Wpływy włoskie w renesansowej i barokowej architekturze Jarosławia

• Autorzy: Fitta A.

Warianty tytułu

EN

Italian influences in the Renaissance and Baroque architecture of Jarosław

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Jarosław to niespełna 40-tysięczne miasto położone nad Sanem, na pograniczu Pogórza Rzeszowskiego i Doliny Dolnego Sanu, lokowane już w 1375 roku. Przez wieki pozostawało w prywatnych rękach i było obiektem trosk i starań właścicieli (m.in. Ostrogskich, Kostków, Sobieskich), w okresie Renesansu wsławiło się znanymi w całej Europie jarmarkami. Świadkami jego długiej, nierzadko burzliwej historii, są liczne kościoły, klasztory i mieszczańskie kamienice. W artykule omówiono najważniejsze budowle wzniesione lub przebudowane w okresie Renesansu i Baroku: kamienicę Orsettich, kościół św. Jana (obecnie Kolegiatę Bożego Ciała, pojezuicki), kościół św. Mikołaja i św. Stanisława (opactwo pp. benedyktynek), bazylikę Matki Bożej Bolesnej (oo. dominikanie) oraz kościół św. Trójcy (oo. reformaci), zwracając szczególną uwag na ślady włoskich wpływów w architekturze tych obiektów.

EN

Jarosław, which was granted its town rights in 1375, is a town with the population of 40 thousand located on the San river, in the borderland between Rzeszow Foothills and the Lower San Valley. For centuries it remained in private hands and was taken care of by its noble owners (from e.g. the Ostrogski, Kostka or Sobieski families), and during the Renaissance its fairs were famous all over Europe. Witnesses to its long and frequently turbulent history have been numerous churches, monasteries and bourgeoisie tenement houses. The article presents the most important buildings erected or rebuilt during the Renaissance or Baroque periods: the Orsetti House, the church of St. John (currently the post-Jesuit Collegiate Church of Corpus Christi), the church of St. Nicholas and Stanislas (abbey of the Benedictine nuns), the basilica of the Mother of Sorrows (Dominican Order) and the church of the Holy Trinity (Reformist Order), paying particular attention to traces of Italian influence in the architecture of those objects.

Słowa kluczowe

PL

Jarosław; barok; Renesans; kamienica Orsettich; jezuici

EN

Jarosław; Baroque; Renaissance; Orsetti House; Jesuits

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 33
• Strony: 99--113
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., fot.

Twórcy

autor

Fitta A.

• Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

Bibliografia

• [1] Bieńkowska Z., Kościół i klasztor pp. Benedyktynek wJarosławiu. Analiza stylistyczna [w:] Przemyskie Zapiski Historyczne, Studia i materiały poświęcone historii Polski Południowo-Wschodniej, Przemyśl 2003.
• [2] Borowiejska-Birkenmajerowa M., Jarosław [w:] Elementy urbanistyki polskiej, praca zbiorowa pod redakcją Wacława Ostrowskiego i Przemysława Szafera, Instytut Urbanistyki i Architektury, Warszawa 1955.
• [3] Borowiejska–Birkenmajerowa M., Jarosław – główne przemiany urbanistyczne (do końca wieku XV) [w:] Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia, Tom IX, 1972 – 1976, Jarosław 1976.
• [4] Borowiejska–Birkenmajerowa M., Bieńkowska Z., Piekarz T., Ziębińska Z., Jarosław. Studium historyczno-urbanistyczne opracowane na zlecenie Urzędu Miejskiego w Jarosławiu, Pracownia Konserwacji Zabytków – oddział w Rzeszowie, Jarosław 1977.
• [5] Dayczak-Domanasiewicz M., Zabytkowe budownictwo mieszkaniowe w Jarosławiu [w:] Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia 1967 – 1968, Jarosław 1968.
• [6] Gottfried K., Anna Ostrogska, Wojewodzina wołyńska, nakładem Muzeum Miejskiego w Jarosławiu, Jarosław 1939.
• [7] Gottfried K., Ilustrowany przewodnik po Jarosławiu, nakładem Stowarzyszenia Miłośników starego Jarosławia, Jarosław1937, reprint: Wydawnictwo Papirus, Jarosław 2008.
• [8] Gottfried K., Jezuici w Jarosławiu, nakładem Muzeum Miejskiego w Jarosławiu, Jarosław 1933.
• [9] Gottfried K., Kościół i klasztor oo. Reformatów w Jarosławiu, nakładem klasztoru oo. Reformatów, Jarosław 1943.
• [10] Hołub J., Dawne kolegium oo. Jezuitów, Jarosławskie Stowarzyszenie Przewodników, Jarosław 2004.
• [11] Kieferling K., Jarosław w czasach Anny Ostrogskiej. Szkice do portretu miasta i jego właścicielki (1594-1635), Archiwum Państwowe w Przemyślu, Przemyśl 2008.
• [12] Kieferling K., Kościół i klasztor pp. Benedyktynek w Jarosławiu. Rys historyczny [w:] Przemyskie Zapiski Historyczne, Studia i materiały poświęcone historii Polski Południowo Wschodniej, Przemyśl 2003.
• [13] Kieferling K., Krótka opowieść o mieście Jarosławiu w województwie podkarpackim leżącym, Jarosław 2011.
• [14] Kozakiewicz H., Kozakiewicz S., Renesans w Polsce, Arkady, Warszawa 1976.
• [15] OkoŃ E., Dzieje budowy kościoła jezuickiego „na polu” w Jarosławiu (do roku 1917), ActaUniversitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i konserwatorstwo, Z. 298, Toruń 1996.
• [16] Olszewska J.,Szkic dziejów kamienicy Orsettich w Jarosławiu [w:] Rocznik muzeów województwa rzeszowskiego, Rzeszów 1968.
• [17] Orłowicz M., Jarosław – jego przeszłość i zabytki, Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów – Warszawa 1921.
• [18] Radziewicz-Winnicki J., Historia architektury nowożytnej w Polsce – Barok, Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2003, szczególnie rozdział: „Rzymska” architektura sakralna zakonów jezuitów, karmelitów i kamedułów oraz sakralne fundacje możnowładców.
• [19] Sas-Zubrzycki J., Miasto Jarosław i jego zabytki, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1903.
• [20] o. Sroka A., Świątynie Jarosławia, Biblioteka Jarosławska, Tom I, Jarosław 2005.
• [21] Witwicki M., Rynek – Kamienice. Szkic [w:] Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia, Jarosław 1961.
• [22] Zabytki urbanistyki i architektury w Polsce: odbudowa i konserwacja, praca zbiorowa pod redakcją naczelną Wiktora Zina, tom I pod redakcją Wojciecha Kalinowskiego, Arkady, Warszawa 1986; szczególnie: Jarosław.