Wody zwykłe i termalne niecki łódzkiej – analiza potencjalnych zagrożeń ich eksploatacji w rejonie aglomeracji Łodzi

• Autorzy: Małecki Jerzy J. , Ziułkiewicz Maciej

Identyfikatory

DOI

10.7306/bpig.16

Warianty tytułu

EN

Fresh and thermal waters of the Łódź Basin – potential threats to exploitation in the Łódź agglomeration

• Konferencja: Współczesne problemy hydrogeologii = Current challenges in hydrogeology : XIX Sympozjum
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Aglomeracja łódzka ze względu na położenie w strefie wododziałowej ma bardzo ograniczone możliwości korzystania z zasobów wód powierzchniowych. Powstanie i dynamiczny rozwój zawdzięcza zasobnym strukturom hydrogeologicznym. Ponadto w rejonie niecki mogileńsko-łódzkiej występuje znaczący potencjał geotermalny. W części wynika on z nasycenia głębokiego podłoża strukturami solnymi o zwiększonej przewodności cieplnej. Za najbardziej perspektywiczne uznaje się geotermalne zbiorniki dolnokredowy i dolnojurajski. Występujące tam wody, poza wysokimi temperaturami, cechują się wysoką mineralizacją i wysokimi ciśnieniami złożowymi. Najbardziej zagrożony wydaje się dolnokredowy zbiornik wód zwykłych, gdyż instalacje geotermalne potencjalnie mogą powodować ascenzję wód wysoko zmineralizowanych z utworów triasowych i jurajskich. Zagrożenie to nie istnieje poza granicą oddzielającą wody zwykłe od mineralnych, gdyż w tej strefie poziom dolnokredowy traci znaczenie jako użytkowy poziom wodonośny wód słodkich

EN

The Łódź agglomeration, due to its location in the watershed zone, has very limited possibilities of using surface water resources. Its establishment and dynamic development was determined by the abundant aquifer structures of the Łódź Basin and its Cenozoic overburden. The area of the Mogilno-Łódź Basin shows a considerable geothermal potential. It partly results from the saturation of the deep bedrock of salt structures showing increased heat conductivity. The Lower Cretaceous and Lower Jurassic geothermal reservoirs are considered most promising. Waters occurring there, apart from high temperature, are characterized by high mineralization and high reservoir pressures. The Lower Cretaceous aquifer seems to be most threatened. Geothermal installations generate a potential increase of the risk of ascension of its highly mineralized waters from Triassic and Jurassic sediments. The threat does not exist outside the boundary separating fresh and mineral waters because in this area the aquifer loses its importance as a useful fresh water aquifer.

Słowa kluczowe

PL

wody zwykłe; wody termalne; zasolenie geogeniczne; niecka łódzka

EN

fresh waters; thermal waters; geogenic salinization; Łódź Basin

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2019
• Tom: nr 475, Hydrogeologia z. 16
• Strony: 133--142
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz., rys.

Twórcy

autor

Małecki Jerzy J.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

autor

Ziułkiewicz Maciej

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, ul. Narutowicza 88, 90-129 Łódź

