Przestrzenne następstwa deregulacji transportu autobusowego na przykładzie powiatu świdnickiego

• Autorzy: Książek S.

Warianty tytułu

EN

Spatial implications of bus transport deregulation on the example of the Świdnica poviat

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W ostatnich latach na łamach czasopism zajmujących się zagadnieniami transportowymi pojawiało się wiele opracowań dotyczących różnych aspektów związanych z deregulacją transportu autobusowego w Polsce. Niniejszy artykuł, wpisując się w nurt badań związanych z wyżej wymienionym procesem, stara się odpowiedzieć na pytanie, jakie przestrzenne konsekwencje dla funkcjonowania transportu autobusowego przyniosły przekształcenia rynku przewozów autobusowych dla miasta Świdnicy i powiatu świdnickiego. W głównej mierze skoncentrowano się na zmianach w kierunkach i natężeniu połączeń na obszarze powiatu świdnickiego w dwóch przedziałach czasowych: 1988 i 2014 roku, jak również na czynnikach, które miały największy wpływ na te zmiany. Drugim ważnym elementem opracowania była analiza przekształceń, jakie na przestrzeni 26 lat zaszły na rynku przewoźników autobusowych oraz ich konsekwencji, do których należą m.in. konkurencja pomiędzy przedsiębiorstwami zajmującymi się przewozem osób oraz udział w rynku poszczególnych typów przewoźników. W artykule zwrócono także uwagę na zmiany w dostępności transportowej poszczególnych jednostek osadniczych w powiecie świdnickim. Po przeprowadzeniu analizy dały zauważyć się pewne zależności przestrzenne w ewolucji transportu autobusowego na badanym terenie. Część z nich to: spadek lub całkowita likwidacja połączeń w obszarach peryferyjnych, zdecydowany spadek znaczenia lokalnego przedsiębiorstwa PKS czy MPK, wzrost liczby połączeń i konkurencji na najbardziej dochodowych liniach komunikacyjnych. Zjawiska te były odnotowywane również w innych badanych obszarach w Polsce. Niektóre z nich miały jednak bardziej lokalny charakter dostarczając informacji na temat specyfiki rynku transportu autobusowego powiatu świdnickiego.

EN

This paper deals with issues related to the deregulation of bus transport in Poland and its spatial implications. The article endeavors to answer the question about spatial consequences for bus transport functioning resulting from transformation of the bus transport market in the city and poviat of Świdnica (Lower Silesian Voivodeship). The author focuses on changes in the directions and intensity of bus connections in the two periods: 1988 and 2014. Also the most significant factors affecting those changes have been discussed. Analyses of transformations on the bus market and their consequences (f.i. competition between the carriers and market participation) occurred during indicated 26 years constitutes another important issue of the paper. This paper also discusses changes in the accessibility of bus transportation for settlement units in the poviat of Świdnica. Having conducted a relevant analysis, certain spatial dependences in transformation of bus transport in the area have been observed. In the analyzed period of time the role of the local PKS and MPK companies decreased significantly, connections in the suburban areas were closed or considerably limited, competing, independent companies have achieved growth of transport services on the most profitable transportation lines. Those phenomena have been observed in different Polish cities, but some of them were of local nature and gave the characteristics of specificity of the transport market in the Świdnica poviat.

Słowa kluczowe

PL

rynek przewoźników autobusowych; deregulacja transportu autobusowego; dostępność transportowa

EN

bus operator’s market; bus transport deregulation; transport accessibility

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej
• Czasopismo: Transport Miejski i Regionalny
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 6
• Strony: 10--17
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., rys.

Twórcy

autor

Książek S.

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Zakład Analiz Regionalnych i Lokalnych, pl. Uniwersytecki 1, 50-113 Wrocław

