The presence of geogenically saline waters in the area of salt dome Rogóźno (central Poland)

• Autorzy: Górecki M. , Ziułkiewicz M.

Identyfikatory

DOI

10.7494/geol.2016.42.3.289

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Rogóźno salt dome is one of the most recognizable diapirs in the Polish Lowland. Despite its shallow occurrence depth, increased salinity has not been detected in surface water. The presented hydrogeochemical research aimed at determining if there is the presence of increased geogenical salinity in the groundwater and shallow water. Increased geogenical salinity has not been detected in the Moszczenica River and the Czerniawka River, but were displayed in the Moszczenica River valley in the specific electrical conductivity (SEC) spatial distribution. Hydrogeochemical research indicated the presence of a higher mineralized water ascent in the north-eastern part of the dome. The presence of mixing of saline waters around the dome with fresh waters was determined. Ionic composition and hydrochemical indexes of waters sampled from different levels indicate that the saline structure is not completely isolated from surrounding waters. The dome structure is in contact with water from Upper Jurassic formation which influences the final water composition. Active anthropogenic processes partly mask the influences of geogenic salinity in the study area.

Słowa kluczowe

EN

Rogóźno salt dome; geogenical saline waters; hydrochemical indexes; Moszczenica River

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geology, Geophysics and Environment
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 42, no. 3
• Strony: 289--310
• Opis fizyczny: Bibliogr. 48 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Górecki M.

• University of Lodz, Faculty of Geographical Sciences, Laboratory of Geology; ul. Narutowicza 88, 90-139 Łódź, Poland

autor

Ziułkiewicz M.

• University of Lodz, Faculty of Geographical Sciences, Laboratory of Geology; ul. Narutowicza 88, 90-139 Łódź, Poland

