Chemiczne metody dekontaminacji skażeń radionuklidami cezu-137 i strontu-90 w środowisku i na powierzchniach technicznych

• Autorzy: Wiaderek Barbara , Rzadkowska Klaudia , Sałaciński Tomasz , Bryczek-Wróbel Patrycja , Wiktorko Michał , Połosak Alicja

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2025.10.8

Warianty tytułu

EN

Chemical methods for decontamination of cesium-137 and strontium-90 radionuclide contamination in the environment and on technical surfaces

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono chemiczne metody dekontaminacji skażeń radionuklidami 137Cs i 90Sr w środowisku oraz na powierzchniach technicznych. Omówiono mechanizmy sorpcji, wymiany jonowej, strącania i kompleksowania oraz zastosowanie sorbentów, takich jak zeolity, ferrocyjaniany metali, materiały grafenowe, struktury MOF i kompozyty nanocelulozowe. Wskazano czynniki wpływające na efektywność procesów (pH, konkurencja jonowa, ograniczenia transportu masy) oraz doświadczenia praktyczne z Czarnobyla i Fukushimy, podkreślając znaczenie sorbentów selektywnych i systemów hybrydowych.

EN

A review, with 17 refs., of chem. methods used for decontamination of radionuclides 137Cs and 90Sr in the environment and on technical surfaces. Mechanisms of sorption, ion exchange, precipitation, and complexation were discussed, together with the application of advanced sorbents (zeolites, metal ferrocyanides, graphene, MOFs, nanocellulose) in comparison with classical approaches. Key factors affecting performance (pH, ionic competition, diffusion limits) and field experience from Chernobyl and Fukushima were summarized, highlighting the need for selective sorbents and hybrid systems.

Słowa kluczowe

PL

dekontaminacja radiochemiczna; cez-137; stront-90; sorpcja; bezpieczeństwo chemiczne; bezpieczeństwo radiologiczne

EN

radiological decontamination; cesium-137; strontium-90; sorption; chemical safety; radiological safety

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2025
• Tom: T. 104, nr 10
• Strony: 1009--1017
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., tab.

Twórcy

autor

Wiaderek Barbara

• Wojskowa Akademia Techniczna, ul. gen. Sylwestra Kaliskiego 2, 00-908 Warszawa 46

• https://orcid.org/0009-0005-4737-2690

autor

Rzadkowska Klaudia

• Wojskowa Akademia Techniczna, Warszawa

• https://orcid.org/0009-0001-2690-090X

autor

Sałaciński Tomasz

• Wojskowa Akademia Techniczna, Warszawa

• https://orcid.org/0000-0002-4376-4081

autor

Bryczek-Wróbel Patrycja

• Wojskowa Akademia Techniczna, Warszawa

• https://orcid.org/0000-0001-7154-7335

autor

Wiktorko Michał

• Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii, Warszawa

• https://orcid.org/0000-0002-0848-1975

autor

Połosak Alicja

• Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii, Warszawa

Bibliografia

• [1] UNSCEAR, Sources, Effects and Risks of Ionizing Radiation, UNSCEAR 2008 Report, United Nations, New York 2010.
• [2] IAEA, Environmental Consequences of the Chernobyl Accident and their Remediation: Twenty Years of Experience, IAEA, Vienna 2006.
• [3] IAEA, The Fukushima Daiichi Accident. Report by the Director General, IAEA, Vienna 2015.
• [4] G. Steinhauser, A. Brandl, T.E. Johnson, Sci. Total Environ. 2014, 470-471, 800.
• [5] E. Kavitha, S. Prabhakar, Desal. Water Treat. 2022, 251, 43.
• [6] H. Ma, X. Xu, D. Huang, Int. J. Environ. Res. Public Health 2023, 20, 1455.
• [7] A. Chakraborty, C. Földi, M. M. Rahman, Environ. Sci. Eur. 2022, 34, 128.
• [8] D. Parajuli, H. Tanaka, N. Sakamoto, J. Hazard. Mater. 2008, 160, 514.
• [9] W. Ma, H. Wang, Y. Wu, JACS A 2022, 2,1625.
• [10] T. Yasutaka, W. Naito, J. Environ. Radioact. 2017, 178-179, 367.
• [11] A. Konoplev, A. Bulgakov, O. Skarlato, J. Environ. Radioact. 2013, 126, 36.
• [12] Y. Uchimiya, I. M. Lima, K. T. Klasson, S. Chang, L. H. Wartelle, J. E. Rodgers, J. Agric. Food Chem. 2010, 58, 5538.
• [13] M. Șenilă, E. Neag, C. Tănăselia, L. Șenilă, Materials 2023, 16, 2965, DOI: 10.3390/ma16082965.
• [14] M. M. Michel, L. Kiedryńska, Przem. Chem. 2012, 91, nr 7, 1416.
• [15] P. Kaewmee, J. Manyam, P. Opaprakasit, G. T. Truc Le, N. Chanlek, P. Sreearunothai, RSC Adv. 2017, 7, 38747, DOI: 10.1039/ C7RA04868H.
• [16] A. Oszczak-Nowińska, L. Fuks, Przem. Chem. 2019, 98, nr 10, 1659.
• [17] A. Oszczak-Nowińska, Przem. Chem. 2020, 99, nr 12, 1777.

Uwagi

Praca została sfinansowana przy wsparciu MNiSW w ramach projektu nr RID/SP/0042/2024/01 pt. ,,Podniesienie kompetencji w zakresie identyfikacji zagrożeń związanych z materiałami niebezpiecznymi”, realizowanego w WAT w latach 2024-2027.