Powstawanie i zanikanie ozonu w atmosferze

• Autorzy: Protczak A.

Warianty tytułu

EN

The ozone formation and destruction in the atmosphere

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ozon wpływa na stan równowagi termicznej i strukturę dynamiczną atmosfery. Ozon stratosferyczny tworzy warstwę ozonową, która pełni rolę filtra osłaniającego Ziemię przed promieniowaniem nadfioletowym. Natomiast ozon troposferyczny jest składnikiem smogu wielkomiejskiego, który powoduje podrażnienia dróg oddechowych, a także ma właściwości korodujące. Wpływ procesów antropogennych na warstwę ozonu jest zagadnieniem skomplikowanym ze względu na szereg powiązań pomiędzy procesami chemicznymi, radiacyjnymi oraz procesami transportu masy między stratosferą a troposferą.

EN

Ozone effects the state of thermal eguilibrium and dynamical structure of the atmosphere. The stratospheric ozone forms the ozone layer, which shields the Earth from the ulraviolet radiation. Instead the tropospheric ozone is a component of an urban smog, which causes the irritation of respiratory system and has also a corrosive properties. The effect of the anthropogenic processes on the ozone layer is the complicated problem for the sake of connection between chemical and radiation processes, and processes of mass transport between the stratosphere and troposphere.

Słowa kluczowe

PL

ozon; stratosfera; troposfera

EN

ozone; stratosphere; troposphere

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
• Rocznik: 2004
• Tom: R. 9, NR 1-2
• Strony: 39--42
• Opis fizyczny: Bibliogr. 54 poz.

Twórcy

autor

Protczak A.

• Politechnika Szczecińska, Instytut Technologii Chemicznej Organicznej, al. Piastów 42, 71-065 Szczecin

