Poziom inteligencji płynnej a zachowania związane z pracą u kierowców samochodów ciężarowych

• Autorzy: Horoszkiewicz Krzysztof , Korchut Aleksander

Identyfikatory

DOI

10.24136/atest.2019.214

Warianty tytułu

EN

Level of fluid intelligence and behavior related to work at truck drivers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł podejmuje próbę określenia zależności pomiędzy poziomem inteligencji płynnej a typami zachowań i przeżyć związanych z pracą w grupie kierowców z uwzględnieniem ich wieku. Badaniami zostali objęci kierowcy samochodów ciężarowych, którzy uczestniczyli w badaniach okresowych w zakresie psychologii transportu. Badania obejmowały ocenę sprawności intelektualnej oraz czynników osobowościowych z uwzględnieniem poziomu zaangażowania zawodowego, radzenia sobie ze stresem i obciążeniami w pracy oraz emocjonalnego stosunku do pracy. Zastosowano Test Matryc Ravena w wersji Standard oraz Kwestionariusz Avem. Wykazano, że wyższy poziom inteligencji płynnej sprzyja podejmowaniu zachowań w pracy typu „oszczędnościowego”, natomiast niższy – wiąże się z tendencją do zachowań ryzyka typu A (nadmiernego przeciążenia pracą). Wiek nie różnicował badanych osób w kontekście radzenia sobie ze stresem i obciążeniami w pracy. Starsi kierowcy preferowali strategię opartą na rezygnacji w sytuacji porażki. Autorzy wnioskują, aby uwzględniać badanie inteligencji i wzorców zachowań związanych z pracą w diagnostyce przydatności do zawodu kierowcy.

EN

The article attempts to assess the relationship between the level of fluid intelligence and types of behaviors and experiences related to work in a group of drivers, due to their age. The research covered drivers of lorries who participated in periodic research in the field of transport psychology. The research included the assessment of intellectual performance and personality factors, taking into account the level of professional involvement, coping with stress and workload as well as emotional attitude to work using the Raven’s Standard Matrices Test and the Avem Questionnaire. It has been shown that a higher level of fluid intelligence is conducive to behavior in “savings” type of work, while a lower one is associated with a tendency to type A (excessive workload) behavior. It was observed that age did not affect the subjects in the context of coping with stress and workloads. Older drivers preferred resigning when failing. Authors concluded that to assess the level of fluid intelligence and types of behavior and experiences connected with drivers’ work in the suitability diagnostics for the driver’s profession.

Słowa kluczowe

PL

psychologia transportu; inteligencja płynna; osobowość; zachowanie kierowcy; psychologia pracy

EN

transport psychology; fluid intelligence; personality; behavior; drivers; work psychology

• Wydawca: Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM". sp. z o.o.
• Czasopismo: Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe
• Rocznik: 2019
• Tom: R. 20, nr 10-11
• Strony: 95--101
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Horoszkiewicz Krzysztof

• Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS, Wydział Zamiejscowy w Katowicach, Katowice

autor

Korchut Aleksander

• Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS, Wydział Zamiejscowy w Katowicach, Katowice

