Prawno-autorska ochrona dziedzictwa kulturowego XX wieku

Kowalski, Wojciech

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Prawno-autorska ochrona dziedzictwa kulturowego XX wieku

Autorzy

Kowalski Wojciech

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Języki publikacji

Abstrakty

Autor przeanalizował wybrane akty krajowe i międzynarodowe i doszedł do wniosku, że w przepisach tych nie przyjęto jeszcze definicji miejsca pamięci jako przedmiotu ochrony prawnej. Nie oznacza to jednak, że miejsca pamięci pozostają całkowicie poza obszarem prawnym, chociaż są objęte prawnym systemem ochrony dziedzictwa jedynie w ramach ogólnej definicji dziedzictwa. W szczególności, aby kwalifikować się jako zabytki, miejsca te muszą spełniać standardowe kryteria "wartości historycznej lub szczególnego znaczenia". Tylko w niektórych systemach prawnych przepisy ogólne są uzupełniane o specjalne przepisy wskazujące ochronę prawną tych miejsc, określając ich typ lub wyznaczając konkretne obiekty. Jako przykład pierwszego podejścia można podać angielskie prawo, w którym pola bitew są wymieniane w specjalnym rejestrze historycznych bitew Anglii. Takie rozwiązanie zastosowano na przykład w Niemczech i Polsce. W prawie niemieckim można odnieść się np. do krajowego prawa Saksonii, które określa jako obiekty chronione synagogi w Dreźnie i Görlitz, miejsca dawnych synagog w Chemnitz i Lipsku oraz dawne obozy koncentracyjne. Polska ustawa o ochronie byłych nazistowskich obozów zagłady wymienia osiem takich obozów. W podsumowaniu autor określa potrzebę opracowania legalnych definicji miejsc pamięci, które mogłyby być oparte na istniejącej doktrynie wskazującej, że takie miejsca są swoistymi kombinacjami namacalnych i niematerialnych elementów, które razem są ważne nie tylko dla konkretnych społeczności, ale często mają wiele szersze znaczenie dla ludzkości, a zatem są częścią światowego dziedzictwa kulturowego. Taka definicja mogłaby zostać włączona do konwencji UNESCO z 1972 r. lub na wcześniejszych etapach tworzenia jej wytycznych.

Author has analysed chosen national and international acts and came to conclusion that no definition specifying places of memory as objects of legal protection had yet been adopted in these regulations. However this in no way means that places of memory remain completely outside legal area, although they are covered by the legal system of heritage protection merely within the framework of general definition of heritage. In particular, to be qualified as monuments these places have to meet standard criteria of “historical value or significance”. Only under some legal systems such general provisions are supplemented by special laws that define legal protection of these places either by specifying their type or by indicating specific objects. As an example of the first approach English Law can be given, where battlefields are subject to listing in the special Historic England’s Register of Historic Battlefields. The latter solution has been applied, for example, in Germany and Poland. In German law, one can refer to, eg., law of the land of Saxony, which designates as protected objects the synagogues in Dresden and Gorlitz, the sites of the old synagogues in Chemnitz and Leipzig, and former concentration camps. The Polish Act on the Protection of the Former Nazi Extermination Camps expressly mentions eight such camps. In the conclusion author sees the need of elaboration of legal definition of places of memory which could be based on the existing doctrine indicating that such places are peculiar combinations of tangible and intangible elements that together are important not only for specific communities but often have much broader significance and concern for all humanity, and therefore are part of the world’s cultural heritage. Such definition could be incorporated to the 1972 UNESCO Convention or at earlier stage to the Operational Guidelines connected with this act.

Słowa kluczowe

miejsce pamięci definicja prawna

place of memory legal definition

Wydawca

Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS
Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej

Czasopismo

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

Rocznik

2017

Tom

Nr 3

Strony

29--44

Opis fizyczny

Bibliogr. 37 poz.