Bibliografia

• 1. BIERNAT H., KULIK S., NOGA B., 2009 – Możliwości pozyskiwania energii odnawialnej i problemy związane z eksploatacją ciepłowni geotermalnych wykorzystujących wody termalne z kolektorów porowych. Prz. Geol., 57, 8: 655–656.
• 2. BOJARSKI L. (red.), 1996 – Atlas hydrochemiczny i hydrodynamiczny paleozoiku i mezozoiku oraz ascensyjnego zasolenia wód podziemnych na Niżu Polskim. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 3. BOJARSKI L., SADURSKI A., 2000 – Wody podziemne głębokich systemów krążenia na Niżu Polskim. Prz. Geol., 7: 587–595.
• 4. BOJARSKI L., SOKOŁOWSKI A., 1994 – Zagrożenie ascensyjnym zasoleniem wód zwykłych w utworach kredy dolnej niecki łódzkiej. Prz. Geol., 6: 459–464.
• 5. BOJARSKI L., PAZDRO Z., SOBOL K., 1977 – Anomalne ciśnienia złożowe na Niżu Polskim. Prz. Geol., 6: 312–316.
• 6. BUJAKOWSKI W. (red.), 2003 – Termiczna charakterystyka górotworu w rejonie wysadów solnych. Wyd. IGSMiE, PAN. Kraków.
• 7. DADLEZ R., MAREK S., 1969 – Styl strukturalny kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego na niektórych obszarach Niżu Polskiego. Kwart. Geol., 3: 543–565.
• 8. DADLEZ R., IWANOW A., LESZCZYŃSKI K., MAREK S. (red.), 1998 – Mapa tektoniczna kompleksu cechszyńsko-mezozoicznego na Niżu Polskim w skali 1:500000. PIG, Warszawa.
• 9. GÓRECKI W., 1988 – Wstępna ocena możliwości wykorzystania mezozoicznych wód geotermalnych na Niżu Polskim. Tech. Poszuk. Geol., 1–2: 22–48.
• 10. GÓRECKI W. (red.), 2006 – Atlas zasobów geotermalnych formacji mezozoicznej na Niżu Polskim. AGH, Kraków.
• 11. GÓRECKI M., ZIUŁKIEWICZ M., 2016 – The presence of geogenically saline water in the area of salt dome Rogóźno (central Poland). Geol. Geophys. Environ., 3: 289–310.
• 12. GÓRECKI W., HAJTO M., STRZETELSKI W., SZCZEPAŃSKI A., 2010 – Dolnokredowy oraz dolnojurajski zbiornik wód geotermalnych na Niżu Polskim. Prz. Geol., 7, 58: 589–593.
• 13. HAJTO M., 2006 – Wyniki kalkulacji zasobów geotermalnych na Niżu Polskim. W: Atlas zasobów geotermalnych formacji mezozoicznej na Niżu Polskim (red. W. Górecki). AGH, Kraków.
• 14. HAJTO M., 2008 – Baza zasobowa wód termalnych na Niżu Polskim - geologiczne i hydrogeologiczne uwarunkowania lokalizacji obszarów perspektywicznych. Geologia, 3, 34: 503–526.
• 15. de HOYOS A., VIENNOT P., LEDOU X E., MATRAY J.-M., ROCHER M., CERTES C., 2012 – Influence of thermohaline effects on roundwater modelling – Application to the Paris sedimentary Basin. Hydrology J, 464–465: 12–26.
• 16. INFORMATOR PSH, 2017 – Główne Zbiorniki Wód Podziemnych w Polsce, PIG-PIB, Warszawa.
• 17. KALINOWSKI F., 1973 – Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów wód podziemnych z utworów górnojurajskich z otworu Rogóźno 9/5 w Wypychowie, powiat Łęczyca, woj. Łódź. [mat. niepubl.]. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 18. KAPUŚCIŃSKI J., NAGY S., DŁUGOSZ P., BIERNAT H., BENTKOWSKI A., ZAWISZA L., MACUDA J., BUJAKOWSKA K., 1997 – Zasady i metodyka dokumentowania zasobów wód termalnych i energii geotermalnej oraz sposoby odprowadzania wód zużytych. Poradnik metodyczny. MOŚ- ZNiL, Warszawa.
• 19. KARSKA A., HAJTO M., 2009 – Możliwości zagospodarowania złóż wód termalnych w rejonie miasta Poddębice. Tech. Poszuk. Geol., 2: 89–100.
• 20. KASJAŃSKI F., MIKUŁA E., BIERKOWSKA M., FILAS T., 1972 – Wykorzystanie wód podziemnych w łódzkim systemie wodnym. [mat. niepubl.]. Przedsiębiorstwo Geologiczne w Łodzi, Łódź.
• 21. KĘPIŃSKA B., 2018 – Przegląd stanu wykorzystania energii geotermalnej w Polsce w latach 2016–2018. Tech. Poszuk. Geol., 1: 11–27.
• 22. KĘPIŃSKA B., PAJĄK L., BUJAKOWSKI W., KASZTELEWICZ A., HAJTO M., SOWIŻDŻAŁ A., PAPIERNIK B., PETURSSON B., TULINIUS H., THORGILSSON G., EINARSSON O.P., KARSKA A., PERAJ A., 2017 – Geothermal utilization potential in Poland – the town of Poddębice. Part 1. Selected reservoir and exploitation aspects of current and further geothermal district heating and other uses’ development in Poddębice. Tech. Poszuk. Geol., 1: 3–21.
