Pracownicze ogrody górnośląskich osiedli przemysłowych z przełomu XIX i XX wieku w świetle wybranych publikacji z epoki

• Autorzy: Łakomy K.

Warianty tytułu

EN

The workers’ gardens of upper Silesian industrial housing estates from the turn of the 19th and 20th century in light of chosen publication from the epoch

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ogrody pracownicze stanowiły nieodzowny element przestrzenno-funkcjonalny górnośląskich osiedli przemysłowych XIX, a przede wszystkim przełomu XIX i XX w. Ich wielkość, lokalizacja czy struktura użytkowa, podobnie jak układ kompozycyjny całego zespołu, zależne były od wielu czynników, w tym ekonomicznych i lokalizacyjnych, oraz ówczesnych idei i postaw społecznych. Niniejszy artykuł ma na celu prześledzenie różnorodności ich form, zasad funkcjonowania, urządzania i użytkowania na podstawie wybranych publikacji z epoki autorstwa K. Seidla, H. Köchla oraz H. Reuffurtha. Opracowania te stanowią istotne źródło wiedzy dotyczące tego typu terenów, przede wszystkim jednak uzmysławiają ich wysoką rangę w strukturze funkcjonalno-społecznej osiedla przemysłowego, jak i krajobrazu górnośląskiego.

EN

The workers’ gardens made up the indispensable functional and spatial element of the Upper Silesian industrial housing estates in 19th century, and first of at the turn of 19th and 20th century. Their size, location or the usable structure, similarly how the compositional arrangement of whole establishment, dependent from many factors: economic, locational, as well as contemporary ideas and the social attitudes. The present article has on aim tracing variety of their forms, principles of functioning, the fittings, and the use, on basis of chosen publication from epoch, of authorship the K. Seidl, H. Köchel, as well as the H. Reuffurth. These studies are very important source of knowledge relating this type of terrains, first of all they realized they high rank in functional and social structure settles industrial settles, as and Upper Silesian landscape.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz przemysłowy; ogród użytkowy; ogród pracowniczy

EN

industrial landscape; usable garden; workers’ garden

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2012
• Tom: R. 109, z. 8-A
• Strony: 187--196
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., fot.

Twórcy

autor

Łakomy K.

• Zakład Sztuki Ogrodowej i Terenów Zielonych, Instytut Architektury Krajobrazu, Politechnika Krakowska

Bibliografia

• GŁAZEK D., Giszowie i Nikiszowiec na tle tendencji urbanistycznych przełomy XIX i XX wieku, [w:] Śląskie dzieła mistrzów architektury i sztuki, (red.) E. Chojecka), Katowice 1987, 65-82.
• GNIECIAK M., Mieszkania robotnicze na terenie Górnego Śląska – przyszłość i teraźniejszość, „Studia etnograficzne i antropologiczne” t. 10, Katowice 2010, 140‑149.
• KÖCHEL H., Der oberschlesische Arbeitergarten. Ein Gartenbau – Leitfaden für die oberschleschischen Berg- und Hüttenarbeiter, Laurahütte 1893.
• ŁAKOMY K., Zieleń XIX-wiecznych górnośląskich miast i ośrodków przemysłowych – zarys problematyki, „Architektura Krajobrazu. Studia i Prezentacje” 4/2011, 52-58.
• NALEPA-ORŁOWSKA I., Typy osadnictwa górniczo-hutniczego na Górnym Śląsku, Kraków 1955.
• REUFFURTH H., Gieschewald ein neues oberschlesisches Bergarbeiterdorf der Berkwerkgesellschaft Georg von Giesche’s Erben nach Entwurfen der Architekten E. und G. Zillmann, Charlottenburg, Kattowitz 1910.
• REUFFURTG H., Giszowiec. Nowa górnośląska wieś górnicza Spółki Górniczej Spadkobierców Georga von Giesche, Katowice 2006.
• Rewitalizacja historycznych dzielnic mieszkalno-przemysłowych. Idee-projekty-realizacje, (red.) N. Juzwa i K. Wódz, Katowice 1996.
• SEIDL K., Der Arbeiterwohnungswesen in der Oberschlesien Montanindustrie, Kattowitz 1913.
• SULIMOWSKA-OCIEPKA A., Osiedla patronackie Górnego Śląska. Studium miejsca oraz znaczenie kultury przemysłowej w przestrzeni zurbanizowanej, praca doktorska, Gliwice 2004.