Działania retencyjne Wód Polskich na obszarze Pojezierza Wielkopolsko-Kujawskiego

• Autorzy: Nowak Bogumił

Identyfikatory

DOI

10.15199/22.2022.2.2

Warianty tytułu

EN

Water retention activities carried out by the Polish Waters National Water Management Holding on the territory of the Wielkopolska-Kujawy Lake District

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przeciwdziałanie skutkom suszy oraz powodzi to obecnie jedno z najważniej-szych wyzwań, jakim musi sprostać Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. W tym celu realizowane są wielokierunkowe działania z zakresu dużej oraz małej retencji. Duży nacisk kładziony jest na zastosowanie właściwych rozwiązań w rolnictwie, takich jak przywrócenie melioracjom dwukierunkowej funkcji odwadniająco-nawadniającej, odbudowa infrastruktury hydrotechnicznej na rzekach i kanałach czy stabilizacja poziomu wody w jeziorach. Szczególnie istotne są działania podejmowane na Pojezierzu Wielkopolsko-Kujawskim, które na mapie Polski prezentuje się jako region z największymi deficytami wodnymi. Obszar ten, charakteryzujący się wyjątkowo niekorzystnymi warunkami meteorologicznymi, od lat poddany był silnej antropopresji, m.in. poprzez: rozwiniętą sieć melioracyjną i regulacje koryt rzecznych, odwodnienia górnicze czy wzmożony pobór wód podziemnych na cele rolnicze i przemysłowe. W celu przeciwdziałania dalszej degradacji ilościowej zasobów wód podziemnych i powierzchniowych opracowany został dla tego terenu program działań naprawczych, które obejmują m.in. remonty i odbudowę zniszczonych jazów na rzekach, budowę progów stabilizujących i bystrzy spowalniających odpływ wód czy przerzuty wód do zlewni objętych lejami depresji związanymi z funkcjonującymi i zalewanymi odkrywkami węgla brunatnego.

EN

Counteracting the effects of droughts and floods is currently one of the most important challenges faced by the Polish Waters National Water Management Holding (Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie). The Holding carries numerous activities in different areas, focused both on large and small retention. Strong emphasis is placed on introduction of appropriate solutions in agriculture, such as restoring the bi-directional drainage-irrigation function of land improvement facilities, reconstruction of hydraulic engineering structures on rivers and channels or stabilisation of water level in lakes. The activities carried out in the Wielkopolska-Kujawy District are of particular importance, as this region has the largest water deficits in Poland. This area, characterised by exceptionally unfavourable meteorological conditions, have for years been subject to strong human pressure, including an extensive land improvement facilities network and regulation of riverbeds, mine drainages or intensive groundwater intake for agricultural and industrial purposes. To counteract further quantitative degradation of the ground and surface waters, a corrective actions plan was elaborated for this region, including, among others, repairs and restoration damaged weirs on rivers, construction of stabilisation sills and raids or water transfers to basins with depression craters related to the functioning and inundated lignite quarries.

Słowa kluczowe

PL

retencja wodna; odbudowa zasobów wodnych; urządzenia hydrotechniczne; piętrzenie wód; Program Kształtowania Zasobów Wodnych

EN

water retention; water resources restoration; hydraulic engineering facilities; water damming; Water Resources Shaping Programme

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gospodarka Wodna
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 2
• Strony: 12--19
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys.

Twórcy

autor

Nowak Bogumił

• Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu, ul. Chlebowa 4/8, 61-003 Poznań, Polska
• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Podleśna 61, 01-673 Warszawa, Polska

