Przejawy mineralizacji w odniesieniu do procesów geotektonicznych w Karpatach fliszowych – nowe doniesienia

Jarmołowicz-Szulc, Katarzyna; Kleczyński, Piotr; Kozłowski, Adam; Gąsienica, Aleksander; Giro, Leszek

doi:10.7306/2023.13

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Przejawy mineralizacji w odniesieniu do procesów geotektonicznych w Karpatach fliszowych – nowe doniesienia

Autorzy

Jarmołowicz-Szulc Katarzyna , Kleczyński Piotr , Kozłowski Adam , Gąsienica Aleksander , Giro Leszek

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Jarmolowicz__Przejawy_PG_Vol. 71_nr 4_2023.pdf

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.7306/2023.13

Warianty tytułu

Mineral accumulations in reference to the geo- tectonic processes in the Flysch Carpathians – new data

Języki publikacji

Abstrakty

Thirty rock and mineral samples were collected in the Rabe-Bystre area in the so-called Bystre slice in the Flysch Carpathians. The research concentrated on the mineral occurrence, parageneses and on the relationship to the tectonics. Red mineral realgar displays a pure content of arsenic sulphide. It occurs in veins and aggregates in the most frequent association with quartz. Fluid inclusions in the realgar crystals have been characterized and preliminarily measured, which is a totally new study in the Carpathian area. A new mineral – goyazite SrAl₃(PO₄)(PO₃OH)(OH)₆ – has been found as intergrowths in the realgar accumulations, and its characteristics are provided. It seems that the quartz-carbonates-bitumen paragenesis in the study region is related to the distinct tectonic mélange zones, while the ore mineralization should be referred to fault zones and fissures, and/or the mélange zones. It has an epigenetic character, and may be referred to the adjacent potential magmatic body and mineralized waters in the neighbourhood.

Słowa kluczowe

Karpaty fliszowe realgar gojazyt paragenezy mineralne

Flysch Carpathians realgar goyazite mineral parageneses

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2023

Tom

Vol. 71, nr 4

Strony

188--196

Opis fizyczny

Bibliogr. 58 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Jarmołowicz-Szulc Katarzyna

