Substancje zaburzające gospodarkę hormonalną, ich źródła w środowisku i uregulowania prawne

• Autorzy: Tokarz Lidia , Pastuszko Agnieszka , Kijeńska Marta , Graniewska Magdalena , Gworek Barbara

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2020.6.6

Warianty tytułu

EN

The hormonal balance-disrupting substances in the environment, their sources and legal status

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Omówiono najważniejsze właściwości substancji zaburzających gospodarkę hormonalną oraz aktualny stan prawny dający możliwość ich identyfikacji. Przedstawiono również założenia nowej wytycznej w realizacji strategii wobec tych substancji.

EN

A review, with 34 refs., of endocrine disrupting substances and methods for their effective identification in the environment.

Słowa kluczowe

PL

gospodarka hormonalna; zaburzenia hormonalne; regulacje prawne

EN

hormonal balance; endocrine disruptor; legal regulations

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 99, nr 6
• Strony: 861--864
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz.

Twórcy

autor

Tokarz Lidia

• Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Krucza 5 11D, 00-548 Warszawa

autor

Pastuszko Agnieszka

• Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy instytut Badawczy, Warszawa

autor

Kijeńska Marta

• Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy instytut Badawczy, Warszawa

autor

Graniewska Magdalena

• Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy instytut Badawczy, Warszawa

autor

Gworek Barbara

• Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy instytut Badawczy, Warszawa

Bibliografia

• [1] J.M. Pahigian, Y. Zuo, Chemosphere 2018, 9, 207.
• [2] D. Wiaderna, Mat. I Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Opakowania Żywności zagrożeniem dla zdrowia? Fakty i Mity”, Warszawa 15 listopada 2014 r.
• [3] J.C. DeWitt, H.B. Patisaul, Curr. Opin. Toxicol. 2018, 10, 31.
• [4] B. Barański Chem. Środow. 2012, 4, 19.
• [5] L. Fabrizi Conf. Endocrines Disrupters, Berlin, 12-14 października 2015 r.
• [6] N. Andersson i in., EFSA J. 2018, 16, nr 6, 205311.
• [7] J. Świerkot, K. Duda-Grychtoł, S. Klasik-Ciszewska, Med. Rodz. 2017, 20, nr 3, 222.
• [8] T. Damstra, S. Barlow, A. Bergman i in., Global assessment of the state-of-the-science of endocrine disruptors, World Health Organization, Geneva 2002.
• [9] R.J. Kavlock, G.P. Daston, C. DeRosa i in. Environ. Health Perspect. 1996, 104, 715.
• [10] EC Workshop “The impact of endocrine disruptors on human health and wildlife”, Weybridge (Wlk. Brytania), 2-4 grudnia 1996 r.
• [11] A. Rutkowska i in., Endokrynol. Pol. 2015, 66, 276.
• [12] R.T. Zoeller, T.R. Brown, L.L. Doan i in., Endocrinology 2012, 153, 4097.
• [13] J. Kaleta, Pestycydy Środ. Wod. Budownictwo Inż. Środ. Zesz. Nauk. Polit. Rzeszowskiej 2004, 218, nr 23, 38.
• [14] J. Czerwiński, A. Kłonica, J. Ozonek, Czas. Inż. Ląd., Środ. Arch. 2015, 62, nr 1, 27.
• [15] H. Langauer-Lewowicka, K. Pawlas, Med. Środ. 2015, 18, 1
• [16] Konsorcjum projektu COHIBA, Substancje niebezpieczne w środowisku. Materiały budowlane, Projekt Cohiba, 2012.
• [17] Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, Dz. U. UE L 327, 23.10.2000.
• [18] European Chemical Agency; http://bookshop.europa.eu/en/the-eu-water-framework-directive-pbKH0414216/, dostęp 16 grudnia 2015 r.
• [19] L. Trząski, G. Gzyl, K. Kura i in., FOKS Project Consortium, ISBN 978- 83-930319-4-8, Katowice 2012.
• [20] M. Kida, P. Koszelnik, Inż. Ląd. Środ. Arch. 2015, 62, nr 1, 279.
• [21] P. Wowkonowicz, M. Kijeńska, PLoS ONE 2017, 12, nr 3, e 0174986.
• [22] M. Matejczyk, P. Zalewski, Probl. Nauk Biol. 2011, 290-291, 17
• [23] Y. Toyama, F. Suzuki-Toyota, M. Maekawa, C. Ito, K. Toshimori, Arch. Histol. Cytol. 2004, 67, nr 4, 373.
• [24] A.L. Kowal, M. Świderska-Bróż, Oczyszczanie wody, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
• [25] M. Dudziak, E. Burdzik, E. Kudlek-Jelonek, Mat. VI Konferencji doktorantów i młodych pracowników nauki. Interdyscyplinarne zagadnienia w inżynierii i ochronie środowiska, Szklarska Poręba, 23-26 kwietnia 2014 r. Zeszyt abstraktów, 17, Oficyna Wyd. Politechniki Wrocławskiej, 2014.
• [26] Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE, Dz. U. UE L 396, 30.12.2006.
• [27] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117//EWG i 91/414//EWG, Dz. U. UE L 309/1, 24.11.2009.
• [28] Rozporządzenie Komisji (UE) nr 283/2013 z dnia 1 marca 2013 r. ustanawiające wymogi dotyczące danych dla substancji czynnych, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 dotyczącym wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin, Dz. U. UE L 93/2, 1.03.2013.
• [29] Rozporządzenie Komisji (UE) nr 284/2013 z dnia 1 marca 2013 r. ustanawiające wymogi dotyczące danych dla środków ochrony roślin, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 dotyczącym wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin, Dz. U. UE L 99/86, 1.03.2013.
• [30] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych, Dz. U. UE L 342/60, 30.11.2009.
• [31] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 528/2012 z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie udostępniania na rynku i stosowania produktów biobójczych, Dz. U. UE L 167/1, 22.05.2012.
• [32] https://www.efsa.europa.eu/en/topics/topic/endocrine-active-substances, raport ECHA EDEG, 2019.
• [33] Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) 2017/2100 z dnia 4 września 2017 r. ustanawiające naukowe kryteria określania właściwości zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 528/2012, Dz. U. UE L 301/1, 04.09.2017.
• [34] Rozporządzenie Komisji (UE) 2018/605 z dnia 19 kwietnia 2018 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 poprzez ustanowienie naukowych kryteriów określania właściwości zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego, Dz. U. UE L 101/33, 19.04.2018.