Bolesław Hryniewiecki (1875–1963) – botanik jako badacz literatury

• Autorzy: Wysokińska B.

Warianty tytułu

EN

Bolesław Hryniewiecki (1875–1963) botanist as a literature researcher

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

This article presents interests in the humanities, and particularly in literature, of an outstanding Polish botanist of the previous century – Bolesław Hryniewiecki (1875–1963). The scientist was not only a botanist but also an activist in wildlife conservation: creator and first president of the League for the Preservation of Nature. He took initiative in wildlife preservation for Polish national parks created thereafter. The other important field of his scholarly activity were the arts. Analysis of Hryniewiecki’s extensive scientific achievements shows a considerable share of works in the humanities, including comprehensive accounts of nature descriptions in Polish belles-lettres. Quantitative (approximate) presentation of the share of works in the humanities in his whole output as a scientist, including publications for the general public (excluding reviews and copies), clearly demonstrates that out of 468 publications, as many as 168, i.e. 36%, are works that can be categorised as the ones in the humanities. From the 30s of the 20th century, the number of Hryniewiecki’s works in the arts started to rise, with a break during the 2nd World War. After the War, his publications in the humanities outnumbered the works on nature. The most important ones were his accounts of the descriptions of nature in the works of Adam Mickiewicz (1798-1855) and Eliza Orzeszkowa (1841-1910). An interesting work titled Przyroda w twórczości Elizy Orzeszkowej (Nature in the literary works of Eliza Orzeszkowa) was never published and is preserved only in typescript kept in the Orzeszkowa Archive at the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences. Apart from the main subject expressed in the title, the manuscript also includes Hryniewiecki’s deliberations devoted to the importance of literary works for natural history. It can be assumed that Hryniewiecki’s research in the writings of Orzeszkowa and Mickiewicz was an important part of his inquiry into natural science, particularly in the later period of his life, when he ceased doing typical botanical research. When analysing the works of belles -lettres, Hryniewiecki intended to interpret them from the point of view of a botanist, to verify information which they contained, to comment and facilitate the reception of the themes of nature introduced by the writers, and popularize nature and its protection among the readers.

Słowa kluczowe

PL

Hryniewiecki Bolesław; botanika; przyroda w literaturze

EN

Hryniewiecki Boleslaw; botany; nature in literature

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2016
• Tom: R. 61, nr 3
• Strony: 65--80
• Opis fizyczny: Bibliogr. 37 poz., faks., wykr.

Twórcy

autor

Wysokińska B.

• Instytut Historii Nauki PAN im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów

Bibliografia

• W. Gajewski: Bolesław Hryniewiecki (1875–1963). „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”, 1963, vol. XXXII, (3), s. 463–472.
• B. Hryniewiecki: Izsledovanija nad reotropizmom kornej. Untersuchungenüber den Reotropismus der Wurzeln. „Trudy Obščestva Estestvoispytatelej pri Imperatorskom Jur’evskom Universitete” 19, s. 1–139, 1908.
• B. Hryniewiecki: Wschodnia granica buka w Europie. „Kosmos” 1911, 36 (3–6), s. 225–242.
• B. Hryniewiecki: Nowy typ szparek oddechowych w rodzinie Saxifragaceae. – Einneuer Typus der Spaltöffnungen bei den Saxifragace. „Bulletin International de ľAcadémie des Sciences de Cracovie, cl. sci. mathém. et nat.”, 1912. sér. B, (2), s. 52–64, (3), s. 65–73.
• B. Hryniewiecki: Dioscoreaceae. [w:] N. I. Kuznecov, N. A. Buš, A. Fomin. Materialy dla flory Kavkaza (II, 5), 1916. 44, Jur’ev, s. 18–32.
• B. Hryniewiecki: Tentamen florae Lithuaniae. Zarys flory Litwy. [Matériaux pour servir à ľétude de la flore de la Lithuanie]. „Archiwum Nauk Biologicznych Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” 1933, 4: I–XVI, s. 1–367.
• B. Hryniewiecki: Park narodowy im. Stefana Żeromskiego w Górach Świętokrzyskich. „Ziemia”, 1936, 26 (2–3), s. 66–68.
• B. Hryniewiecki: Walka o park narodowy w Tatrach. „Ziemia”, 1934, 24 (1–2), s. 12–16.
• B. Hryniewiecki, A. Lityński: Plan utworzenia rezerwatu na jeziorze Wigierskiem. „Ochrona Przyrody” 1924, 4, s. 18–35.
• B. Hryniewiecki: Historja botaniki powszechnej. [w:] Poradnik dla samouków. Wskazówki metodyczne dla studiujących, S. Michalski (red.). T. VII. Botanika II., Warszawa 1927, s. 547–698.
• B. Hryniewiecki: Historja botaniki w Polsce. [w:] Poradnik dla samouków... Warszawa 1927, s. 699–743.
• B. Hryniewiecki: Praca naukowa na prowincji w zakresie botaniki. „Nauka Polska” 4, s. 159–175.
• B. Hryniewiecki: Kultura a literatura, czyli kolumna szturmowa do Funduszu Kultury Narodowej w świetle promieni Roentgena. „Przełom”. Warszawa 1930. 5 (47), s. 3–7.
• B. Hryniewiecki: W walce o prawdę i cześć dla zasługi. I. O plotce i krzywdzie. „Przełom” 1931. 6 („5”) (2): s. 4–6.
• B. Hryniewiecki: Jak nazywać po polsku owoce zwane „grapefruits”? „Poradnik Językowy” 1934 (9), s. 151–153.
• B. Hryniewiecki: Wstęp do utworu Elizy Orzeszkowej Oblicze matki. „Nauka i Sztuka”, 1946, 2, t. 4 nr 7–8, s. 58–62.
• B. Hryniewiecki: La nature dans les oeuvres d’Eliza Orzeszko. [w:] Wykaz prac z działu nauk matematyczno-przyrodniczych..., 1947, s. 80–81.
• B. Hryniewiecki: Le poème „Pan Tadeusz” auxyeux des botanistes. [w:] Wykaz prac z działu nauk matematyczno-przyrodniczych...,1947, s. 80.
• B. Hryniewiecki: U źródeł umiłowania i ochrony polskiej przyrody. Pan Tadeusz w oczach botaników. [La source de l’amour et de la protection de la nature en Pologne. Poème „Pan Tadeusz” auxyeux des botanistes]. „Ochrona Przyrody”. 1948, 18, s. 6–25.
• B. Hryniewiecki: Przyroda w twórczości Elizy Orzeszkowej. Maszynopis w Bibliotece Instytutu Badań Literackich w Warszawie, Archiwum Elizy Orzeszkowej, Rps. nr 794. 1949, s. 170 (kart 179).
• B. Hryniewiecki: O fałszywych i nieudolnych polskich nazwach roślin. „Biologia w Szkole”. 1949, 2 (1), s. 47–51.
• B. Hryniewiecki: Wiersz botanika. „Problemy”, 1950, 6 (7), s. 497 (w dziale „Polemiki”, z uwagami do wiersza J. Tuwima „Noc majowa zakochanego przyrodnika”. „Problemy”, 1950, 6 (5), s. 352.
• B. Hryniewiecki: Jak nazywać po polsku klasę Coniferae? „Rocznik Sekcji Dendrologicznej Polskiego Towarzystwa Botanicznego”, 1953, 9, s. 151–152.
• B. Hryniewiecki: Grzybobranie w poemacie A. Mickiewicza „Pan Tadeusz” (ks. III, str. 21–22). „Problemy” 1955, 11 (11), s. 735–740.
• B. Hryniewiecki: Adam Mickiewicz a flora Litwy. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa, 1956, s. 47.
• B. Hryniewiecki: Poezja i botanika. Do redaktora „Wiadomości Literackich”. „Wiadomości Literackie”, 1934, 11, s. 8.
• M. Kielak: Zielnik Elizy Orzeszkowej. Nieznany zabytek botaniczny przechowywany w zbiorach PTPN, Wyd. Kontekst, 2004.
• B. Kuźnicka: Zielnik i albumy florystyczne Elizy Orzeszkowej. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2006. 51, z. 2, s. 72.
• T. Majewski: Bolesław Hryniewiecki jako historyk botaniki. [w:] Botanika w dobie biologii molekularnej. Materiały sesji i sympozjów 52 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Red. E. Zenkteler. Polskie Towarzystwo Botaniczne. Poznań 2001.
• J. Miklaszewski, W. Szafer, J. Kloska, J. Rosiński, J. Vogtman, S. Sokołowski, B. Hryniewiecki, W. Stankiewicz: Protokół konferencji w sprawie rezerwatów w Puszczy Białowieskiej, odbytej w dniu 29 grudnia 1921 roku, w Departamencie Leśnictwa Ministerstwa Roln. i Dóbr Państw. „Ochrona Przyrody” 1922, 3, s. 92.
• I. Rejment-Grochowska: Bolesław Hryniewiecki (1875–1963). Działalność naukowa, pedagogiczna i społeczna. „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”, ser. B, 1966, 12: 71–97.
• Słownik polskich i związanych z Polską odkrywców, wynalazców oraz pionierów nauk matematyczno-przyrodniczych i techniki, pod red. B. Orłowskiego, Bolesław Hryniewiecki, Warszawa 2015, t. II, s. 59–60.
• Słownik języka polskiego. Warszawa, P.W.N., t. I. A–Ć, 1958, CLIX s, t. II. 1960, D–G, s. VI, t. III, 1961, H–K, s. VI; t. IV, 1962, L–Nić, s. VI.
• Słownik wyrazów obcych (red. nacz. Z. Rysiewicz). Wyd. III. Państwowy Instytut Wydawniczy (Warszawa), 720 s. To samo w niezmienionych wydaniach: IV, 1959; V, 1959; VI, 1961; VII, 1961; VIII, 1962; IX, 1963; X, 1964; XI, 1965; XII, 1967. Od wyd. III nazwisko Hryniewieckiego pojawia się w spisie osób zatytułowanym Recenzenci (s. 6).
• B. Wysokińska: Nieznana korespondencja Józefa Rostafińskiego z Edouardem Bornetem z lat 1875–1878, dotycząca badań nad glonami. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2007, R. 52, z. 2, s. 137–153.
• A. Zemanek: Historia botaniki w Polsce – stan badań i perspektywy rozwoju. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 1992, 37, z. 4, s. 31–46.
• A. Zemanek: (red). Józef Rostafiński – botanik i humanista. PAU, Kraków 2000.