Bibliografia

• [1] Global Environ., Vol. 1, 369-385. Ed. By Brune Dag VCH: Weinheim, Germany 1997.
• [2] Hoffman S. i Sułkowski W.: Chem. Inż. Ekol., 1996,3(2), 185.
• [3] Hoffman S.: Chem. Inż. Ekol., 1997,4(2), 201.
• [4] Hoffman S., Chem. Inż. Ekol., 1998,5(5-6), 405.
• [5] Molina M.J.: Angew. Chem. Int. Ed. Engl., 1996, 35, 1778 (Nobel Lecture).
• [6] Sabziparvar A.A., de F. Fofster P.M. i Shine K.P.: J. Geophys. Res., 1998,103,26107.
• [7] Cunnold D.M., Wang H.J. i Thomason L.W., Zawodny J.M., Logan J.A. i Megretskaia I.A.: J. Geophys. Res., 2000,105,4445.
• [8] Webb A.R.: Radiat. Protec. Dosim., 1997,72,207.
• [9] Ariya P.A., Niki H., Harris G.W., Anlauf K.G. i Worthy D.E.J.: Atmos. Environ., 1999,33,931.
• [10] Mllller R., Peter T., Crutzen P.J., Oelhaf H., Adrian G.P., v. Clarmann T., Wegner A., Schmidt U. i Lary D.: Geophys. Res. Lett., 1994, 21, 1427.
• [11] Crutzen P.J., MUller R„ BrUhl C. i Peter T.. Geophys. Res. Lett, 1992 19,1113.
• [12] Thompson A.M.: Israel J. Chem., 1994,34,277.
• [13] Kirk-Davidoff D.B.. Hintsa E.J., Anderson J.G. i Keith D W.: Nature 1999,402, 399.
• [14] MUller R., Crutzen P.J., Groob J.-U., Bruhl C., Russell III J.M., Gemandt H., McKenna D.S. i Tuck A.F.: Nature, 1997,389, 709.
• [15] Muller R., Brenninkmeijer C.A.M. i Crutzen P.J.: Geophys Res Lett 1996,23,2129.
• [16] Becker G Muller R., McKenna D.S., Rex M. i Carslaw K S Geophys. Res. Lett., 1998,25,4325
• [17] Montzka s.A Butler J.H., Elkins J.W., Thompson T.M , Clarke A D i Lock L.T.: Nature, 1999,398,690. lance A.D.
• [18] Fraser P.J. i Prather M.J.: Nature, 1999,398, 663.
• [19] Wuebbles D.J., Kinnison D.E.: Int. J. Environ. Stud., 1996 51 269
• [20] Chipperfield M.P., Jones R.L.: Nature, 1999,400 551
• [21] Muller R., Groob J.U., McKenna D.S., Crutzen P.J., Bruhl C., Russell III J.M., Tuck A.F.: Geophys. Res. Lett., !997, 24, 2717.
• [22] Carslaw K.S.. Wirth M., Tsias A., Luo B.P.. DOmbrack A.. Leutbecher M., Volkert H.. Renger W., Bacmeister J.T.. Reimer E. i Peter T.. Nature, 1998,391, 675.
• [23] Tabazadeh A.. Santee M.L., Danilin M.Y., Pumphrey H.C.. Newman P.A., Hamill P.J. i Mergenthaler J.L.: Science, 2000, 288. 1407.
• [24] Barrie L. i Platt U.: Tellus, 49B. 450.
• [25] Shindell D.T., Rind D. i Lonergan P.: Nature. 1998, 392. 589.
• [26] Munro R„ Siddans R., Rebum W.J. i Kerridge B.J.: Nature. 1998.392, 168.
• [27] Thompson A.M., Pickering K.E., Dickerson R.R., Ellis Jr. W.G., Jacob D.J., Scala J.R., Tao W., McNamara D.P. i Simpson J.: J. Geophys. Res.. 1994,99, 18703.
• [28] Oltmans S.J.. Lefohn A.S., Scheel H.E., Hams J.M., Levy II H., Galbally I.E., Brunke E.-G., Meyer C.P., Lathrop J.A., Johnson B.J., Shadwick D.S., Cuevas E., Schmidlin F.J., Tarasick D.W., Claude H., Kerr J.B., Uchino O. i Mohnen V.: Geophys. Res. Lett., 1998, 25. 139.
• [29] He S. i Carmichael G.R.: J. Geophys. Res.. 1999. 104, 26307.
• [30] Roelofs G.-J.: Geophys. Res. Lett., 1999,26,467.
• [31] Bemtsen T.K., Isaksen I.S.A., Myhre G., Fuglestvedt J.S., Stordal F., Alsvik Larsen T., Freckleton R.S. i Shine K.P.: J. Geophys. Res., 1997. 102, 28101.
• [32] Gros V., Martin D., Poisson N., Kanakidou M., Bonsang B., Le Guem F. i Demont E.: Tellus. 1998, 50B. 430.
• [33] Dommen J., Prevot A.S.H., Hering A.M., Staffelbach T., Kok G.L. i Schillawski R.D.: J. Geophys. Res., 1999,104. 5493.
• [34] Houweling S., Dentener F. i Lelieveld J.: J. Geophys. Res., 1998, 103, 10673.
• [35] Atkinson R. i Arey J., Acc. Chem. Res.. 1998, 31, 574.
• [36] Grosjean E. i Grosjean D.: J. Braz. Chem. Soc., 1998,9, 131.
• [37] Ramacher B., Rudolph J. i Koppmann R.: J. Geophys. Res. 1999, 104, 3633.
• [38] Seinfeld J.H.: Adv. Ser. Phys. Chem., 1995,3, 34.
• [39] Thompson A.M.: Priestley Conference: “The Chemistry of the Atmosphere”. 24-27 June 1994, Lewisburg, Penna, USA.
• [40] Wang Y., Jacob D.J. i Logan J.A.: J. Geophys. Res., 1998,103, 10757.
• [41] Wang Y. i Jacob J. D.: J. Geophys. Res., 1998,103, 31123.
• [42] Duncan B.N. i Chameides W.L.: J. Goephys. Res., 1998. 103, 28158
• [43] Hoffman S. i Sułkowski W.: Wpływ emisji NOX na procesy powstawania i niszczenia ozonu w miejskiej troposferze. Mat.II Konf Problemy Ochrony Powietrza w Aglomeracjach Miejsko-Przemysłowych, Ustroń, wrzesień 1996.
• [44] Fabian P., Haustein C., Jakobi G., Rappengluck B., Suppan P i Steil P.: Beitr. Phys. Atmosph., 1994, 67, 39
• [45] Thompson A.M.: NATO ASI Series, 1995,130, 265.
• [46] Zwoździak J., Zwoździak A. i Kmieć O.; Ochr. Powiet. Probl. Odpad., 1994, 5, 125.
• [47] Brauers T., Dorn H.P., Koch H., Kraus A.B., Plass-Dulmer C.: J. Atmos. Chem., 1998, 31, 33.
• [48] Santer B.D., Wigley T.M.L., Gaffen D.J., Boyle J.S., EschM.,Hnilo J.J.,Jonrs P.D., Meehl G.A.,Roeckner E., Taylor K.E., Wehner M.F., Science 2000, 287, 1227.
• [49] Olszyna K.J., Luria M. i Meagher J.F.: Atmos. Environ, 1997. 18, 3011.
• [50] Suppan P., Fabian P., Vyras L., Gryning S.E.: Atmos. Environ., 1998, 32, 2089.
• [51] The Handbook of Environmental Chemistry, Vol. 2, Part L,Environmental Photochemistry, ed. P. Boule. Springer-Verlag. Berlin-Heidelberg 1999.
• [52] Longo K.M., Thompson A.M., Kirchhoff V.W.J.H., Remer L.A., de Freitas S.R., Silva Dias M.A.F., Artaxo P., Hart W., Spinhirne J.D. I Yamasoe M.A.: J. Geophys. Res., 1999, 104, 12113.
• [53] Thompson A.M., Hudson R.D.: J. Geophys. Res., 1999, 104., 26961.
• [54] Thompson A.M., Diab R.D., Bodeker G.E., Zunckel M., Coetzee G.J.R., Archer C.B., McNamara D.P., Pickering K.E., Combrink J., Fishman J., Nganga D.: Geophys. Res., 1996, 101, 23793.