• 23. KNIESZNER L. POKŁANOWA L.P. CZULIŃSKA A., 1983 – Geneza struktur rowowych w kompleksie mezozoiczno-kenozoicznym Niżu Polskiego. Prz. Geol., 7: 408–415.
• 24. KOLASA S., 1972 – Dokumentacja hydrogeologiczna ujęcia wody podziemnej z utworów jurajskich w miejscowości Biesiekierz, woj. łódzkie, powiat łódzki dla Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej, kategoria B. [mat. niepubl.]. Narod. Arch. Geol. PIG- -PIB, Warszawa.
• 25. KUCHARSKI M., SOKOŁOWSKI A., OLCZAK M., 2012 – Dokumentacja hydrogeologiczna ustalająca zasoby eksploatacyjne złoża wód do celów leczniczych z osadów górnego oligocenu ujętych otworem M-1 w miejsc. Kotowice działka nr 84/40 gm. Zgierz. [mat. niepubl.]. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 26. LOPEZ S., HAMMA V., LE BRUNA M., SCHAPERA L., BOISSIERA F., COTICHEB C., GIUGLARISB E., 2010 – 40 years of Dogger aquifer management in Ile-de-France, Paris Basin, France. Geothermics, 39: 339–356.
• 27. MAŁECKI J., POROWSKA D., STYRKOWIEC E., ZIUŁKIEWICZ M., 2017 – Stan chemiczny wód podziemnych aglomeracji łódzkiej. Prz. Geol., 65, 11: 1329–1333.
• 28. NOGA B., BIERNAT H., KAPUŚCIŃSKI J., MARTYKA P., NOWAK K., PIJEWSKI G. 2013 – Perspektywy zwiększenia pozyskiwania ciepła geotermalnego w świetle nowych inwestycji zrealizowanych na terenie Niżu Polskiego. Tech. Poszuk. Geol., 2: 75–84.
• 29. NOWICKI Z. (red.), 2007 – Wody podziemne miast wojewódzkich Polski. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 30. PACZYŃSKI B., SADURSKI A., 2007 – Hydrogeologia Regionalna Polski, Tom 2. Wydaw. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 31. PIOTROWSKI P., 1999 – Wpływ zróżnicowanego obciążenia strefy krawędziowej lądolodu na migrację soli. Prz. Geol., 11: 1016–1020.
• 32. RATAJCZAK R., JAWORSKA J., 2009 – Procesy ługowania na przykładzie wysadu solnego Wapna. Prz. Geol., 9, 57: 784–785.
• 33. RODZOCH A., PAZIO-URBANOWICZ K., 2015 – Zasilanie i drenaż wód podziemnych GZWP nr 401 (Zbiornik Niecka Łódzka) w świetle badań modelowych. Prz. Geol., 63, 10/2: 1037–1041.
• 34. RUTKOWSKI F., 1958 – Dokumentacja hydrogeologiczna otworu wiertniczego nr R-1 na terenie złoża węgla brunatnego „Rogoźno” [mat. niepubl.]. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 35. SKORUPA J., DZIEWIŃSKA L., 1976 – Kompleksowa interpretacja wyników badań geofizycznych dla strefy Gopło-Pabianice ze szczególnym uwzględnieniem utworów cechsztynu i podłoża. Kwart. Geol., 21, 1: 137‒156.
• 36. SOWIŻDŻAŁ A., HAJTO M., PAPIERNIK B., MITAN K., HAŁAJ E., 2017 – Możliwości rozwoju sektora geotermii w centralnej Polsce w świetle pogłębionej analizy strukturalno-parametrycznej rejonu niecki mogileńsko-łódzkiej. Tech. Poszuk. Geol., 2: 17–31.
• 37. STUPNICKA E., 1997 – Geologia regionalna Polski. Wydaw. UW, Warszawa.
• 38. TOMASZEWSKA B., 2015 – Pozyskanie wód pitnych oraz cieczy i substancji balneologicznych w procesie uzdatniania schłodzonych wód termalnych – cele i założenia projektu. Prz. Geol., 63, 10/2: 1111–1114.
• 39. TOMASZEWSKA B., TYSZER M., 2017 – Assessment of the influence of temperature and pressure on the prediction of the precipitation of minerals during the desalination process. Desalin. Water Treat., 424: 102–109.
• 40. TOMASZEWSKA B., BODZEK M., RAJCA M., TYSZER M., 2017a – Geothermal water treatment. Membrane selection for RO process. Desalin. Water Treat., 64: 292–297.
• 41. TOMASZEWSKA B., BODZEK M., RAJCA M., 2017b – Research on improving the composition of mineral water using nanofiltration. Desalin. Water Treat., 64: 287–291.
• 42. WIKTOROWICZ B., 2011 – Możliwości wykorzystania wód termalnych w niecce łódzkiej. Tech. Poszuk. Geol., 1–2: 329–337.
• 43. ZIUŁKIEWICZ M., 2003 – Pionowa strefowość hydrochemiczna wód podziemnych na obszarze aglomeracji łódzkiej. Wydaw. Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
• 44. ZWiK Łódź 2017 – Materiały archiwalne i dane eksploatacyjne dotyczące ujęć wód podziemnych z utworów dolnokredowych [mat. niepubl.]. Archiwum Zakładu Wodociągów i Kanalizacji, Łódź.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).