jar@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

https://orcid.org/0000-0001-7927-1820

autor

Kleczyński Piotr

piotr.kleczynski@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

https://orcid.org/+0009-0009-0961-2648

autor

Kozłowski Adam

adam.kozlowski@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

https://orcid.org/0000-0002-3046-1030

autor

Gąsienica Aleksander

aleksander.gasienica@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

https://orcid.org/0009-0009-1886-277X

autor

Giro Leszek

leszek.giro@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

1. BUŁA Z., HABRYN, R. 2008 - Atlas geologiczno-strukturalny paleozoicznego podłoża Karpat zewnętrznych i zapadliska przedkarpackiego. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
2. DECKER K., JANKOWSKI L., KOPCIOWSKI R., NESCIERUK P., RAUCH M., REITER F., ŚWIERCZEWSKA A., TOKARSKI A.K. 1999 Tectonics Of the Polish Outer Carpathians - Final Report. Univeristy of Vienna - Medusa Oil & Gas.
3. DUDOK I.V., JARMOŁOWICZ-SZULC K. 2000 - Hydrocarbon inclusions in vein quartz (the “Marmarosh diamonds”) from the Krosno and Dukla zones of the Ukrainian Carpathians. Geol. Quart., 44 (4): 415-423.
4. DUDOK I.V., KOTARBA M., JARMOŁOWICZ-SZULC K. 2002 - Employment of the pyrolitic methods in geochemical Studies of organic matter of vein formations. Geol. Geochim. Gor. Kop., 1: 76-87.
5. GAWEŁ A. 1970 - Origin of realgar in the flysch deposits of environs of Baligród. Mineral. Pol., 1: 7-16.
6. GOLDSTEIN R., REYNOLDS T.J. 1994 - Systematics of fluid inclusions in diagenetic minerals. SEPM Short Course, 31.
7. GRUSZCZYK H. 1958 - Przejawy mineralizacji miedzią w utworach fliszu karpackiego. Prz. Geol., 6 (4): 178-179.
8. GUCWA I., PELCZAR A. 1986 - Minerały polskich Karpat. Wyd. Geol., Warszawa: 109.
9. HURAIV., KIHLE J., KOTULOVA J., MARKO F., ŚWIERCZEWSKAA. 2002 - Origin of methane in quartz crystals from the Tertiary accretionary wedge and fore-arc basin of the Western Carpathians. Appl. Geochem., 17: 1259-1271.
10. HURAI V., ŚWIERCZEWSKA A., TOKARSKI A. 2001 - Warunki pT w trzeciorzędowej pryzmie akrecyjnej w Karpatach Zachodnich - na podstawie badań inkluzji węglowodorowych. Prz. Geol., 49 (4): 340.
11. JANKOWSKI L. 2009 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. 1063 Medzilaborce, 1064 Łupków, 1085 Łupków S. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
12. JANKOWSKI L. 2015 - Nowe spojrzenie na budowę geologiczną Karpat - ujęcie dyskusyjne. Pr. Nauk. ING, 202.
13. JANKOWSKI L., JARMOŁOWICZ-SZULC K. 2004 – Wstępna charakterystyka mineralogiczna melanży tektonicznych w Bieszczadach. LXXV Zjazd Naukowy PTG, Mat. konf. Jasło, Kraków: 122.
14. JANKOWSKI L., JARMOŁOWICZ-SZULC K. 2009 - Particular tectonic zones (the mélange zones) as potential and significant paths for fluid migration and mineral formation. Mineral. Rev., 59: 42-55.
15. JANKOWSKI L., JARMOŁOWICZ-SZULC K. 2017 - Nowe spojrzenie na strefy melanżu w Karpatach a charakter mineralizacji. VIII Ogólnopolska Konferencja „Badania Petrologiczne i Mineralogiczne w Geologii”, 1-2.06.2017 r., Kraków.
16. JANKOWSKI L., KOPCIOWSKI R., RYŁKO W. 2012 - Stan wiedzy o budowie geologicznej Karpat Zewnętrznych pomiędzy rzekami Białą a Risca -dyskusja. Biul. Państ. Inst. Geol., 449: 203-216.
17. JANKOWSKI L., PROBULSKI J. 2011 - Próba odtworzenia historii rozwoju tektoniczno-basenowego Karpat Zewnętrznych na przykładzie budowy geologicznej obszarów złóż węglowodorów Grabownica, Strachocina i Łodyna oraz ich otoczenia. Geologia, 37 (4): 555-583.
