Analiza fizykochemiczna kwiatów i owoców tarniny – krzewu, od którego pochodzi nazwa miasta Tarnowa

• Autorzy: Martowicz M. , Kosiba M.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0010.8022

Warianty tytułu

EN

Physico-chemical analysis of flowers and sloes of blackthorn – the shrub from which the name of the town of Tarnow originates

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W opracowaniu poddano analizie krzew, od którego prawdopodobnie pochodzi nazwa miasta Tarnowa. Kwiaty i owoce tarniny znane są od lat z właściwości leczniczych. Charakteryzują się wysoką aktywnością farmakologiczną, ze względu na bogactwo związków biologicznie czynnych. Napary, wywary i herbatki stosowane były od dawna w celu złagodzenia wielu dolegliwości. Zatem jako główny cel pracy przyjęto analizę fizykochemiczną tarniny, zarówno kwiatów (susz) jak i owoców (świeże i susz), pod kątem zawartości składników istotnych dla zdrowia człowieka. Analizie poddano również herbatę Tarninówkę, złożoną głównie z owoców tarniny. Celem szczegółowym było zbadanie zawartości witaminy C i porównanie jej ilości w naparze z suszonych kwiatów tarniny, „kompocie” z suszonych tarek, w mrożonych owocach oraz herbacie „Tarninówka”. W kolejnym etapie oznaczono w kwiatach, owocach i herbatce „Tarninówka” także antocyjany, garbniki i szczawiany. Zawartość wszystkich analizowanych czynników jest niezwykle istotna dla zdrowia konsumenta. Jednak antocyjany oraz garbniki mają właściwości prozdrowotne, natomiast szczawiany tzw. antyodżywcze, czyli mają negatywny wpływ na zdrowie człowieka. Te ostatnie oznaczono w herbatce „Tarninówka”, sprawdzając jednocześnie czy czas i sposób parzenia herbaty może mieć wpływ na ostateczną zawartość szczawianów w spożywanym napoju. Do analiz wykorzystano metody miareczkowe (jodometrię i metodę Tillmansa), a także metody spektroskopowe (spektroskopię UV VIS i FTIR-ATR).

EN

The study analyzed the shrub, from which the city of Tarnow probably derives its name. Flowers and fruits of sloes have been known for years for their medicinal properties. They are characterized by high pharmacological activity, due to the richness of biologically active compounds. Drinks, solution, and teas have long been used to alleviate many ailments. Thus, the physico-chemical analysis of blackthorn, both flowers (dried) and fruit (fresh and dried), was based on the content of components relevant to human health. Tarninówka tea, composed mainly of sloes, was also analyzed. The detailed objective was to examine the content of vitamin C and compare its amount in the infusion of dried sloe blossom, “compote”, in frozen fruit and “Tarninówka” tea. Additionally, in the flowers, fruits and “Tarninówka” tea also included anthocyanins, tannins and oxalates. The content of all analyzed factors is extremely important for the health of the consumer. However, anthocyanins and tannins have pro-health properties. Oxalates, however, are anti-nutrition, that is, they have a negative impact on human health. The latter was indicated in “Tarninówka” tea while checking whether the time and method of brewing tea can affect the final content of oxalate in the consumed beverage. The analyses used titrimetric methods (iodometry and Tillman’s method) as well as spectroscopic methods (UV VIS and FTIR-ATR spectroscopy).

Słowa kluczowe

PL

Tarnów; tarnina; witamina C; antocyjan; garbnik; szczawian

EN

Tarnów; blackthorn; vitamin C; anthocyanin; tannin; oxalate

• Wydawca: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie
• Czasopismo: Tarnowskie Colloquia Naukowe. Nauki Techniczne i Ścisłe
• Rocznik: 2017
• Tom: T. 4, nr 3
• Strony: 111--123
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz. rys., tab.

Twórcy

autor

Martowicz M.

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie, ul. Mickiewicza 8, 33-100 Tarnów, Polska

autor

Kosiba M.

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie, ul. Mickiewicza 8, 33-100 Tarnów, Polska

