Yumi : łuk w historii i kulturze Wysp Japońskich

• Autorzy: Puchalska Joanna

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0053.4178

Warianty tytułu

EN

Yumi : the Longbow in the History and Culture of the Japanese Islands

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówiono tradycyjny, długi, asymetryczny łuk japoński yumi oraz sposób jego wykorzystania na przestrzeni dziejów. Przedstawiono podstawowe informacje o konstrukcji i działaniu tej broni oraz jej specyficzne cechy, a także wskazano metody strzelania. Przybliżono historię wykorzystywania łuku przez Japończyków, z uwzględnieniem ważnej roli, jaką odgrywał on w sztuce wojennej samurajów w pierwszych wiekach ich supremacji na arenie politycznej kraju. Omówiono również zmiany w sztuce militarnej Japonii zapoczątkowane w połowie drugiego tysiąclecia naszej ery, wynikające ze zwiększenia liczebności armii oraz pojawienia się na japońskich polach bitew broni palnej. W artykule zwrócono uwagę także na obecność łuku yumi w sferze religijnej Japończyków oraz wykorzystanie go we współczesnej kulturze Japonii, od sztuk walki i rekonstrukcji historycznych po święta i festiwale matsuri.

EN

The article is dedicated to the traditional asymmetric Japanese longbow - yumi - and how it was used throughout the centuries. The initial part of the text introduces key information on the construction and operation of the yumi, detailing the specific features of this weapon and its methods of shooting. Subsequently, the history of the Japanese bow is discussed, taking into consideration the important role the yumi played in the samurai warfare during the first centuries of their supremacy in the country's political arena, as well as significant changes in the Japanese military in the middle of the second millennium CE, namely growing size of the armies and the introduction of firearms. The last part of the article discusses yumi's presence in the Japanese religious sphere and the usage of the bow in contemporary Japanese culture, from martial arts and historical reenactments to matsuri festivals.

Słowa kluczowe

PL

Yumi; łuk; samuraje; Japonia; sztuki walki

EN

Yumi; bow; samurai; Japan; martial arts

• Wydawca: Wojskowy Instytut Wydawniczy
• Czasopismo: Kwartalnik Bellona
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 4
• Strony: 71--86
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz.

Twórcy

autor

Puchalska Joanna

• Uniwersytet Jagielloński, Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych

• https://orcid.org/0000-0003-0326-5453

Bibliografia

• [1] Draeger D. F. Wspołczesne bujutsu i budo, tłum. M. Matusiak, Bydgoszcz 2007.
• [2] Herrigel E., Zen w sztuce łucznictwa, tłum. M. Kłobukowski, Bydgoszcz 2007.
• [3] Hurst G. C., Armed Martial Arts of Japan. Swordsmanship and Archery, New Haven 1998.
• [4] Glenn C., The Battle of Sekigahara, Barnsley 2021.
• [5] Gradowski M., Żygulski Z., jr, Słownik uzbrojenia historycznego, Warszawa 2000.
• [6] Hōgen monogatari. Tale of the Disorder in Hogen, tłum. i red. W.R. Wilson, New York 2001.
• [7] I know Japan. BUDŌ. Japanese Martial Arts, Shizuoka 2017.
• [8] Kyoto Jidai Matsuri (Festival of Ages), Japan Atlas Festivals [online], October 2022, https://web-japan.org/atlas/festivals/fesl5.html/.
• [9] Kojiki, czyli księga dawnych wydarzeń, tłum. W. Kotański, Warszawa 1986.
• [10] Kozyra A., Mitologia japońska, Warszawa-Bielsko-Biała 2011.
• [11] Krawczyk J. K., Shugendō. Droga górskiej ascezy, Warszawa 2006.
• [12] Kyudo Manual. Vol. I. Principles of Shooting (Shahō) (revised edition). All Nippon Kyudo Federation (A.N.K.F.), Tokio 1994.
• [13] Loades M., War bows, Oxford 2019.
• [14] Menard K., Archery, Japanese, w: Martial Arts of the World. An Encyclopedia. Vol. 1. A-Q, T.A. Green (red.), Santa Barbara 2001.
• [15] Onuma H., DeProspero D., DeProspero J., Kyudo. Japoriska sztuka łucznictwa, tłum. W. Nowakowski, Bydgoszcz 2001.
• [16] Ratti O., Westbrook A., Sekrety samurajów. Sztuki walki Średniowiecznej Japonii, tłum. M. Matusiak, Bydgoszcz 1997.
• [17] Polskie Stowarzyszenie Kyudo, http://kyudo.pl/.
• [18] Rausing G., The bow. Some notes on its origin and development, Manchester 1997.
• [19] Rozważania (Dialogi konfucjańskie), Vital. J. Zawadzki, Seattle 2012.
• [20] Stone C. G., A Glossary of the Construction, Decoration and Use of Arms and Armor in All Countries and in All Times, Mineola 1999.
• [21] Śpiewakowski A., Samuraje, tłum. K. Okazaki, Warszawa 1989.
• [22] The History of Kyudo, International Kyudo Federation [online], https://www.ikyf.org/history.html/.
• [23] The Tale of the Heike, N.C. McCullough (tłum. i red.), Stanford 2005.
• [24] The Traditional Bowyer's Bible, Vol. 3, J. Hamm (red.), Goldthwaite 1994.
• [25] Turnbull S., Samurai Warfare, London 1996.
• [26] Turnbull S., Samuraje. Dzieje japońskich wojowników, tłum. M. Barańska, Warszawa 2007.
• [27] Turnbull S., Warriors of Medieval Japan, Oxford 2005.
• [28] Turnbull S. Weapons of the Samurai, Oxford 2021.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).