18. JANKOWSKI L., ŚLĄCZKA A. 2000 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. 1065 Jabłonki. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
19. JARMOŁOWICZ-SZULC K. 2000 - Mineralogiczne i geochemiczne warunki tworzenia „diamentów marmaroskich” - na podstawie badań inkluzji fluidalnych w minerałach żyłowych Karpat zewnętrznych. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
20. JARMOŁOWICZ-SZULC K. 2001 - Charakterystyka wypełnień żyłowych w SE części Polskich Karpat (kalcyt, kwarc, bituminy). Prz. Geol., 49: 785-792.
21. JARMOŁOWICZ-SZULC K., DUDOK I.V. 2001 - Minerały żyłowe polskich i ukraińskich Karpat fliszowych. Prz. Geol., 49 (4): 341-342.
22. JARMOŁOWICZ-SZULC K.,DUDOKI.V. 2005 - Migration of palaeofluids in the contact zone between the Dukla and Silesian units, Western Carpathians - evidence from fluid inclusions and stable isotopes in quartz and calcite. Geol. Quart., 49 (3): 291-304.
23. JARMOŁOWICZ-SZULC K., JANKOWSKI L. 2006 - Charakter i kolejnośc etapów mineralizacji występującej w strefach melanży tektonicznych w Karpatach Polskich - analiza wstępna. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
24. JARMOŁOWICZ-SZULC K., JANKOWSKI L. 2011 - Analiza geochemiczna i korelacje genetyczne bituminów i skał typu czarnych łupków w jednostkach tektonicznych Karpat Zewnętrznych w południowo-wschodniej Polsce i na obszarze przyległym. Biul. Państw. Inst. Geol., 444: 73-98.
25. JARMOŁOWICZ-SZULC K., JANKOWSKI L. 2021 - Interpretation of Mineralization in the Western Carpathians (Polish Segment) -A Tectonic Mélange Approach. Mineralogy, doi: 10.3390/min11111171
26. JARMOŁOWICZ-SZULC K., KARWOWSKI Ł., MARYNOWSKI L. 2012 - Fluid circulation and formation of minerals and bitumen in the sedimentary rocks of the Outer Carpathians - based on studies on the quartz-calcite-organic matter association. Marin. Petrol. Geol., 32: 138-158.
27. JARMOŁOWICZ-SZULC K., KLECZYŃSKI P., KOZŁOWSKI A., GĄSIENICA A. 2022 - Badania mineralizacji w strefach tektonicznych w Karpatach pod kątem genezy minerałów i krążenia fluidów. Opracowanie archiwalne. Nar. Arch Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
28. KAMIENSKI M. 1937 - O minerałach arsenowych z fliszu karpackiego okolicy Leska. Arch. Miner. Tow. Nauk, t. 13, Warszawa.
29. KITA-BADAK M. 1971 - W sprawie występowania mineralizacji arsenowej w okolicy Baligrodu. Kwart. Geol., 15 (1).
30. KROBICKI M.., GOLONKA J. 2008 - Geological history of the Pieniny Klippen Belt and Middle Jurassic black shales as one of the oldest deposits of the region - stratigraphical position and paleoenvironmental significance. Geoturystyka, 2: 3-18.
31. KOTARBA A., KOWALSKI A., KOWALSKI T., WIĘCŁAW D., NOWAK-BATOR M. 2000 - Analizy geochemiczne materii organicznej w Karpatach fliszowych. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
32. KRZYWIEC P., JOCHYM P. 1 997 - Charakterystyka mioceńskiej strefy subdukcji Karpat polskich na podstawie modelowań ugięcia litosfery. Prz. Geol., 48 (8): 785-792.
33. KUŞÇU M. 1995 - Geological characteristic of Gölbaş (Isparta) epithermal arsenic mineralization. Geol. Bull. Turkey, 38 (2): 43-52.
34. MALATA T. 2001 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. 1057 Bukowsko (reambulacja). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
35. MATYASIKI., LEŚNIAK G., SUCHP. 2015 - Elementy systemu naftowego Karpat. INiG PIB.
36. MASTELLA L., SZYNKARUK E. 1998 - Analysis of the fault patterns in selected areas of the Polish Outer Carpathians. Geol. Quart., 42 (3): 263-276.
37. MAZZOLI S., JANKOWSKI L., SZANIAWSKI R., ZATTINM. 2010 - Low-T thermochronometric evidence for post-thrusting (<11 Ma) exhumation in the Western Outer Carpathians, Poland. Comptes Rendus Geosci., 342: 162-169.