Bibliografia

• 1. W. Seneta, J. Dolatowski, Dendrologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
• 2. J. Mowszowicz, Pospolite rośliny naczyniowe Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1983.
• 3. J.D. Godet, P rzewodnik d o r ozpoznawania drzew i krzewów. Wyd. Oficyna Wydawnicza „Delta W-Z”, Warszawa 1997.
• 4. R. Krzyściak-Kosińska, M. Kosiński, Atlas roślin, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2007.
• 5. W. Szafer, B. Pawłowski, Flora Polska, Tom VII, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Kraków, 1955.
• 6. T. Marakoĝlu, D. Arslan, M. Özcan, H. Hacıseferoĝulları, Journal of Food Engineering, 2005, 68, 137-142.
• 7. R . Guimaraes, L . Barros, M . Duenas, A.M. Carvalho, M.J. Queiroz, C. Santos-Buelga, I. Ferreira, Food Chemistry 2013, 141, 3721-3730.
• 8. L. Barros, A. Carvalho, J. Sá Morais. I. Ferreira, Food Chemistry 2010, 120, 247-254.
• 9. J. M. Velicković, D.A. Kostić, G.S. Stojanović, S.S. Mitić, M.N. Mitić, S.S. Randelović, A.S. Dordević, Phenolic composition, antioxidant and antimicrobial activity of the extracts from Prunus spinosa L. fruit. W: University of Nis, Department of Chemistry, Faculty of Sciences and Mathematics, Nis, Serbia 2014, 68(3), 297-303.
• 10. J. Volák, J. Stodola, Rośliny lecznicze. Wyd. Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa, 1983.
• 11. E. Lamer-Zarawska, B. Kowal-Gierczak, J. Niedworok, Fitoterapia i leki roślinne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
• 12. L. Antkowiak, Rośliny lecznicze, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, Poznań, 1998.
• 13. Y. Kumarasamy, P.J. Cox, M. Jaspars, L. Nahar, S.D. Sarker, Cyanogenic glycosids from Prunus spinosa (Rosaceae). W: Pergamon, Biochemical Systematics and Ecology 2003, 31, 1063-1065
• 14. M. Balcerek, J.S. Szopa, M. Adamczyk, Kinetyka powstawania cyjanowodoru w procesie fermentacji zacierów z owoców tarniny (1). W: Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny 2003, tom 47, nr 11, s. 24-26. Zakład Technologii Spirytusu i Drożdży, Instytut Technologii Fermentacji i Mikrobiologii, Politechnika Łódzka, Łódź.
• 15. M. Balcerek, J.S. Szopa, M. Adamczyk, Kinetyka powstawania cyjanowodoru w procesie fermentacji zacierów z owoców tarniny (2). W: Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny 2003, tom 47, nr 12, s. 21-23. Zakład Technologii Spirytusu i Drożdży, Instytut Technologii Fermentacji i Mikrobiologii, Politechnika Łódzka, Łódź.
• 16. W. Palczewska, A. Owczarek, Tarnina – zapomniany surowiec farmaceutyczny. W: Wiadomości zielarskie 2002, tom 44, nr 5, s. 12. Młoda farmacja, Wydział Farmaceutyczny Akademii Medycznej we Wrocławiu.
• 17. Y. Kumarasamy, P.J. Cox, M. Jaspars, L. Nahar, S.D. Sarker, Fitoterapia 2004, 75, 77-80.
• 18. A. Niedojadło, Encyklopedia Tarnowa. Wyd. Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne, Tarnów, 2010.
• 19. W. Ziobro, Tarnów i okolice. Szlakiem tajemnic i ciekawostek. Wyd. MIL24, Tarnów 2014.
• 20. A. Pragłowska, Wizytówki miasta Tarnowa. Wyd. „S-CAN”, Tarnów 2005.
• 21. K. Bańburski, A. Szpunar, To właśnie Tarnów – Wielcy Tarnowianie. Wyd. S-CAN, Tarnów, 2013.
• 22. B. Jaśkiewicz [et al.], red. S. Potępa, Tarnów – Stare Miasto, Wielki Przewodnik, T. 1, Wyd. Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Tarnów 1994.
• 23. Akt lokacyjny miasta Tarnowa (http://tarnowskikurierkulturalny. blox.pl/2012/03/682-rocznica-lokacji-miasta-Tarnowa.html - dostęp luty 2017).
• 24. R. Iwaniec, Tarnów i jego okolice w legendach. Wyd. Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliusza Słowackiego, Tarnów 1998.
• 25. S. Potępa, Przewodnik po Tarnowie. Wyd. Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Tarnów 1982.
• 26. E. Stadtmüller, Legendy tarnowskie. Wyd. S-CAN, Tarnów, 2011.
• 27. J. Łabno, O nowej próbie wyjaśnienia nazwy Tarnów. W: Tarniny, 1993, 3, s.26.
• 28. A.J. Lack, D.E. Evans, Biologia roślin. Krótkie wykłady, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2003.
• 29. J. Skręty, A. Gramza-Michałowska, A. Sidor, J. Korczak, Wpływ wybranych warunków przechowywania na zawartość witaminy C w owocach róży pomarszczonej Rosa rugosa. Katedra Technologii Żywienia Człowieka, Uniwersytet Rolniczy w Poznaniu. W: Probl Hig Epidemiol 2013, 94(4), s. 869-972.
• 30. B. Sperkowska, G. Bazylak, Wpływ warunków ekstrakcji na zawartość rozpuszczalnych szczawianów w wodnych naparach herbat zielonych i herbatek ziołowych. W: Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2010, 4(71), s. 107-121.
• 31. P. Dmowski, M. Śmiechowska, B. Deja, Wpływ warunków zaparzenia na zawartość garbników oraz wybranych parametrów barwy herbaty. Akademia Morska w Gdyni.
• 32. E. Jabłońska-Ryś, Wpływ sposobu parzenia różnych rodzajów herbat na zawartość w nich szczawianów rozpuszczalnych. W: Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2012, 1(80), s.187-185.
• 33. B. Sperkowska, G. Bazylak, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLIII, 2010, 2, 130-137.