Twórcy

autor

Kowalski Wojciech

Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego Polska

Bibliografia

1. Barta J., Markiewicz R. (red.), Komentarz. Prawo autorskie i prawa pokrewne, Warszawa 2011.
2. Barta J., Markiewicz R., Studium pt: Problemy prawa autorskiego związane z rewaloryzacją zabytkowych budowli. Kwartalnik Prawa Prywatnego 1993.
3. Barta J., Markiewicz R., Muzea a nowe prawo autorskie. ZN UJ Opuscula Musealia, z. 8, 1996.
4. Cour d’Appel de Paris, 11 julliet 1990, 146 R.I.D.A. 1990.
5. Dreier T., La restauration des objets d’art. Aspects juridiques et étiques. The Restoration of Works of Art. Legal and Ethical Aspects. Etudes en droit de l’art., t. 5. Schulthess Zürich 1995.
6. Dreier T., Restoration and Moral Rights under Comparative Law. [w:] La restauration des objets d’art. Aspects juridiques et étiques. The Restoration of Works of Art. Legal and Ethical Aspects. Etudes en droit de l’art. t. 5. Schulthess Zürich 1995.
7. Forder CC., Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue III? International Journal of Cultural Property 1994, t. 3, nr. 2.
8. Katalog wystawy: Ceramika secesyjna z kolekcji Pawła Banasia, Marka Kieszkowskiego i Andrzeja Ryszkiewicza. Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk 1989.
9. Kopff A., Utwór architektoniczny i jego autorstwo, Nowe Prawo 1970, nr 7/8.
10. Korpal G., Artystyczny aspekt procesu konserwacji. [w:] B. Szmygin (red.), Współczesne problemy teorii konserwacji w Polsce. Warszawa – Lublin 2008.
11. Korpal G., Wokół kreacji. [w:] E. Szmit-Naud, B. J. Rouba, J. Arszyńska (red.), Wokół zagadnień estetyki zabytku po konserwacji i restauracji. Warszawa–Toruń 2012.
12. Kowalski W., Prawna problematyka konserwacji zabytków. [w:] B. Szmygin (red.), Współczesne problemy teorii konserwacji w Polsce, Warszawa–Lublin 2008.
13. Kowalski W., Wartość jako kryterium kwalifikacyjne zabytku w prawie wewnętrznym i międzynarodowym, [w:] B. Szmygin (red.): Systemy wartościowania dziedzictwa. Stan badań i problemy, Politechnika Lubelska, PKN ICOMOS, Lublin–Warszawa 2015.
14. Kowalski W., Wartość zabytku a wartości jego adaptacji modernizacji w świetle prawa autorskiego oraz prawa dziedzictwa kulturowego. Wzmocnienie ochrony czy konkurencja tych wartości? [w:] B. Szmygin (red.), Ochrona wartości w procesie adaptacji zabytków, PKN ICOMOS, Warszawa – Lublin 2015.
15. Kowalski W., A Comparative Law Analysis of the Retained Rights of Artists. 38 Vanderbilt Journal of Transnational Law 2005, Nr 4.
16. Kowalski W., Conservation of Works of Art under Polish Copyright Law. Art, Antiquity and Law, t. 4, no 2, 1999.
17. Kowalski W., Konserwacja dzieł sztuki a prawo autorskie, [w:] Materiały konferencji: Drogi Współczesnej Konserwacji. Aranżacja – Ekspozycja – Rekonstrukcja, Akademia Sztuk Pięknych. Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, Kraków 2001.
18. Kowalski W., Konserwacja dzieł sztuki a prawo autorskie, [w:] Materiały konferencji: Drogi Współczesnej Konserwacji. Aranżacja – Ekspozycja – Rekonstrukcja. Akademia Sztuk Pięknych. Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, Kraków 2001.
19. Kowalski W., Ograniczenia prawne zmiany estetyki zabytku w trakcie jego konserwacji i restauracji, [w:] E. Szmit-Naud, B. J. Rouba, J. Arszyńska (red.), Wokół zagadnień estetyki zabytku po konserwacji i restauracji, Warszawa – Toruń 2012.
20. Kowalski W., Ograniczenia prawne zmiany estetyki zabytku w trakcie jego konserwacji i restauracji. [w:] E. Szmit-Naud, B. J. Rouba, J. Arszyńska (red.), Wokół zagadnień estetyki zabytku po konserwacji i restauracji, Warszawa – Toruń 2012.
21. Kowalski W., Prawna problematyka konserwacji zabytków. [w:] B. Szmygin (red.), Współczesne problemy teorii konserwacji w Polsce, Warszawa–Lublin 2008.
22. Kowalski W., Prawno-autorskie aspekty ochrony dziedzictwa kulturowego. Kultura w praktyce. Zagadnienia prawne. Tom 2. PZPN, Poznań 2013.
23. Kowalski W., Szmelter I., Wystawiennictwo sztuki nowoczesnej a ochrona integralności utworów. Muzealnictwo, t. 49, 2008.
24. Mała Encyklopedia PWN, Warszawa 1992.
25. Niżankowska A. M., Prawo do integralności utworu. Wolters Kluwer business, Warszawa Kraków 2007.
26. Orzeczenia S.A. w Warszawie z dnia 20 lutego 1997 roku., sygn: ACr 23/97, LEX nr 512150, cyt., za J. Barta, R. Markiewicz (red.), Komentarz.
27. Orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29 października 1997 roku, sygn: I Aca 447/97, cyt. za J. Barta, R. Markiewicz (red.), Komentarz.
28. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 11 styczna 1979 r., I CR 393/78, LEX nr 64058.
29. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 1936 roku, sygn: I K 336/36, LEX nr 575018, J. Barta, R. Markiewicz (red.), Komentarz.
30. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 1953 roku, sygn: II C 834/52, cyt. za J. Barta, R. Markiewicz (red.), Komentarz.
31. Trib. adm. de Grenoble, 18 février 1976, 91 R.I.D.A. 1977.
32. Trib. de Gr. Inst. de Paris, 4 avril 1990, 145 R.I.D.A 1990.
33. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 roku. DU 2003, nr 162, poz. 1568 z późn. zm.
34. Ustawa z dnia 10 lipca 1952 roku o prawie autorskim, DU 1952, nr 34, poz. 234.
35. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., o prawie autorskim i prawach pokrewnych. D. U. 1994, nr 24, poz. 83, z późn. zm.
36. Ustawa z dnia 9 czerwca 2000 roku o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, DU 2000, nr 53, poz. 637.
37. van de Wetering E., Intimidatie tactiek Goldreyer werkt in Nederland niet. NRC Handelsblad, 9 XII 1991.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-2eedb428-d097-4827-8d50-270c25bfaf99