Analiza przyczyn występowania złej jakości wody w zbiorniku retencyjnym w Kraśniku w pierwszych latach jego funkcjonowania

• Autorzy: Pęczuła W. , Suchora M.

Warianty tytułu

EN

Analysis of causes of poor water quality in water-retention reservoir in Kraśnik in the first years of its functioning

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W niewielkim powierzchniowo (390 ha) i płytkim (gł. śr. 2,5m) zbiorniku retencyjnym Zalew Kraśnicki, w którym już w drugim roku po napełnieniu stwierdzono występowanie zakwitów cyjanobakterii przeprowadzono w 2008 i 2009 roku badania podstawowych parametrów troficznych oraz dokonano analizy przyczyn szybkiej degradacji. Wartości Wskaźnika Stanu Trofii zbiornika mieściły się w zakresie 74,4 – 75,5 a obciążenie jego wód fosforem pochodzącym z zasilającej go rzeki Wyżnicy oszacowano na 4,50 - 5,87 g P m-2 rok-1 . Analiza struktury zlewni (której ponad 70% powierzchni zajmują grunty orne) pokazała, że może ona być potencjalnym źródłem dużych ilości pierwiastków eutrofizujących zbiornik i zasilającej go rzekę. Zidentyfikowano także punktowe źródła zanieczyszczeń, wśród których najbardziej istotną rolę w dostawie fosforu pełni prawdopodobnie położona w środkowym odcinku rzeki oczyszczalnia ścieków pochodzących z zakładów mleczarskich w Kraśniku.

EN

Kraśnicki reservoir is a small (390 ha), shallow (mean depth 2.5 m) water body where as soon as 2 years after filling up cyanobacterial blooms had been observed. Research of basic limnological parameters had been taken in 2008 - 2009 to identify the scale and causes of water quality deterioration. Trophic State Index of the reservoir ranged from 74.4 to 75.5, and estimated phosphorus load from the inflow (Wyżnica River) ranged from 4.50 up to 5.87 g P m-2 year-1 which indicates that ecosystem deterioration could be induced by overfertilisation. Reservoir catchment, with arable land exceeding 70%, proved to be a potentially important source of nutrient supply both for the river and the reservoir. Also point-sources of nutrients has been identified: it is shown, that huge amounts of P was delivered to Wyżnica River from wastewater treatment plant, relieving water from dairy factory.

Słowa kluczowe

PL

eutrofizacja; zakwity cyjanobakterii; zewnętrzny ładunek fosforu

EN

eutrophication; cyanobacterial blooms; phosphorus external load

• Wydawca: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Czasopismo: Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska
• Rocznik: 2011
• Tom: Vol. 20, No. 4
• Strony: 321--332
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Pęczuła W.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Katedra Hydrobiologii, ul. Dobrzańskiego 37, 20-262 Lublin, Poland

autor

Suchora M.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Katedra Hydrobiologii, ul. Dobrzańskiego 37, 20-262 Lublin, Poland

