Zmienność parametrów fizykochemicznych torfów w strefie przypowierzchniowej torfowiska w dolinie Strugi Wodnej (Wysoczyzna Lubartowska)

• Autorzy: Rydelek Paweł

Identyfikatory

DOI

10.7306/2021.48

Warianty tytułu

EN

Variability of physicochemical parameters of peats in the subsurface zone of the fen in the Struga Wodna valley (Lubartów Plateau)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper presents the results of research on variability of basic physical and chemical parameters of peats from a small fen in the Struga Wodna valley on the Lubartów Plateau. The variability of organic matter content, moisture content, pH and cation exchange capacity (CEC) was analysed. Apart from descriptive statistics, geostatistical methods were also used, including the analysis of semivariograms. All determined parameters showed high variability, including spatial variability. The analysis of the semivariograms showed that for each of the parameters there is a nugget effect, indicating high local variability. The statistically highest variability, expressed by the coefficient of variation, was shown by peat moisture content, while the moisture content showed the highest spatial autocorrelation. The use of geostatistical methods allowed identifying zones with different properties within the fen, and describing the spatial autocorrelation of individual parameters.

Słowa kluczowe

PL

torf; bagnisko; zmienność parametrów fizykochemicznych; geostatystyka; semiwariogram

EN

peat; fen; variability of physicochemical parameters; geostatistics; semiwariogram

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 69, nr 12
• Strony: 867--872
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Rydelek Paweł

• Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

Bibliografia

• 1. BORÓWKA R.K., TOMKOWIAK J., OKUPNY D., FORYSIAK J. 2015 - Skład chemiczny osadów bagiennych z doliny Luciąży (torfowisko Bęczkowice na Równinie Piotrkowskiej). Folia Quatern., 83 (1): 5-23.
• 2. DEMBEK W. 2000 - Wybrane aspekty zróżnicowania torfowisk w młodo- i staroglacjalnych krajobrazach Polski wschodniej. Rozprawy habilitacyjne. Wydaw. IMUZ, Falenty.
• 3. DĘBOWSKA U., ZAWADZKI J. 2005 - Analiza statystyczna i geostatystyczna zróżnicowania przestrzennego parametrów położenia warstw w NW części Gór Świętokrzyskich. Prz. Geol., 53 (4): 306-310.
• 4. DOMIŃCZAK P., OKUPNY D. 2010 - Przestrzenne zróżnicowanie wybranych właściwości fizykochemicznych osadów biogenicznych torfowiska Kopanicha koło Skierniewic. Pr. Geogr., 123: 99-110.
• 5. ESTERLE J.S., FERM J.C. 1994 - Spatial variability in modern tropical peat deposits from Sarawak, Malaysia and Sumatra, Indonesia: analogues for coal. Inter. J. Coal Geol., 26 (1-2): 1-41.
• 6. FALKOWSKA E. 2009 - Glacial morphogenesis of uplands of the Warta Glaciation in Poland as a control on heavy metal distribution in deposits. Geol. Quart., 53 (3): 293-304.
• 7. GUMIAUX C., GAPAIS D., BRUN J.P. 2003 - Geostatistics applied to best-fit interpolation of orientation data. Tectonophysics, 376: 241-259.
• 8. HOBBS N.B. 1986 - Mire morphology and the properties and behaviour of some foreign peats. Qarter. J. Eng. Geol., 19: 7-80.
• 9. INGRAM H.A.P. 1983 - Hydrology. Ecosystems of the World4A. [W:] Gore A.J.P. (red.), Mires: swamp, bog, fen and moor. Elsevier, Oxford: 67-158.
• 10. JANIK G., BORECKA-STEFANSKA E., DANIEL A., DAWID M., WALCZAK A., JURIK L. 2016 - Estimation of accuracy of surface distribution of volumetric moisture in topsoil layer determined with geostatistical methods. Acta Scient. Polon. Format. Circumiect., 15 (4): 167-179.
• 11. KITTEL P., PŁÓCIENNIK M., BORÓWKA R.K., OKUPNYD., PAWŁOWSKI D., PERON O., STACHOWICZ-RYBKA R., OBREMSKA M., CYWA K. 2016 - Early Holocene hydrology and environments of the Ner River (Poland). Quatern. Res., 85 (2): 187-203.
• 12. KYZIOL J. 2002 - Effect of physical properties and cation exchange capacity on sorption of heavy metals onto peats. Pol. J. Environ. Stud.,11 (6): 713-718.
• 13. MATHERON G. 1963 - Principles of geostatistics. Econ Geol., 58: 1246-1266.
• 14. MYŚLIŃSKA E. 2016 – Laboratoryjne badania gruntów i gleb. Wydaw. UW.
• 15. OKRUSZKO H. 1994 - System of hydrogenic soil classification used in Poland. Bibl. Wiad. Inst. Melioracji i Użytków Zielonych, 84: 5-27.
• 16. PAWŁOWSKI D., OKUPNY D., WŁODARSKI W., ZIELIŃSKI T. 2014 - Spatial variability of selected physicochemical parameters within peat deposits in small valley mire: a geostatistical approach. Geologos, 20 (4): 269-288.
• 17. PAWŁOWSKI D., BORÓWKA R.K., KOWALEWSKI G.A., LUOTO T.P., MILECKA K., NEVALAINEN L., OKUPNY D., TOMKOWIAK J., ZIELIŃSKI T. 2016 – Late Weichselian and Holocene record of the paleoenvironmental changes in a small river valley in Central Poland. Quater. Sci. Rev., 135: 24-40.
• 18. RIPPY J.F., NELSON P.V. 2007 - Cation exchange capacity and base saturation variation among Alberta, Canada, moss peats. Hort Sci., 42 (2): 349-352.
• 19. ROBERTSON G.P., CRUM J.R., ELLIS B.G. 1993 - The spatial variability of soil resources following long-term disturbance. Oecologia, 96: 451-456.
• 20. RYDELEK P. 2011 - Torfowiska niskie Wysoczyzny Lubartowskiej jako potencjalne naturalne bariery geologiczne. Biul. Państw. Inst. Geol., 446: 407-416.
• 21. RYDELEK P. 2013 - Origin and composition of mineral constituents of fen peats from Eastern Poland. J. Plant Nutr., 36 (6): 911-928.
• 22. RYDELEK P., BĄKOWSKA A., ZAWRZYKRAJ P. 2015 - Variability of horizontal hydraulic conductivity of fen peats from Eastern Poland in relation to function of peatlands as a natural geological barriers. Geol. Quart., 59: 426-432.
• 23. RYDELEK P., BĄKOWSKA A., ZAWRZYKRAJ P. 2016 - Variability of cation-exchange capacity (CEC) of fen peats in vertical profiles from eastern and central poland in relation to function of peat lands as natural geological barriers. Stud. Quatern., 33 (2): 111-116.
• 24. SAPEK B. 1986 - Pomiar sorpcji miedzi jako test oceny pojemności sorpcyjnej utworów organicznych. Rocz. Glebozn., 37 (2-3): 343-349.
• 25. SŁABY E., DOMONIK A., ŚMIGIELSKI M., MAJZNER K., MOTUZA G., GÖTZE J., SIMON K., MOSZUMAŃSKA I., KRUSZEWSKI Ł., RYDELEK P. 2014 - Protomylonite evolution potentially revealed by the 3D depiction and fractal analysis of chemical data from a feldspar. Contribut. Mineral. Petrol., 167(4): 995.
• 26. ŚCIBIOR K., RYDELEK P., STĘPIEŃ M. 2015 - Wpływ wybranych torfowisk na kształtowanie składu chemicznego płytkich wód podziemnych Drawieńskiego Parku Narodowego. Prz. Geol.,63 (10/2): 1099-1104.
• 27. TOBOLSKI K. 2000 - Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. Vademecum Geobotanicum. PWN.
• 28. ZAWRZYKRAJ P., RYDELEK P., BĄKOWSKA A. 2017- Geo-engineering properties of Eemian peats from Radzymin (central Poland) in the light of static cone penetration and dilatometer tests. Eng. Geol., 226: 290-300.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).