38. NEY R. 1976 - The Carpathians and plate tectonics. Prz. Geol., 24 (6): 309-315.
39. NIEĆ M., LENIK P., RADWANEK-BĄK B. 2016 - Szkic metalogenii polskich Karpat - modele i możliwości występowania złóż rud. Biul. Państw. Inst. Geol., doi: 10.5604/01.30001.0009.4584
40. OSTROWICKI B. 1958-Noweminerałykruszcowe w okolicy Baligrodu. Kwart. Geol., 2 (4): 655-651.
41. OSZCZYPKO N., OSZCZYPKO-CLOWES M. 2014 - Geological structure and evolution of the Pieniny Klippen Belt to the east of the Dunajec River - a new approach (Western Outer Carpathians, Poland). Geol. Quart., 58: 737-758.
42. PACZYNSKI B., SADURSKI A. 2007 - HydrogeologiaregionalnaPolski, tom II. Wody mineralne, lecznicze i termalne oraz kopalniane. Wyd. Geol., Warszawa.
43. POPRAWA P., MALATA T. 2006 - Model późnojurajsko-wczesnomioceńskiej ewolucji tektonicznej zachodnich Karpat zewnętrznych. Prz. Geol., 54 (12): 1066-1080.
44. RADWANEK-BĄK B., KUĆ P., LASOŃ P., LENIK P., MARKOWIAK M., NIEĆ M. 2015 - Geochemiczne przesłanki poszukiwań oraz prognoza jakościowo-ilościowa występowania rud metali w Karpatach, t.1i3. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., nr arch. 5066/2015, Warszawa.
45. ROEDDER E. 1984 - Reviews in Mineralogy. Fluid inclusions. Miner. Soc. Am., 12.
46. RUBINKIEWICZ J. 1998 - Rozwój spękań ciosowych w płaszczowinie śląskiej w okolicach Baligrodu (Bieszczady Zachodnie - Karpaty zewnętrzne). Prz. Geol., 46 (9): 820-826.
47. RYBAK B. 2000 - Związek mineralizacji kruszcowej z tektoniką łuski Bystrego (Bieszczady, Karpaty zewnętrzne). Prz. Geol., 48 (11): 10231029.
48. ŚLĄCZKA A. 1958 - O pozycji geologicznej okruszcowania w okolicy Baligrodu. Kwart. Geol., 2 (4): 637-643.
49. ŚLĄCZKA A. 1964 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. 1057 Bukowsko. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
50. ŚRODOŃ J., DRITS V.A., MCCARTYD.K., HSIEH J.C., EBERLD.D. 2001 - Quantitative X-ray diffraction analysis ofclay-bearing rocks from random preparations. Clays Clay Mineral., 49 (6): 514-528.
51. ŚWIERCZEWSKA A., HURAI V., TOKARSKI A. K., KOPCIOWSKI R. 1999 - Quartz mineralization in the Magura nappe (Poland): a combined microstructural and microthermometry approach. Geol. Carpath., 50: 174-177.
52. TOBOŁA T., JARMOŁOWICZ-SZULC K. 2023 - Badania ramanowskie i mikrotermometria inkluzji a możliwości metodyczne i interpretacyjne. Prz. Geol., 71 (4): 235-244.
53. TOKARSKI A.K. 1978 - Orogenesis and morphogenesis of Outer Carpathians and paleotectonics. Stud. Geomorph. Carpatho-Balcan., 12: 29-43.
54. TOKARSKI A.K., ZUCHIEWICZ W., ŚWIERCZEWSKA A. 1999 - The influence of early joints on structural development of thrust-and-fold belts: a case study from the Outer Carpathians (Poland). Geol. Carpath., 50: 178-180.
55. WIESER T. 1994 - Pojurajskie przejawy mineralizacji a procesy geotektoniczne w Karpatach Fliszowych Polski I obszarów osciennych. Pr. Spec., PTMin, 5: 50-51.
56. WILCZYŃSKA-MICHALIK W., MICHALIK M. 2000 - Kaolinite-barite intergrowth associated with As sulphide mineralization near Baligród(Polish Flysch Carpathians). Slovak Geol. Mag., 6: 186-187.
57. VITYK M.O., BODNAR R.J., DUDOK I.V. 1996 - Fluid inclusions in Marmarosh Diamonds: evidence for tectonic history of the folded Carpathian Mts, Ukraine. Tectonophys., 255: 163-174.
58. ŻELAŹNIEWICZ A., ALEKSANDROWSKI P., BUŁA Z., KARNKOWSKI P.H., KONON A., ŚLĄCZKA A., ŻABA J., ŻYTKO K. 2011 - Regionalizacja tektoniczna Polski. Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2024)

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-30e5b830-8931-4945-8bfa-3a6c13a40352