remote sensing and LIDAR data to determine the geomorphological effects of overbank flow on a floodplain (the Vistula River, Poland). Geomorphology, 183: 73-81.
• 36. ZIEMBINSKA-TWORZYDŁO M. 2005 - Opinia o wieku osadu z próbki Dęblin 61 na podstawie analizy palinologicznej. Arch. Katedry Geoinżynierii SGGW, Warszawa.
• 37. ŻARSKI M. 1991 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000. Arkusz Dęblin, Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 38. ŻARSKI M. 1993 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000. Arkusz Dęblin, Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 39. ŻELAZO J. 1992 - Badania prędkości i oporów przepływu w naturalnych korytach rzek nizinnych. Rozpr. Nauk. i Monogr. Wyd. SGGW, Warszawa.
• 40. ŻELAZO J. & POPEK Z. 2002 - Podstawy renaturyzacji rzek. Wyd. SGGW, Warszawa, s. 319.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).