Bibliografia

• 1. Taylor Z., Ciechański A., Organizacyjno-własnościowe przekształcenia narodowych przewoźników drogowych w Polsce, Czechach i na Słowacji – część I, „Przegląd Geograficzny”, 2013, T. 85, z. 2.
• 2. Poźniak S., 50 lat PKS-u – i co dalej?, „Przegląd Komunikacyjny”, 1996, nr 4.
• 3. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2013.
• 4. Chodkowska–Miszczuk J., Zmiany na rynku przewozów samochodowym transportem zbiorowym w wybranych miastach Polski, „Przegląd Geograficzny”, 2006, T. 78, z. 2.
• 5. Lijewski T., Geografia transportu Polski, PWE, Warszawa 1977.
• 6. Taylor Z., Ciechański A., Przekształcenia własnościowe przedsiębiorstw PKS w nowej sytuacji gospodarczej, „Przegląd Geograficzny”, 2007, T. 79, z. 1.
• 7. Ustawa z dnia 27 listopada 1961 r. o transporcie drogowym i spedycji krajowej, Dziennik Ustaw PRL, 53, poz. 297.
• 8. Bąkowski W., Wizja rozwoju przedsiębiorstw PKS, „Przegląd Komunikacyjny”, 1996, nr 10.
• 9. Rydzkowski W., Rolbiecki R., Sytuacja przedsiębiorstw PKS po deregulacji samochodowego rynku transportowego, „Przegląd Komunikacyjny”, 1996, nr 6.
• 10. Ustawa z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, Dziennik Ustaw RP, 51, poz. 298.
• 11. Ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, Dziennik Ustaw RP, 118, poz. 561.
• 12. Ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej, Dziennik Ustaw PRL, 41, poz. 324.
• 13. Bąkowski W., Perspektywy przedsiębiorstw PKS w nowych warunkach administracyjnych, „Przegląd Komunikacyjny”, 1999, nr 3.
• 14. Menes E., Publiczny pozamiejski transport pasażerski w Polsce – rozwój, upadek, pytanie o przyszłość, „Przegląd Komunikacyjny”, 2000, nr 7–8.
• 15. Piela Cz., Podstawowe problemy PKS, „Przegląd Komunikacyjny”, 1995, nr 2.
• 16. Rocznik statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, wybrane lata.
• 17. Transport – wyniki działalności, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, wybrane lata.
• 18. Knyziak Z., Koncepcja prywatyzacji państwowych przedsiębiorstw transportu samochodowego, „Przegląd Komunikacyjny”, 1991, nr 6.
• 19. Kozanecka M., Aktualne tendencje w transporcie pasażerskim województwa krakowskiego, „Przegląd Komunikacyjny”, 1993, nr 1–2.
• 20. Kretowicz P., Przestrzenno-organizacyjne następstwa prywatyzacji przedsiębiorstwa komunikacji autobusowej na przykładzie PKS Tarnów, „Przegląd Komunikacyjny”, 2010, nr 1–2.
• 21. Polewska-Dorozik H., Warunki funkcjonowania rynku pasażerskich przewozów drogowych, „Przegląd Komunikacyjny”, 2001, nr 10.
• 22. Kretowicz P., Komunikacja lokalna w obszarach peryferyjnych województwa małopolskiego w dobie przemian rynku przewozów autobusowych, „Prace Geograficzne”, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, 2010, z. 124.
• 23. Chaberko T., Kretowicz P., Konkurencyjność w lokalnym transporcie zbiorowym a społeczna rola przewoźników autobusowych (na przykładzie powiatu gorlickiego), „Transport Miejski i Regionalny”, 2011, nr 6.
• 24. Chodkowska-Miszczuk J., Zmiany w lokalnych sieciach połączeń transportowych na przykładzie gmin wiejskich Sośno i Wisznice, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 2007, t. XIII.
• 25. Jarczok A., Sytuacja komunikacji publicznej na terenach słabo zurbanizowanych, „Przegląd Komunikacyjny”, 1994, nr 6.
• 26. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o warunkach wykonywania krajowego drogowego przewozu osób, Dziennik Ustaw RP, 141, poz. 942.
• 27. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, Dziennik Ustaw RP, nr 125, poz. 1371.
• 28. Skala-Poźniak A., Zarobkowy transport drogowy w świetle nowej ustawy, „Przegląd Komunikacyjny”, 2001, nr 11.
• 29. Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym, 2010, Dziennik Ustaw RP, nr 5, poz. 13.
• 30. http://www.pks.swidnica.pl/ [dostęp: 12.03.2014].
• 31. Rozkład jazdy autobusów PKS 1987/1988, 16. okręg komunikacyjny, województwa: jeleniogórskie, wałbrzyskie, wrocławskie, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1987.
• 32. http//www.mpk.swidnica.pl/ [dostęp: 12.03.2014].
• 33. Taylor Z., Ciechański A., Przekształcenia własnościowe przedsiębiorstw transportu miejskiego w Polsce – część II, „Przegląd Geograficzny”, 2009, T. 81, z. 2.
• 34. http://www.swidnica24.pl/ [dostęp: 12.03.2014].