• https://orcid.org/0000-0002-6963-770X

Bibliografia

• [1] Kędziora A. 2008. „Bilans wodny krajobrazu konińskich kopalni odkrywkowych w zmieniających się warunkach klimatycznych". Roczniki Gleboznawcze 59(2): 104-118.
• [2] Kędziora A. 2011. „Warunki klimatyczne i bilans wodny Pojezierza Kujawskiego". Roczniki Gleboznawcze 62(2): 189-203.
• [3] Marszelewski W., Ptak M., Skowron R. 2011. "Antropogeniczne i naturalne uwa-runkowania zaniku jezior na Pojezierzu Wielkopolsko-Kujawskim". Roczniki Gleboznawcze (62)2: 283-294.
• [4] Marszelewski W., Radomski B. 2008. Quantitative degradation of water resources of the lakes in the eastern part of the Gniezno Lakeland. W E. Bajkiewicz-Grabowska, D. Borowia k (red.) Anthropogenic and natural transformations of lakes vol. 2, 119-122. Polskie Towarzystwo Limnologiczne.
• [5] Nowak B. 2018. Rola jezior w kształtowaniu zasilania i drenażu wód podziemnych na Pojezierzu Gnieźnieńskim w warunkach naturalnych i antropopresji hydrodynamicznej. Proca doktorska. Poznań: Instytut Geologii UAM.
• [6] Nowak B. 2019. Reżim hydrologiczny Jeziora Powidzkiego i jego znaczenie w lokalnych systemach wodonośnych W B. Nowak (red.) Jezioro Powidzkie wczoraj i dziś, 30-42. IMGW-PIB.
• [7] Nowak B. 2019. „Znikające jeziora". Obserwator. Zima 2019/2020: 22-25.
• [8] Nowak B. 2021. Raport roczny z Zadania D5.-6.3/2020 pt. Ryzyko zaniku jezior w Polsce środkowo-zachodniej - ocena stopnia i czynników odpowiedzialnych, 11. Poznań: IMGW-PIB.
• [9] Nowak B., Brodzińska B., Gezella-Nowak I. 2011. „Natural and economic factors of shrinkage of lakes of the Wielkopolska Lakeland". Limnological Review 11(3): 123-132. DOI: 10.2478/v10194-011-0034-0.
• [10] Nowak B., Lawniczak-Malinska A. E. 2019. „The influence of hydrometeorological conditions on changes in littoral and riparian vegetation of a meromictic lake in the last half-century". Water 11: 2651. DOI: http:, /doi.org.10.3390/w11122651.
• [11] Nowak B., Nadolna A., Stanek R 2018. „Evaluation of the potential for the use of lakes in restoring water resources and flood protection, with the example of the Noteć Zachodnia River catchment (Gniezno Lakeland, Poland)". Meteorology Hydrology and Water Management 6(2): 45-58. DOI: 10.26491/mhwm/90604.
• [12] Nowak B., Przybyłek J. 2020. ''Recharge and drainage of lakes in Powidzki Land-scape Park in the conditions of increased anthropogenic and environmental pressure (Central-Western Poland)". Geological Quarterly 64(1): 205-219. DOI: https://doi.org10.7306/gq.1524.
• [13] Nowak B., Ptak M. 2019a. „Możliwości retencyjne jezior w zlewni rzeki Panny na Pojezierzu Gnieźnieńskim". Gospodarka Wodna (6): 7-11.
• [14] Nowak B., Ptak M. 2019b. "Natural and anthropogenic conditions of water level fluctuations in lakes - Powidzkie Lake case study (Central-Western Poland)". Journal of Water and Land Development 40 (I-III): 13-25. DOI: 10.2478 / jwld-2019-0002.
• [15] Nowak B., Szymański K., Szadek P. 2021. Koncepcja i realizacja rozwiązań poprawiających stosunki wodne w rejonie zalewanej odkrywki Kazimierz Północ (wschodnia Wielkopolska). W R. Czerniawski, P. Bilski (red.) Materiały konferencyjne III Konferencji naukowo-technicznej „Funkcjonowanie i ochrona wód płynących" POTAMON 2021; Łukęcin: 22-24.09.2021, 74-75. Uniwersytet Szczeciński.
• [16] Orłowski W., Unicki P, 2007. ,,Problemy gospodarowania wodą w otoczeniu Kopalni Węgla Brunatnego Konin". Gospodarka Wodna (9): 383-386.
• [17] Piasecki A., Marszelewski W. 2013. Krótkookresowe zmiany zasobów wodnych jezior w zlewni Kanału Ostrowo-Gopło. Saarbrücken: Wydawnictwo Bezkresy Wiedzy.
• [18] Piasecki A., Skowron R. 2014. "Changing the geometry of basins and water resources of Lakes Gopło and Ostrowskie under the influence of anthropopressure". Limnological Review 14(1): 33-43. DOI: 10.2478/limre-2014-0004,
• [19] Przybyłek J. 2020. „Środowiskowe uwarunkowania skutków eksploatacji odkrywkowej węgla brunatnego na Pojezierzu Gnieźnieńskim". Przegląd Geologiczny 68(8): 645-654.
• [20] Przybyłek J., Gąbka M., Kamiński W., Wiliński R. 2020. Analiza możliwości zasilania jezior Powidzkiego Parku Krajobrazowego zasobami wodnymi rzeki Warty oraz szczytowego stanowiska kanału Ślesińskiego. Poznań: Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego.
• [21] Przybyłek J. 2021. Stan i możliwości odbudowy stosunków wodnych na Pojezierzu Gnieźnieńskim po zakończeniu odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego. W E. Krogulec (red.) Wybrane zagadnienia hydrogeologiczne oraz różne aspekty związane z eksploatacją wód podziemnych, 11-25. PZITS. DOI: https://doi. org/1018778/8220-655-5.02.
• [22] Przybyłek J., Nowak B. 2011. „Wpływ niżówek hydrogeologicznych i odwodnień górniczych na systemy wodonośne Pojezierza Gnieźnieńskiego". Biuletyn PlG, 445, Seria Hydrogeologia XII(2): 513-52.
• [23] Stachowski R, Oliskiewicz-Krzywicka A., Kupiec J. M. 2016. „Naturalne uwarunkowania stanu wód jezior w rejonie Kopalni Węgla Brunatnego «Konin»". Rocznik Ochrona Środowiska 18: 642-669.