3:1 - czyli o prawdziwym i pozornym usuwaniu arterii ze śródmieść

• Autorzy: Wesołowski Jacek

Identyfikatory

DOI

10.21008/j.2658-2619.2022.11.3

Warianty tytułu

EN

3:1 - or on the ‘real’ and ‘mock’ removal of thoroughfares from the city centres

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Usuwanie ruchu kołowego z głównych ulic w centrach miast zapoczątkowano już w okresie międzywojennym, jednak dotyczyło to ulic o charakterze handlowym, gdzie konflikt z pieszymi był najostrzejszy. W XXI w. przyszła pora na obciążone trasy przecinające śródmieścia, które były szczególnym źródłem zanieczyszczeń środowiska i stanowiły poważną barierę przestrzenną. W niniejszym artykule zestawiono cztery przypadki takich działań. Trzy z nich polegały na usunięciu arterii z sieci drogowej - całkowitym lub z pozostawieniem możliwości przejazdu dla niewielkiego ruchu. Takie zmniejszenie przepustowości układu nazwiemy „prawdziwym” usunięciem arterii. Przypadki te są różne: obejmują działanie głównie na poziomie innego urządzenia posadzki urbanistycznej (Bruksela, Blvd. Anspach) albo też działania złożone, polegające na wypełnieniu dawnego pasa drogowego nową strukturą miejską (Ulm, Neue Straße oraz Odense, Thrigesgade). Przypadek Odense dodatkowo wyróżnia powiązanie inwestycji z budową linii tramwajowej. Czwartym przypadkiem jest Trasa W-Z w Łodzi, gdzie gros ruchu przeniesiono na poziom -1, uzyskując jednak tylko częściową poprawę przestrzeni publicznej bez zmniejszenia przepustowości układu. To przypadek usunięcia „pozornego”. Najważniejsze wnioski to: 1) usunięcie arterii tranzytowej może powodować powstanie obszaru ograniczonej penetracji samochodem o średnicy nawet 2 km oraz 2) pozostawienie możliwości przejazdu o bardzo małej przepustowości nie musi powodować trudności środowiskowych i ruchowych w postaci kongestii.

EN

Removal of motor traffic from main streets in city centres was pioneered at the advent of the 2nd half of the 20th century, but it involved commercial streets where conflict with pedestrians was most acute. 21st century time has come for the busy thoroughfares crossing the hearts of cities, which had been particular source of pollution and posed serious spatial barriers. This paper combines four cases of such projects. Three of them based on thoroghfare removal from the circulation network, complete or with a very limited-performance cross road remaining. Such reduction of road capacity may be called a ‘real’ removal. These cases differ from each other: they comprise action addressed to street design only (Brussels, Blvd. Anspach) or complex projects of infilling the new urban structure into the former road strips (Ulm, Neue Straße and Odense, Thrigesgade). The case of Odense is additionally distinguished by the combination with retrofitting a tram line. The forth case is the Trasa WZ (East-West Artery) in Lodz, where the bulk of traffic was relocated subsurface, resulting in partial improvement of public space without reduction of overall road capacity - thus making it the case of ‘mock’ removal. Key conclusions are: 1) removal of an artery may create a reduced car penetration area of diameter as large as 2 km, and 2) leaving the ability for the motor traffic to cross by means of a very low capacity road does not necessarily trigger environmental nuissance and traffic congestion.

Słowa kluczowe

PL

infrastruktura drogowa; organizacja ruchu drogowego; rewitalizacja śródmieść; transport zrównoważony

EN

road infrastructure; sustainable mobility; traffic organization; downtown reconstruction

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz
• Rocznik: 2022
• Tom: Z. 11
• Strony: 51--75
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., rys.