Bibliografia

• BAJKIEWICZ-GRABOWSKA E. 1985: Struktura fizyczno-geograficzna zlewni jako podstawa oceny dostawy materii biogennej do jezior. Prace i Studia Geograficzne 7: 65–89.
• BAJKIEWICZ-GRABOWSKA E. 1987: Ocena naturalnej podatności jezior na degradację i rola zlewni w tym procesie. Wiadomości Ekologiczne 33: 279–289.
• BAJKIEWICZ-GRABOWSKA E. 2002: Obieg materii w systemach rzeczno-jeziornych. Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• BIPROMEL 2000a: Koncepcja programowo- -przestrzenna zbiornika wodnego „Kraśnik ” na rzece Wyżnicy, Warszawa.
• BIPROMEL 2000b: Operat wodno-prawny zbiornika wodnego „Kraśnik” na rzece Wyżnicy, Warszawa.
• BIPROMEL 2007: Zbiornik retencyjny na rzece Wyżnicy w m-ci Suchynia gm. Kraśnik i miejscowości Kolonia Wyżnianka gm. Dzierzkowice. Projekt instrukcji gospodarowania wodą, Warszawa.
• CARPENTER S.R. 2005. Eutrophication of aquatic ecosystems: Biostability and soil phosphorus – Proceedins of the National Academy of Sciences 102, 29: 10002–10005.
• CHMIEL S. 2000: Uwagi o migracji mineralnych form azotu i fosforu w obiegu hydrologicznym na obszarze wyżynnym Lubelszczyzny. Problemy ochrony i użytkowania obszarów wiejskich o dużych walorach przyrodniczych. Wydaw. UMCS, Lublin: 157–160.
• COOKE G.D., WELCH E.B., PETERSON S.A., NICHOLS S.A. 2005: Restoration and Management of Lakes and Reservoirs, CRC Press, Taylor & Francis Group, Boca Raton.
• GIERCUSZKIEWICZ-BAJTLIK M. 1990: Prognozowanie zmian jakości wód stojących. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa.
• GÓRNIAK A. 2006: Ekosystem zbiornika Siemianówka w latach 1994–2004 i jego rekultywacja. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
• JÓZEFACIUK A. 1995: Zagrożenie spłukiwaniem powierzchniowym gleb województwa lubelskiego. W: Gleby i klimat Lubelszczyzny. Materiały z konferencji naukowej, Lublin: 7–11.
• JÓZEFACIUK A., JÓZEFACIUK Cz. 1995: Erozja agroekosystemów. PIOŚ Biblioteka Monitoringu Środowiska. IUNG, Puławy.
• KORNIJÓW R., PĘCZUŁA W., ADAMCZUK M., DEMETRAKI-PALEOLOG A., GORZEL M., MIECZAN T., NIEDŹWIECKI M., PAWLIK-SKOWROŃSKA B., PŁASKA W., RECHULICZ J., SUCHORA M., TARKOWSKA-KUKURYK M., TOPOROWSKA M. 2008: Diagnoza stanu ekologicznego Zalewu Kraśnickiego i zasilającej jej rzeki Wyżnicy oraz zalecenia dotyczące możliwości poprawy obecnej sytuacji. Maszynopis. Lublin.
• KRISTENSEN P., SONDERGAARD M., JEPPESEN E. 1992: Resuspension in a shallow eutrophic lake. Hydrobiologia 228: 101–109.
• MATSON P.A., PARTON W.J., POWER A.G., SWIFT M.J. 1997: Agricultural intensification and ecosystem properties. Science 277: 504– 509.
• MICHALCZYK Z., WILGAT T. 1998: Stosunki wodne Lubelszczyzny. Badania geograficzne w poznawaniu środowiska, 4. Wydaw. UMCS, Lublin.
• MIKULSKI Z. 1998: Gospodarka wodna. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• PASTERNAK K. 1968: Skład chemiczny wody rzek i potoków o zlewniach zbudowanych z różnych skał i gleb. Acta Hydrobiologica 10: 1–25.
• Program Gospodarki Wodnej Województwa Lubelskiego 2003. Fundacja Centrum Ekspertyz Wodnych, Lublin.
• SOSZKA H. 2010: Założenia projektu dotyczącego ograniczeń w korzystaniu z wód jezior i użytkowaniu ich zlewni. W: Ochrona i rekultywacja jezior. Red. R. Wiśniewski. Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział w Toruniu, Toruń: 115–127.
• VOLLENWEIDER R.A. 1976: Advances in defining critical loading levels for phosphorus in lake eutrophication. Mem. Ist. Ital. Idrobiol. 33: 53–83.
• WAGNER I., ZALEWSKI M. 2000: Effect of hydrological patterns of tributaries on biotic processes in a lowland reservoir – consequences for restoration. Ecological Engineering 16: 79–90.