Bibliografia

• 1. Ambrożkiewicz, B., Przystupa, K. and Nawłatyna, B., Czas pracy kierowcy samochodu ciężarowego – teoria, a praktyka, „Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe” 2018, nr 12.
• 2. Aouil B., Leźnicka M., Jachimowicz-Wołoszynej D., Zaremba J., Wypalenie zawodowe - próba oceny skali problemu w województwie kujawsko-pomorskim, Problemy Higieniczno Epidemiologiczne, 2011, tom 92 nr 3.
• 3. Basińska M. A., Jaskólska J., Piórkowski K., Inteligencja emocjonalna a typy zachowań i przeżyć w pracy w grupie żołnierzy zawodowych, Polskie Forum Psychologiczne, 2007, tom 12 nr 1.
• 4. Biernacki M., Związek wieku oraz wybranych cech osobowości z funkcjonowaniem poznawczym analiza w kontekście zachowań drogowych [niepublikowana praca doktorska], Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2013.
• 5. Biernacki M., Tarnowski A., The effect of age and personality on the main cognitive processes in drivers, International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health 2011, No. 24(4), DOI: 10.2478/s13382-011-0035-x.
• 6. Dyr, T., Ziółkowska, K., Jaździk-Osmólska, A. and Kozłowska, M., Economic safety aspects of the road traffic in Poland, Central European Review of Economics & Finance 2017, Vol. 21, No. 5.
• 7. Evans G.W., Palsane M.N., Carrere S., Type A and occupational stress: A cross-cultural study of blue-collar workers, Journal of Personality and Social Psychology 1987, Vol. 52(5).
• 8. George D., Mallery P., SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference 17.0 Update, 10th Edition, Pearson, Boston 2010.
• 9. Jaworowska A., Szustrowa T., Test Matryc Ravena w wersji Standard TMS, Formy: Klasyczna, Równoległa, Plus, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa 2000.
• 10. Jensen A. R., The Psychometrics of Intelligence. (w:) Nyborg H. E., (red.), The scientific study of human nature. Tribute to Hans J Eyesenck at Eighty, Pergamon/Elsevier Science Inc. 1997.
• 11. Kosslyn M. S., Rosenberg S. R., Psychologia. Mózg, człowiek, świat, Wydawnictwo Znak, Kraków 2006.
• 12. Łuczak A., Strategie radzenia sobie ze stresem zawodowym stosowane przez kierowców samochodów ciężarowych, Polskie Forum Psychologiczne, 2012, t. 17 nr 1.
• 13. Marcinek P., Funkcjonowanie intelektualne w okresie starości, Gereontologia Polska 2015, tom 15 nr 3.
• 14. Merecz D., Waszkowska M., Źródła i konsekwencje stresu zawodowego w pracy kierowcy, (w:) Wągrowska-Koska E. (red.), Zagrożenia zdrowia kierowców pojazdów silnikowych związane ze szkodliwymi i uciążliwymi warunkami środowiska pracy, Oficyna Wydawnicza Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź 2007.
• 15. Miśkowiec D., Kwarta P., Witusik A., Pietras T., Wzór zachowania typu A jako predyktor choroby niedokrwiennej serca - czy wciąż aktualny problem?, Postępy Psychiatrii i Neurologii 2013, tom 22 nr 2.
• 16. Płatek A.E., Szymański F.M., Filipiak K.J., Ozierański K., Kotkowski M., Tymińska A., Kowalik R., Karpiński G., Opolski G., Częstość występowania zaburzeń depresyjnych w grupie zawodowych kierowców – subanaliza epidemiologiczna badania RACER, Psychiatria Polska 2016, tom 50 nr 4, DOI: http://dx.doi.org/10.12740/PP/44395.
• 17. Rongińska T., Gaida W. A., Strategie radzenia sobie z obciążeniem psychicznym w pracy zawodowej, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2003.
• 18. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie badań psychologicznych osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, kierowców oraz osób wykonujących pracę na stanowisku kierowcy, Dz. U. 2014 r., poz. 937)
• 19. Seligman D., O inteligencji prawie wszystko, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
• 20. Strelau J., Inteligencja człowieka, Wydawnictwo Żak, Warszawa 1997.
• 21. Terelak J. F., Psychologia kierowców pojazdów drogowych. Teoria i stan badań, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2015.
• 22. Truszczyński O., Różanowski K., Baran P., Lewandowski J., Wartość predykcyjna inteligencji w badaniach sprawności psychomotorycznej kierujących pojazdami, Przegląd Psychologiczny, 2012, nr 55.
• 23. Urbańska K., Żelazko A., Domagalska J., Nowak P., Porównanie narażenia na stres i analiza sposobów radzenia sobie z nim wśród kierowców samochodów dostawczych i kierowców komunikacji miejskiej, Medycyna Pracy, 2016, tom 67 nr 4.
• 24. Wągrowska-Koski E., Warunki pracy i narażenie na czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy kierowców, (w:) Wągrowska-Koska E., (red.), Zagrożenia zdrowia kierowców pojazdów silnikowych związane ze szkodliwymi i uciążliwymi warunkami środowiska pracy, Oficyna Wydawnicza Instytutu Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera, Łódź 2007.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).