Niżówki w zlewniach górskich i wyżynnych na przykładzie Wisłoki i Wieprza

• Autorzy: Baran-Gurgul K. , Raczyński K.

Warianty tytułu

EN

Low flows in mountain and upland catchments on example of Wisłoka and Wieprz rivers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem niniejszej pracy było porównanie charakterystyk niżówek występujących w zlewni górskiej Wisłoki oraz wyżynnej górnego Wieprza. Analizę przeprowadzono na podstawie przepływów dobowych za lata 1983-2013. Niżówki określono metodą PUT, dla dwóch wartości przepływu granicznego: Q70% i Q90%, przy założeniu minimalnego czasu trwania 7 dni, oraz 3 dniowym kryterium łączenia w zdarzenia zależne. W górskiej zlewni Wisłoki zaobserwowano większą liczbę niżówek, o krótszym czasie trwania i większych objętościach. Pomimo tego korelacje czasów trwania i objętości niżówek były zbliżone w obu obszarach i wynosiły około 0,9. Związek ten malał w zlewniach południowych o najwyższych rzędnych terenu, gdzie obserwowano również wydłużenie czasów trwania i objętości epizodów.

EN

The main goal of this research was to compare characteristics of low flows that occur in mountain catchment of Wisłoka river and upland catchment of upper Wieprz river. The analysis was conducted on daily flow data for hydrological years 1983-2013. Low flows were determined by PUT method, with two threshold levels: Q70% and Q90%, with 7 day minimal duration time criterion and 3 day pooling method. In mountain Wisłoka river greater number of episodes, with shorter duration time and higher volume of deficits was observed. Correlations between duration time and deficit volume were similar in both areas: around 0,9. This relation was decreasing in the southern catchments, with highest elevations, where also prolongation of low flows duration and higher deficits were observed.

Słowa kluczowe

PL

zlewnia górska; zlewnia wyżynna; niżówka; czas trwania niżówki; objętość niżówki; metoda PUT

EN

mountain catchment; upland catchment; low flow; low flow duration; low flow deficit; Pit Under Threshold

• Wydawca: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Czasopismo: Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 25, No. 4
• Strony: 397--409
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., mapy, tab., wykr.

Twórcy

autor

Baran-Gurgul K.

• Politechnika Krakowska, Instytut Inżynierii i Gospodarki Wodnej, 31-155 Kraków, ul. Warszawska 24, Poland

autor

Raczyński K.

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Hydrologii, 20-718 Lublin, al. Kraśnicka 2 cd, Poland

Bibliografia

• Cebulska, M., Szczepanek, R. i Twardosz, R. (2013). Rozkład przestrzenny opadów atmosferycznych w dorzeczu górnej Wisły. Opady średnie roczne (1952-1981). Kraków: WIŚ PK, IGiGP UJ.
• Czarnecka, H. (1983). Podział hydrograficzny Polski. Warszawa: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.
• Dębski, K. (1970). Hydrologia. Warszawa: Arkady.
• Dynowska, I. i Maciejewski, M. (1991). Dorzecze górnej Wisły – monografia (Vol. 1). Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Fleig, A. (2004). Hydrological Drought – A comparative study using daily discharge series from around the world (MSc thesis). Albert-Ludwigs Universität Freiburg, Freiburg, Germany.
• Gottschalk, L., Kun-xia, Y., Leblois, E. i Xiong, L. (2013). Statistics of low flow: Theoretical derivation of the distribution of minimum streamflow series. Journal of Hydrology, 481, 204-219.
• Gustard, A. i Demuth, S. (2008). Manual of Low-flow. Estimation and Prediction. Operational Hydrology Raport 50. World Meteorological Organization.
• Hisdal, H. i Tallaksen, L. M. (2000). Drought Event Definition. Technical Report 6. Oslo: University of Oslo.
• Jakubowski, W. (2011). Rozkłady prawdopodobieństwa w ocenie suszy hydrologicznej. Wrocław: Uniwersytet Przyrodniczy.
• Jokiel, P. i Tomaszewski, E. (2009). Fazy i formy odpływu w zlewni Dzierżążnej. W Zasoby i ochrona wód. Obieg wody i materii w zlewniach rzecznych (strony 141-158). Gdańsk: Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.
• Kaznowska, E. (2012). Wieloletnie tendencje w kształtowaniu się wybranych charakterystyk niżówek w zlewni Zagożdżonki. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 3 (4), 215-227.
• Kondracki, L. (2000). Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Michalczyk, Z. (1986). Warunki występowania i krążenia wód na obszarze Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Michalczyk, Z. (2001). Źródła Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Ozga-Zielińska, M. i Brzeziński, J. (1997). Hydrologia stosowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pociask-Karteczka, J. (2006). Zlewnia. Właściwości i procesy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Pyrce, R. (2004). Hydrological Low Flow Indices and Their Uses. Canada: Trent University.
• Ratomska, B. (1993). Ocena suszy w aspekcie hydrologicznym (PhD Thesis). Kraków: Politechnika Krakowska.
• Singh, K.P. i Stall, J.B. (1973). The 7-Day 10-Year Low Flows of Illinois Streams. Illinois State Water Survey Bulletin, 57.
• Smakhtin, V.U. (2001). Low flow hydrology: a review. Journal of Hydrology, 240, 147-186.
• Stahl, K. (2001). Hydrological Draught. A Study across Europe (PhD Thesis). Germany: Albert-Ludwigs Universität Freiburg, Freiburg,
• Stanisz, A. (2007). Przystępny kurs statystyki z zastosowaniem STATISTICA PL na przykładach z medycyny, 2. Kraków: StatSoft.
• Tallaksen, L.M. i Hisdal, H. (1997). Regional analysis of extreme streamflow drought duration and deficit volume. FRIEND ’91 – Regional Hydrology: Concepts and Models for Sustainable Water Resource Management IAI, 246 (strony 141-150). Presented at the Proceedings of the Postojna, Slovenia: AHS Publ.
• Tallaksen, L.M., Madsen, H. i Clausen, B. (1997). On the definition and modelling of streamflow drought duration and deficit volume. Hydrological Sciences Journal, 42 (1), 15-33.
• Tallaksen, L.M. i Van Lanen, H.A.J. (2007). Key aspects of low flow and drought. W Book of Abstracts (strony 13-18). Germany: Würzburg.
• Tokarczyk, T. (2010). Niżówka jako wskaźnik suszy hydrologicznej. Warszawa: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.
• Tokarczyk, T. (2013). Classification of Low Flow and Hydrological Drought for a River Basin. Acta Geophysica, 61(2), 404-421.
• Tomaszewski, E. (2012). Wieloletnia i sezonowa dynamika niżówek w rzekach środkowej Polski. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Ujda, K. (1969). Wodowskazy na rzekach Polski. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności.
• Węglarczyk, S. (2006). Słownik terminów związanych z gospodarowaniem zasobami wodnymi. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej.
• Yang, T., Zhou, X., Yu, Z., Krysanova, V., i Wang, B. (2015). Drought projection based on a hybrid drought index using Artificial Neural Networks. Hydrological Processes, 29 (11), 2635-2648.
• Yevjevich, V. (1967). An objective approach to definitions and investigations of continental hydrologic droughts. Fort Collins: Colorado State University.
• Zelenhasić, E. i Salvai, A. (1987). A Method of Streamflow Drought Analysis. Water Resources Research, 23 (1), 156-168.
• Zielińska, M. (1963). Statystyczne metody opracowania niżówek. Przegląd Geofizyczny, (1-2), 75-87

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).