Stan troficzny zbiornika zaporowego Rzeszów

• Autorzy: Gruca-Rokosz R.

Warianty tytułu

EN

Trophic state of the Rzeszów reservoir

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W związku z widoczną degradacją zbiornika zaporowego Rzeszów i wcześniejszymi doniesieniami o dużym obciążeniu go związkami biogennymi, w niniejszej pracy poddano ocenie jakość wód i stan troficzny tego zbiornika. Do badań wytypowano dwa stanowiska badawcze zlokalizowane w pobliŜu zapory oraz w pobliżu dopływu rzeki Wisłok. W celu identyfikacji stanu troficznego zastosowano metody oparte na pomiarach w wodach powierzchniowych średnich rocznych i maksymalnych stężeń takich wskaźników jak: fosfor ogólny, azot ogólny i chlorofil „a”. Obliczono również powszechnie stosowane wskaźniki troficzne: wskaźnik Carlsona TSI (Trophic State Index) oraz integralny wskaźnik ITS (Index of Trophical State). Przeprowadzona analiza stężeń ogólnych form pierwiastków biogennych oraz chlorofilu „a” wskazała na bardzo niekorzystną sytuację troficzną wód w zbiorniku zaporowym Rzeszów. Na podstawie średnich rocznych stężeń fosforu i azotu ogólnego wody na obydwu stanowiskach badawczych zakwalifikowano do wód hypertroficznych. Stężenia chlorofilu „a” wskazywały na hypertroficzny stan wód na stanowisku w przyzaporowej części zbiornika, natomiast w górnej jego części na stan eutroficzny a nawet mezotroficzny. Średnie wartości indeksu troficznego fosforowego (TSI TP) dla obu stanowisk badawczych wskazywały na hipertrofię, zaś średnie wartości indeksu troficznego chlorofilowego (TSI Chla) pozwoliły zakwalifikować badane wody do wód eutroficznych. Obliczone wartości wskaźnika ITS dla obu stanowisk wskazywały na eutroficzny stan wód. Porównując zastosowane kryteria oceny stanu troficznego można stwierdzić, że kryteria oparte na analizie stężeń sugerują wyższy stopień zeutrofizowania wód niż kryteria wskaźnikowe (TSI Chla i ITS).

EN

Due to visible degradation of the Rzeszów Reservoir and previous reports about heavy load of it with biogenic compounds, water quality and trophic state of this reservoir was assessed in this paper. Two research stations on the reservoir (located near the dam and near the inlet of Wisłok River) were chosen. For the trophic state identification, the methods based on measurements in the surface waters of the annual average and maximum concentrations of indicators such as total phosphorus, total nitrogen and chlorophyll "a" were used. Commonly used trophic indicators: Carlson index TSI (Trophic State Index) and integral index ITS (Index of Trophical State) were also calculated. The analysis of the concentrations of total forms of biogenic elements and chlorophyll "a" showed a very unfavorable trophic situation of the Rzeszow Reservoir water. Based on the average annual concentrations of the phosphorus and nitrogen, the water on the both research stations was classified into hypertrophic waters. The concentrations of chlorophyll "a" indicated hypertrophic state of water on station near dam, while in the upper part of the reservoir, eutrophic and even mesotrophic state. The average values of phosphorus trophic index (TSI TP) for both research stations indicated hypertrophy, whereas the average trophic chlorophyll index (TSI Chla) allowed to qualify the measured water to eutrophic water. Calculated values of ITS index for the two measured stations indicated eutrophic water state. Comparing the criteria used to assess the trophic status one can conclude that the criteria based on the analysis of concentrations suggest a much higher eutrophic level than criteria based on the indicators (TSI Chla and ITS).

Słowa kluczowe

PL

Rzeszów; zbiornik wodny; jakość wody; eutrofizacja

EN

Rzeszów; water reservoir; water quality; eutrophication

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej
• Czasopismo: Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture
• Rocznik: 2013
• Tom: z. 60, nr 3
• Strony: 279--291
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Gruca-Rokosz R.