Twórcy

autor

Wesołowski Jacek

• Politechnika Łódzka, Instytut Architektury i Urbanistyki

• https://orcid.org/0000-0002-6108-8259

Bibliografia

• 1. Benfield F.K., Raimi M.D., Chen DDT, 1999, Once There Were Greenfields: How Urban Sprawl is Undermining America's Environment, Natural Resources Defense Council, Washington.
• 2. Braess H.-H., Seiffert U. (red.), 2005, Vieweg Handbuch Kraftfahrzeugtechnik, ATZ/MTZ Fachbuch, IV wyd., Vieweg, Wiesbaden, 2005.
• 3. Bräuning A., Kleiber Ch., 2002, Ulm, Neue Straße. Zum Auftakt der Grabungen, “Denkmalpflege in Baden-Württemberg” Ser. NF, Bd. 31 (2001/02), s. 21-32, https://journals.ub.uni-heidelberg.de/index.php/nbdpfbw/article/view/12464/6301 (dostęp: 10.05.2022).
• 4. Cairns S., Hass-Klau C., Goodwin Ph., 1998, Traffic Impact of Highway Capacity Reductions: Assessment of the Evidence, Landor Publishing, London.
• 5. Eggericx L., 1997, Les boulevards du centre, Region de Bruxelles Capitale, Bruxelles.
• 6. Fenton G., Glorieux A., Letesson Q., Minnen J., 2019, Centre-ville, piétonnisation et modes de vie, Forum Vies Mobiles, Brussels Centre Observatory, Rapport de recherche, Bruxelles, Novembre 2019.
• 7. Furuto A., 2012, ‘Thomas B. Thrigesgade’ City Design / entasis, https://www.archdaily.com/213774/thomas-b-thrigesgade-city-design-entasis (dostęp: 10.06.2022).
• 8. Geerinck A.-M., 1980, Poelaert en zijn tijd, Gemeentekrediet, Brussel.
• 9. Gillham O., 2002, The Limitless City: A Primer on the Urban Sprawl Debate, Island Press, Washington.
• 10. Google Earth: zbiór zdjęć satelitarnych i sekwencji ulicznych, aplikacja.
• 11. Hubert M.C., Corijn E., Neuwels J., Hardy M., 2017, Du «grand piétonnier» au projet urbain: atouts et défis pour le centre-ville de Bruxelles: Note de synthèse BSI, Brussels Studies», September 2017, https://www.researchgate.net/publication/319649260_Du_grand_pietonnier_au_projet_urbain_atouts_et_defis_pour_le_centre-ville_de_Bruxelles_Note_de_synthese_BSI (dostęp: 10.09.2022).
• 12. Interparking.be: Bruxelles: nouveau plan de circulation, https://www.interparking.be/extern/BE/BrusselsPedestrian/maps_fr.html (dostęp: 10.09.2022).
• 13. Jacobs J., 1961, The Death And Life of Great American Cities, Random House, New York.
• 14. Krystkowski T., 2022, Studium zaniedbań w kształtowaniu centralnych przestrzeni Łodzi w kontekście powojennych wizji i projektów urbanistycznych z lat 1945-1989, praca doktorska, mps, Politechnika Łódzka, Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska.
• 15. Marquart Ch. 2006, Aus Straße werde Stadt. Sparkasse und Geschäftshaus an der Neuen Straße, Ulm: Stefan Braunfels, “Bauwelt” 47, s. 30-35.
• 16. Miastograf: Stowarzyszenie Topografie, witryna Miastograf - Cyfrowe Archiwum Łodzian, https://www.miastograf.pl/ (dostęp: 10.05.2022).
• 17. Odense Kommune, Pressemeddelelser: rocznik 2011, 2015, https://www.odense.dk/presse/pressemeddelelser (dostęp: 10.09.2022).
• 18. Pompidou G., Robin É., 2015, Discours de Georges Pompidou: «Paris, l’automobile, les transports», red. É. Robin, Institut Georges Pompidou, Paris, https://www.georges-pompidou.org/sites/default/files/discours_automobile.pdf (dostęp: 10.12.2023).
• 19. Shelton T., Gann A., 2014, Urban Interstate Rights-of-Way as Sites of Intervention, 102nd ACSA Annual Meeting Proceedings, Globalizing Architecture/ Flows and Disruptions, https://www.academia.edu/9707709/Urban_Interstate_Rights_of_Way_as_Sites_of_Intervention (dostęp: 10.09.2022).
• 20. Systra, 2011, badania ruchu m. Łodzi, niepublikowane.
• 21. Transport Publiczny, 2013, Łódź: jest umowa na dofinansowanie Trasy W-Z, 24 XII 2013, „Transport Publiczny”, https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/lodz-jest-umowa-na-dofinansowanie-trasy-wz-971.html (dostęp: 10.09.2022).
• 22. TV2Fyn, 6 VII 2021: Efter syv års byggeri på Thomas B. Thrigesgade: Nu åbner Odenses bymidte, https://www.tv2fyn.dk/odense/efter-syv-aars-byggeri-paa-thomas-b-thrigesgade-nu-aabner-odenses-bymidte (dostęp: 10.09.2022).
• 23. WikiComm1, 2022, Plan der Stadt u. Festung Ulm u. Neu-Ulm, J. Ebner-Verlag, https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Historical_maps_of_Ulm?uselang=de#/media/File:Plan_d_Stadt_u_Festung_Ulm_u_NeuUlm_1889jpg (dostęp 10.10.2022).
• 24. WikiComm2, 2022, Panorama Odense w Braun G. & Hogenberg F., Civitates Orbis Terrarum, Kolonia, 1593, https://commons.wikimedia.org/wiki/Category: Odense_in_the_1590s?uselang=de#/media/File:Braunius_Odense.jpg (dostęp: 10.10.2022).
• 25. Zarząd Dróg i Transportu, Urząd Miasta Łodzi, 2021, studia na witrynie informacyjnej projektu Trasy WZ, zdit.uml.lodz.pl (dostęp: 10.10.2022).