Bibliografia

• Bierkowska M. & Błaszczyk J., 1989. Objaśnienia do Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:200 000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• CBDH (Centralna Baza Danych Hydrogeologicznych, System Przetwarzania Danych Państwowej Służby Hydrogeologicznej), 2014. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa. [on-line:] http:// spdpsh.pgi.gov.pl/PSHv7/ [access: 14 February 2014].
• Czapowski G., Surowce chemiczne. Sole kamienne i sole potasowo-magnezowe. Rogóźno. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Geologii Gospodarczej. [on-line:] http://surowce-chemiczne.pgi. gov.pl/sole_Rogozno.htm [access: 13.06.2016].
• Czapowski G. & Bukowski K., 2009. Złoża soli w Polsce – stan aktualny i perspektywy zagospodarowania. Przegląd Geologiczny, 57, 9, 798–811.
• Czapowski G. & Bukowski K., 2012. Salt resources in Poland at the beginning of the 21st century. Geology, Geophysics & Environment, 38, 2, 189–208.
• Czarnecka H. (red.), 2005. Atlas podziału hydrograficznego Polski. Cz. 1, Mapy w skali 1:200 000. Atlasy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa.
• Czerwiński Z., 1996. Zasolenie wód i gleb na terenie Kujaw. Roczniki Gleboznawcze, 47, 3/4, 131–143.
• Dokumentacja hydrogeologiczna określająca warunki hydrogeologiczne w związku z projektowaniem stacji dystrybucji paliw płynnych na dz. nr 127/1 w Rogóźnie. Archiwum Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego (dok. 1068), 2002 [unpublished].
• Drwal J. & Borowiak M., 2000. Chemizm wód powierzchniowych w strefie kontaktu lądu i morza. [in:] Burchard J. (eds.), Stan i antropogeniczne zmiany jakości wód w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 91–100.
• Dylik J., 1948. Rozwój osadnictwa w okolicach Łodzi. Acta Geographica Universitatis Lodziensis, 2, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
• Gołębiowska K., Niespodziewany A. & Reczek T., 1994. Wskazówki metodyczne do projektowania regionalnego monitoringu wód powierzchniowych płynących. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
• Górecki M., 2015. Chlorki jako wskaźnik geogenicznego zasolenia wód powierzchniowych i gruntowych na obszarze wysadu solnego Rogóźno [M.Sc. thesis]. Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, [on-line:] http://dspace.uni.lodz. pl:8080/xmlui/handle/11089/16858 [access: 13.06.2016] .
• Górski J., 2001. Propozycja oceny antropogenicznego zanieczyszczenia wód podziemnych na podstawie wybranych wskaźników hydrochemicznych. [in:] Bocheńska T. & Staśko S. (red.), Współczesne problemy hydrogeologii. T. 10, cz. 1, “Sudety”, Wrocław, 309–313.
• Hounslow A.W., 1995. Waret Quality Data. Analysis and Interpretation. Lewis Publishers, New York.
• Hulisz P., 2007a. Wybrane aspekty badań gleb zasolonych w Polsce. Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń.
• Hulisz P., 2007b. Propozycje systematyki gleb zasolonych występujących w Polsce. Roczniki Gleboznawcze, 58, 1/2, 121–129.
• Jaworski A., 1962. Aragonit w utworach czapy wysadu solnego w Rogóźnie koło Łodzi. Przegląd Geologiczny, 10, 11, 592–595.
• Jaworski A., 1964. Powierzchniowe przejawy zasolenia na obszarze wysadu solnego w Rogóźnie koło Łodzi. Przegląd Geologiczny, 12, 3, 148–149.
• Jodłowski A., 1977. Badania archeologiczne nad początkami eksploatacji soli w Polsce środkowej. Sprawozdania Archeologiczne, 29, 179–187.
• Jokiel P., 2004. Zasoby wodne Środkowej Polski na progu XXI wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Kamiński J., 1993. Późnoplejstoceńska i holoceńska transformacja doliny Moszczenicy jako rezultat zmian środowiska naturalnego oraz działalności człowieka . Acta Geographica Lodziensia, 64, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
• Kiełczawa B., 2000. Zmienność mineralizacji wód górnokredowych Gorzanowa. Przegląd Geologiczny, 48, 12, 1195–1199.
• Klatkowa H., 1993. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej w skali 1:50 000. Arkusz Zgierz. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Kolago C., 1965. Perspektywy balneologiczne Łodzi. Przegląd Geologiczny, 13, 8, 350.
• Kucharski L., 2009. Naturalna i półnaturalna roślinność nieleśna. [in:] Kurowski J.K. (red.), Szata roślinna Polski środkowej, Wydawnictwo EKO-GRAF, Łódź, 81–102.
• Kwaterkiewicz A. & Sadurski A., 1986. Problem genezy wód zmineralizowanych w sąsiedztwie Jeziora Żarnowieckiego. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 56, 1–2, 163–177.
• Macioszczyk A., 1987. System oceny jakości i stopnia zanieczyszczenia wód podziemnych eksploatowanych do celów pitnych. Przegląd Geologiczny, 35, 12, 628–636.
• Macioszczyk A. & Dobrzyński D., 2002. Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Maksymiuk Z., 2001. Wody. [in:] Liszewski S. (red.), Zarys monografii województwa łódzkiego, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź, 60–68.
• Marek S., 1957. Wstępne rozpoznanie stratygraficzne dolnej kredy w obszarze Rogóźna i Ozorkowa. Geological Quarterly, 1, 2, 247–258.
• Mazurek M., 2000. Zmienność transportu materiału rozpuszczonego w zlewni Kłudy jako przejaw współczesnych procesów denudacji chemicznej (Pomorze Zachodnie). Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Meszczyński J. & Szczerbicka M., 2002. Objaśnienia do Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000. Arkusz Zgierz. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Mróz W. (red.), 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych: przewodnik metodyczny. Część 1. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Warszawa.
• Ocena stanu wód powierzchniowych, 2013. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi.
• Ochman D., Kawałko D., Kaszubkiewicz J. & Jezierski P., 2011. Zawartość rozpuszczalnych kationów i anionów w wyciągach wodnych z gleb zasalanych wodami poflotacyjnymi infiltrującymi ze składowiska „Żelazny Most”. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 48, 266–275.
• Pazdro Z. & Kozerski B., 1990. Hydrogeologia ogólna. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Prochazka K., 1970. Wpływ wysadowych struktur solnych Kłodawy i Uścikowa na zasolenie skał nadkładu i wód studziennych . Prace Geologiczne – Polska Akademia Nauk. Oddział w Krakowie. Komisja Nauk Geologicznych, 62, Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
• Razowska L., 1999. Wskaźniki hydrochemiczne – mało przydatne czy niedoceniane. [in:] Krajewski S. & Sadurski A. (red.), Współczesne problemy hydrogeologii. T. 9, Hydrogeologia na przełomie wieków, Warszawa–Kielce 15–17 września 1999, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 307–313.
• Singh P., Kumar Tiwari A. & Kumar Singh P., 2014. Hydrochemical Characteristic and Quality Assessment of Groundwater of Ranchi Township Area, Jharkhand, India. Current World Environment, 9, 3, 804–813.
• Stelmaszczyk Z., 1972. Ogólna charakterystyka hydrogeologiczna obszaru Rogóźna. Archiwum Wydziału Geologii i Koncesji Geologicznych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego, Łódź [M.Sc. thesis].
• Szaniawski H., 1963. Wyjaśnienie stosunków wodnych w rejonie wysadu solnego Rogóźno. [in:] Dębski J., Podemski M. & Szaniawski H. (red.), Dokumentacja geologiczna złoża soli kamiennej w wysadzie solnym Rogóźno, pow. Łęczyca, woj. Łódź , Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 38–51.
• Szczepański W. (red.), 1995. Atlas posterunków wodowskazowych dla potrzeb państwowego monitoringu środowiska: posterunki wodowskazowe IMGW. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa – Katowice.
• Tarka R., 1992. Tektonika wybranych złóż soli w Polsce na podstawie badań mezostrukturalnych. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 137, PIG, Warszawa.
• Turkowska K., 2001. Budowa geologiczna i rzeźba terenu. [in:] Liszewski S. (red.), Zarys monografii województwa łódzkiego, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź, 51–60.
• Tynenski Z., Właziński Z., Adamska T. & Lesiewicz A., 2007. Analiza możliwości wykorzystania zasobów wód geotermalnych i powierzchniowych oraz borowin w okolicy miejscowości Rogóźno dla potrzeb rozwoju turystyki, rekreacji i lecznictwa. Centrum Zrównoważonego Rozwoju, Łódź.
• Winid B. & Lewkiewicz-Małysa A., 2005. Mineralne wody lecznicze Iwonicza Zdroju w świetle badań wskaźników hydrochemicznych. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, 21, 2, 49–67.
• Witczak S., Kania J. & Kmiecik E. (red.), 2013. Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ich oznaczania . Biblioteka Monitoringu Środowiska, Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
• Zdechlik R. & Kania J., 2003. Tło hydrogeochemiczne i rozkład stężeń jonów wskaźnikowych w rejonie złoża Bełchatów. [in:] Kozerski B. & Jaworska-Szulc B. (red.), Współczesne problemy hydrogeologii. T. 11, cz. 2, Wydział Budownictwa Wodnego i Inżynierii Środowiska Politechniki Gdańskiej, Gdańsk, 327–334.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).