• Politechnika Rzeszowska

Bibliografia

• [1] Bartoszek L., Tomaszek J: Analysys of the spatial distribution of phosphorus fractions in the bottom sediments of the Solina-Myczkowce Dam Reservoir complex. Environ. Protect. Eng., vol. 37, no. 3, 2011, pp. 5-15.
• [2] Carlson R. E.: A trophic state index for lakes. Limnology and Oceanography, vol. 22, no. 2, 1977, pp. 361-369.
• [3] Galvez-Cloutier R., Sanchez M.: Trophic Status Evaluation for 154 Lakes in Quebec, Canada: Monitoring and Recommendations. Water Qual. Res. J. Canada, vol. 42, no. 4, 2007, pp. 252-268.
• [4] Gruca-Rokosz R, Czerwieniec E., Tomaszek J.: Methane emission from the Nielisz Reservoir. Environ. Protect. Eng., vol. 37, no. 3, 2011, pp. 101-109.
• [5] Gruca-Rokosz R., Koszelnik P., Tomaszek J. A.: Ocena stanu troficznego trzech nizinnych zbiorników zaporowych Polski południowo-wschodniej. Inżynieria Ekologiczna, vol. 26, 2011, ss. 196-205.
• [6] Hillbricht-Ilkowska A., Wiśniewski R. J.: Zróżnicowanie troficzne jezior Suwalskiego Parku Krajobrazowego – stan obecny, zmienność wieloletnia, miejsce w klasyfikacji troficznej jezior. Zeszyty Naukowe PAN KN przy Prezydium PAN „Człowiek i Środowisko”, vol. 7, 1994, ss. 181-200.
• [7] Janjua M. Y., Ahmad T., Akhtar N.: Limnology and trophic status of Shahpur dam reservoir, Pakistan. The Journal of Animal & Plant Sciences, vol. 19, no. 4, 2009, pp. 224-273.
• [8] Karpowicz M., Górniak A., Cudowski A.: Struktura zespołu zooplanktonu skorupiakowego oraz ocena aktualnej trofii jeziora Wigry. Rocznik Augustowsko – Suwalski, vol. 10, 2010, ss. 11-20.
• [9] Koszelnik P. : Isotopic effects of suspended organic matter fluxes in the Solina Reservoir (SE Poland). Environ. Protect. Eng., vol. 35, no. 4, 2009, pp. 5-13.
• [10] Koszelnik P., Tomaszek J. A.: Loading of the Rzeszów reservoir with biogenic elements – mass balance. Environ. Protect. Eng., vol. 28 no. 1, 2002, pp. 99-105.
• [11] Koszelnik P., Tomaszek J., Sokół Z., Kryczka R.: Charakterystyka zbiornika zaporowego w Rzeszowie po trzydziestu latach eksploatacji. V Ogólnopolska Konferencja Naukowo – Techniczna „Ochrona i rekultywacja Jezior”, Grudziądz., 2004.
• [12] Koszelnik P.: Rola krzemu w procesie eutrofizacji wód na przykładzie zbiorników Solina i Myczkowce. Rocznik Ochrona Środowiska, tom 15, 2013, ss. 2218-2229.
• [13] Koszelnik P.: Źródła i dystrybucja pierwiastków biogennych na przykładzie zespołu zbiorników zaporowych Solina – Myczkowce. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, 2009.
• [14] Neverowa – Dziopak E.: Ekologiczne aspekty ochrony wód powierzchniowych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, 2007.
• [15] Nürnberg G.: Eutrophication and trophic state. LakeLine, vol. 29, no. 1, 2001, pp. 29-33.
• [16] Raport o stanie środowiska w województwie podkarpackim w 2003 roku. WIOŚ w Rzeszowie.
• [17] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. 2011 r. Nr 257, poz. 1545).
• [18] Smith V. H., Tilman G. D., Nekola J. C.: Eutrophication: impacts of excess nutrient inputs on freshwater, Marine, and terrestrial ecosystems. Environmental Pollution, vol. 100, 1999, pp. 179-196.
• [19] Taheriyoun M., Karamouz M., Baghvand A.: Development of en tropy-based fuzzy eutrophication index for reservoir water quality evaluation. Iran. J. Environ. Sci. Eng., vol. 7, no. 1, 2010, pp. 1-14.
• [20] Tomaszek J. A., Koszelnik P.: A simple model of nitrogen retention in reservoirs. Hydrobiologia, vol. 504, no. 1/3, 2003, pp. 51-58.
• [21] Tomaszek J. A.: Problemy ochrony i rekultywacji zbiornika zaporowego na rzece Wisłok w Rzeszowie. Materiały XVI Sympozjum Polskiego Komitetu IAWQ, Zabrze, 1995.
• [22] Vollenveider R. A.: Scientific fundamentals of the eutrophication of lakes and flowing waters with particular references to nitrogen and phosphorus un eutrophication. OECD Technical Report DAS/CSI/68.28, Paris 1968.
• [23] Vollenweider R. A., Kerekes J. J.: Eutrophication of waters. Monitoring assessment and control. Technical report. Environment Directorate, OECD, Paris, 1982.
• [24] Wiatkowski M., Kasperek R.: Gospodarka wodna i eksploatacja małego zbiornika wodnego „Adymacz” na rzece Prószkowski Potok. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych PAN, [w:] Melioracje Wodne w Inżynierii Kształtowania Środowiska, z. 528, 2008, ss. 457-466.
• [25] Wiatkowski M., Rosik-Dulewska Cz., Wiatkowska B.: Charakterystyka stanu użytkowania małego zbiornika zaporowego Nowaki na Korzkwi. Rocznik Ochrona Środowiska, tom 12, 2010, ss. 351-364.