Początek gotyckiej przebudowy prezbiterium katedry w Gnieźnie w świetle danych archeologicznych

• Autorzy: Janiak T.

Warianty tytułu

EN

The beginning of gothic conversion of the chancel in the cathedral in Gniezno on the basis of archaeological findings

• Konferencja: Forum Architecturae Poloniae Medievalis (2 ; 2009 ; Kraków)
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Autor artykułu, bazując na znanym z dotychczasowej literatury procesie przebudowy katedry gnieźnieńskiej w stylu gotyckim, prowadzonym od 1342 roku przez arcybiskupa Jarosława Bogorię Skotnickiego, zauważa, że jest on oparty jedynie na wzajemnie się uzupełniających danych z zakresu historii i historii sztuki. Dotychczas jednak nie zostały w należytym zakresie upublicznione wyniki badań archeologicznych, prowadzonych na przełomie XX i XXI stulecia w rejonie gotyckiego prezbiterium, które mogą do tej problematyki dorzucić nowe, interesujące fakty źródłowe. W artykule omówiono w większości niepublikowane materiały z badań archeologiczno-architektonicznych, dotyczących budowy gotyckiego prezbiterium katedry w Gnieźnie, oraz przedstawiono wynikającą z ich analizy propozycję nowej koncepcji datowania początków tego procesu.

EN

While the article is based on the previous literature on the process of Gothic alterations to the cathedral in Gniezno led from 1342 by archibishop Jarosław of Bogoria and Skotniki, the author acknowledges that established facts are only based on mutually complementing data in the field of history and art history. However, until now, there were no archaeological research published in this field based on the excavations done at the beginning of the new millennium in the area of the Gothic chancel, which may shed a new light on this subject, revealing some new source material. The author discusses mostly unpublished materials from the archaeological and architectural research concerning the construction of the Gothic chancel of the cathedral in Gniezno, and by analysing them presents a new concept on how to date the beginning of the process.

Słowa kluczowe

PL

katedra gnieźnieńska; prezbiterium; gotycka przebudowa

EN

cathedral in Gniezno; chancel; rebuilding into Gothic style

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2011
• Tom: R. 108, z. 7-A
• Strony: 381--403
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., il.

Twórcy

autor

Janiak T.

• Muzeum Początków Państwa Polskiego, Gniezno

Bibliografia

• [1] Danielski W., Kult św. Wojciecha na ziemiach polskich, Lublin 1997.
• [2] Grzybkowski A., Architektura polska około 1300 roku, [w:] Polska około roku 1300. Państwo, społeczeństwo, kultura, red. W. Fałkowski, Warszawa 2003, 155-197.
• [3] Jarzewicz J., Gotycka architektura Nowej Marchii, Poznań 2000.
• [4] Karłowska-Kamzowa A., Znaczenie ideowe poznańskich fundacji Przemysła II, [w:] Początki i rozwój Starego Miasta w Poznaniu w świetle badań archeologicznych i urbanistyczno-architektonicznych, red. W. Błaszczyk, materiały z ogólnopolskiego sympozjum 18-19 października 1973, Warszawa–Poznań 1977, 377-390.
• [5] Kąsinowski A., Podstawowe zasady muratorstwa gotyckiego na Pomorzu Zachodnim, Warszawa 1972.
• [6] Krzyżaniakowa J., Kultura umysłowa w czasach przełomu. Ośrodki – ludzie – dokonania, [w:] Polska około roku 1300. Państwo, społeczeństwo, kultura, red. W. Fałkowski, Warszawa 2003, 73-119.
• [7] Kutzner M., Sztuka gotycka. Architektura, [w:] Dzieje Wielkopolski, red. J. Topolski, t. 1, Do roku 1793, Poznań 1969, 372-396.
• [8] Machowski M., Włodarek A., Kościół katedralny p.w. Wniebowzięcia Panny Marii i Św. Wojciecha, [w:] Architektura gotycka w Polsce, red. T. Mroczko, M. Arszyński, t. 2, Katalog zabytków, Warszawa 1995, 83-85.
• [9] Mikołajczyk G., Sprawozdanie z prac wykopaliskowych prowadzonych w Gnieźnie w 1957 r., „Sprawozdania Archeologiczne” 14, 1962, 184-192.
• [10] Mikołajczyk G., Żurowski K., Wyniki badań archeologicznych w katedrze gnieźnieńskiej w 1958 roku, „Sprawozdania Archeologiczne” 14, 1962, 193-202.
• [11] Miłobędzki A., Zarys dziejów architektury w Polsce, wyd. 6, Warszawa 1989.
• [12] Monumenta Poloniae Historica, t. V, Lwów 1888.
• [13] Nowacki B., Przemysł II, Poznań 1995.
• [14] Pasiciel S., Zespół klasztorny franciszkanów i klarysek w Gnieźnie, Gniezno 2005.
• [15] Poklewski-Koziełł T., Wątki murarskie i wątki polemiczne. O problemach z datowaniem średniowiecznych budowli w Kaliszu, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 50, z. 3-4, 2005, 194-200.
• [16] Skibiński Sz., Pierwotny kościół Franciszkanów w Krakowie, Poznań 1977.
• [17] Skibiński Sz., O niektórych aspektach gotyckiej przebudowy katedry gnieźnieńskiej, „Gniezno. Studia i materiały historyczne”, t. 3, Warszawa–Poznań 1990, 5-58.
• [18] Skibiński Sz., Polskie katedry gotyckie, Poznań 1996.
• [19] Skibiński Sz., Katedra poznańska, Poznań 2001.
• [20] Świechowski Z., Gotycka katedra gnieźnieńska na tle współczesnej architektury europejskiej, [w:] Katedra gnieźnieńska, red. A. Świechowska, t. 1, Poznań–Warszawa–Lublin 1970, 60-74.
• [21] Świerzawski A., Przemysł król Polski, Warszawa 2006.
• [22] Tanaś K., Społeczeństwo wielkopolskie w procesie kształtowania tożsamości regionalnej (1202-1314), Poznań 2006.
• [23] Zachwatowicz J., Historia budowy katedry gotyckiej, [w:] Katedra gnieźnieńska, red. A. Świechowska, t. 1, Poznań–Warszawa–Lublin 1970, 37-44.
• [24] Zachwatowicz J., Architektura katedry gotyckiej, [w:] Katedra gnieźnieńska, red. A. Świechowska, t. 1, Poznań–Warszawa–Lublin 1970, 45-59.
• [25] Żemigała M., Cegła w budownictwie wielkopolskim w średniowieczu, Łódź 2008.