Technologia szlachetnych wypraw tynkarskich w architekturze I połowy XX w.

• Autorzy: Korpała M.

Warianty tytułu

EN

Technology of stucco coatings in architecture of the first half of the 20th century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Tynki szlachetne były nieodłącznym elementem architektury XX wieku. Obecnie nastąpiły znaczące przemiany technologii budowlanych, co spowodowało radykalne zmiany technik wykonania tynków szlachetnych. Dlatego konieczne jest omówienie tradycyjnej technologii wykonywania tynków, której znajomość jest niezbędna przy konserwacji i odtwarzaniu elewacyjnych wypraw w budynkach z I połowy XX wieku. Dekoracje elewacji w tym okresie to zarówno imitacja okładzin kamiennych, jak i wykorzystanie dekoracyjnego potencjału struktury i faktury powierzchni tynków. Na podstawie publikacji źródłowych przedstawione zostały szczegółowe informacje na temat sposobów wykonywania różnych rodzajów tynków szlachetnych.

EN

Stuccoes were an intrinsic element of architecture of the 20th century. Nowadays, significant changes took place regarding construction technology, which caused radical changes in techniques of preparation of stuccoes. Therefore, it is necessary to describe the traditional technology of preparation of stuccoes, the knowledge of which is essential in conservation and reconstruction of elevation coatings in buildings from the first half of the 20th century. Decorations of elevations during that period include both imitation of stone facings as well as use of decorative potential of the structure and texture of the stucco surface. Based on source publications, the author presents detailed information on the methods of preparation of different kinds of stuccoes.

Słowa kluczowe

PL

wiek XX; architektura; dekoracja elewacji; tynkowanie; tynk szlachetny; technologia; nakładanie; skład

EN

20th century; architecture; facade decoration; rendering; technology; stucco; application; composition

• Wydawca: Fundacja Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa
• Czasopismo: Przegląd Budowlany
• Rocznik: 2018
• Tom: R. 89, nr 6
• Strony: 46--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Korpała M.

• Instytut Architektury, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Nysa

Bibliografia

• [1] Białecki Z., Tynki szlachetne, Przegląd Techniczny, Warszawa, 1938
• [2] Białecki Z., Tynki zapraw szlachetnych, Komunikat Stowarzyszenia Architektów Rzeczpospolitej Polskiej 6/1938, str. 32–33
• [3] Bobieński M., Szlachetne wyprawy fasadowe, Przegląd Budowlany 3/1931, str. 103–108
• [4] Budny A., Zaprawy murarskie, wyprawy i sposoby ich wykonywania, Cement, 1931, cz. 1, str. 323–326; cz. 2, str. 389–392
• [5] Detale architektoniczno-budowlane. Ściany zewnętrzne, dział B, Warszawa, 1957, str. 46
• [6] Fedorowicz J., Elewacje kamienne, Komunikat Stowarzyszenia Architektów Rzeczpospolitej Polskiej 8/1937, str. 56–67
• [7] Hirsch R., Tynki elewacyjne w architekturze modernistycznej Gdyni i ich konserwacja, [w:] Modernizm w Europie. Modernizm w Gdyni. Architektura XX wieku do lat sześćdziesiątych i jej ochrona w Gdyni i w Europie, Gdynia, 2014, str. 199–208
• [8] Hirsch R., Wykończenie architektoniczne elewacji budynków modernistycznych w Polsce, [w:] Roguska J. (red.), Dziedzictwo na nowo odkryte. Detal architektoniczny 1850–1939, Warszawa, 2014, str. 45–85
• [9] Konic T., Tynki (wyprawy), Kalendarz Przeglądu Budowlanego na rok 1939, Warszawa, 1938, tom 2, str. 147
• [10] Korpała M., Nowa recepcja techniki sgraffito w powojennych dekoracjach fasad kamienic w odbudowanych miastach, [w:] Polichromie i sgraffita na fasadach ośrodków staromiejskich odbudowanych po 1945 r. Kreacja i konserwacja, red. Jagiellak A., Świątek P., Warszawa, 2015, str. 245–255
• [11] Litozyt – wyprawy fasadowe i sztuczny kamień, Przegląd Budowlany 1/1937, BN
• [12] Masłowski M., Sztuczny kamień, Warszawa, 1932
• [13] Nechay J., Wyprawy szlachetne i kamień sztuczny, Warszawa, 1951, str. 63–83
• [14] Piasecki W., Poniatowski S., Tynki szlachetne. Projektowanie i wykonanie, Budownictwo i Architektura, Prace Instytutu Techniki Budowlanej nr 221, seria I, Materiały budowlane i ich zastosowanie, Warszawa, 1955, str. 3–20
• [15] Płuska I., Zabytkowe tynki – aspekt techniczny i estetyczny, [w:] Kolorystyka zabytkowych elewacji od średniowiecza do współczesności. Historia i konserwacja, Materiały międzynarodowej konferencji z okazji 30-lecia wpisu Starego Miasta w Warszawie na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, Warszawa 22–24 IX 2010, red. Guttmejer K., Warszawa, 2010, str. 301–315
• [16] Przestępski Wł., Tynki w budownictwie, Państwowe Wydawnictwa Techniczne, Warszawa, 1953
• [17] Radyx L., Wyprawy szlachetne, 1933
• [18] Stoisko wytwórni zapraw i kamieni sztucznych A i B inż. Z. Białecki sp. z o. o. w Warszawie, Przegląd Budowlany 1/1937, BN
• [19] Urban L., Murarstwo i tynkarstwo, Warszawa, 1995
• [20] Wiszniewski J., Nowy sposób tynkowania elewacji, Komunikat Stowarzyszenia Architektów Rzeczpospolitej Polskiej 8/1937, str. 68
• [21] Wolski Z., Technologia. Sztukatorstwo, WSiP, Warszawa, 1992

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).