Charakterystyka polibromowanych difenyloeterów jako bromoorganicznych retardantów palenia

• Autorzy: Fulara I. , Czaplicka M.

Warianty tytułu

EN

Characteristic of polibrominated diphenyl ethers as brominated organic flame retardants

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Polibromowane difenyloetery (PBDEs) należą do grupy persystentnych zanieczyszczeń organicznych POPs (Persistent Organic Pollutants). Stosowane są jako palne retardanty w tworzywach sztucznych, farbach, lakierach oraz materiałach tekstylnych. Polibromowane difenyloetery stanowią duże zagrożenie dla środowiska ze względu na dużą trwałość oraz potencjalną łatwość w przedostawaniu się do niego ze względu na brak wiązań chemicznych z matrycą tworzyw, do których są dodawane. Przeprowadzone rozeznanie literaturowe potwierdziło występowanie tej grupy związków w większości elementów środowiska wodnego i lądowego m.in. w: powietrzu, wodach, osadach, rybach, małżach, ptakach, ssakach, a także tkankach ludzkich. Dane na temat toksyczności PBDEs są mocno ograniczone. Stężenia PBDEs w tkankach ludzkich są mniejsze w porównaniu do stężeń innych substancji z grupy persystentnych zanieczyszczeń środowiska, takich jak PCB oraz DDE. Należy podkreślić, że podczas gdy stężenia związków chloroorganicznych maleją, poziom PBDEs w tkankach ludzkich stale rośnie. Pomimo wprowadzenia wielu ograniczeń i zakazów w stosowaniu tych bromoorganicznych retardantów palenia, rozszerzenie badań dotyczących PBDEs jest konieczne do pełnej oceny stopnia zagrożenia, jakie stanowią dla środowiska.

EN

Polibrominated diphenyl ethers are a part group of Persistent Organic Pollutants. They are used as flammable retardants in plastics, paints, varnishes and textile materials. Polibrominated diphenyl ethers are a big threat to environment because of two reasons. Firstly, they have high persistence and secondly, they can easily get into environment due to lack of chemical bonds with matrix of materials, to which they are added. Recognition in professional literature has confirmed occurrence of these compounds in majority of elements of water and land environment, such as air, waters, sludge, fish, bivalves, birds, mammals, and human tissues. Data concerning toxicity of PBDEs is very limited. Concentration of PBDEs in human tissues is lower than concentration of other persistent pollutants, such as PCB and DDE. It should be empahized that while concentration of chlorinated organic compounds is going down, the level of PBDEs in human tissues is constantly growing. In spite of introducing many limitations and prohibitions in using brominated organic flame retardants, conducting extended reasearch on PBDEs is necessary to give full assessment of danger that the compounds constitute to environment.

Słowa kluczowe

PL

polibromowane difenyloetery; retardanty palenia; środowisko

EN

polibrominated diphenyl ethers; flame retardants; environment

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
• Rocznik: 2010
• Tom: R. 15, NR 1
• Strony: 55--64
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Fulara I.

• Centralne Laboratorium Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych ul. Kossutha 6, 40-844 Katowice

autor

Czaplicka M.

• Zakład Ochrony Środowiska Instytut Metali Nieżelaznych ul. Sowińskiego 5, 44-100 Gliwice

Bibliografia

• [1] Ćwiklak K. i Jabłoński M.: Polibromowane etery difenylowe w środowisku. Laboratorium, 2008, 9, 10-14.
• [2] Hernik A., Góralczyk K., Czaja K., Struciński P. i Ludwiki W.: Polibromowane difenyloetery (PBDE)-nowe zagrożenia? Roczn. PZN, 2007, 58(2), 403-415.
• [3] www.bsef.com
• [4] Environnmental Health Criteria 192, Flame Retardants: A General Introduction, Genewa 1997.
• [5] Staszowska A. i Dudzińska M.R.: Brominated persistent organic pollutants - an attempt to estimate the threat in the Polish environment. Ecol. Chem. Eng., 2005, 12(9), 953-963.
• [6] Góralczyk K., Struciński P., Czaja K., Hernik A. i Ludwicki J.K.: Uniepalniacze - zastosowanie i zagrożenie dla człowieka. Roczn. PZH, 2002, 53(3), 293-305.
• [7] IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risk to Humans. Some Flame Retardants and Textile Chemicals and Exposure in the Textile Manufacturing Industry, 1998, 48.
• [8] Alaee P., Sjödin A. i Bergman A.: An overview of commercially used brominated flame retardants, their applications, their use patterns in different countries/regions and possible modes of release. Environ. Int., 2003, 29, 683-689.
• [9] Alaee M. i Wenning R.J.: The significance of brominated flame retardants in the environment: current understanding, issues and challenges. Chemosphere, 2002, 46, 579-582.
• [10] Borojovich E.J.C. i Aizenshtat Z.: Thermal behavior of brominated and polybrominated compounds I: closed vessel conditions. J. Anal. Appl. Pyrolysis, 2002, 63, 105-128.
• [11] Mackay D., Shiu Y.W., Ma K.C. i Zee S.C.: Handbook of physical-chemical properties and environmntal fate for organic chemicals. Oxygen Containing Compounds, 2006, CRC Press Taylor & Francis, Filafelfia III, 2401-2453.
• [12] Rahman F., Langford K.H., Scrimshaw M.D. i Lester J.N.: Polybrominated diphenyl ether PBDE) flame retardants. Sci. Total Environ., 2001, 275, 1-17.
• [13] Kuramochi H., Kawamoko K. i Miyaneki K.: Determination of physicochemical properties of tetrabromobisphenol A. Environ. Toxicol. and Chem., 2008, 27(12), 2413-2418.
• [14] Wit C.A.: An overview of brominated flame retardants in the environment. Chemosphere, 2002, 46, 583-624.
• [15] Osako M., Kim Y. i Sakai S.: Leaching of brominated flame retardants in leachate from landfills in Japan. Chemosphere, 2004, 57, 1571-1579.
• [16] Watanabe I. i Sakai S.: Environmental release and behavior of brominated flame retardants. Environ. Int., 2003, 29, 665-682.
• [17] Sjodin A., Papke O., McGahee E. i in.: Concentration of polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) in household dust from various countries. Chemosphere, 2008, 73, 131-136.
• [18] Thomsen C., Leknes H., Lundanes E. i Becher G.: Brominated flame retardants in laboratory air. J. Chromatogr. A., 2001, 923, 299-304.
• [19] Sjodin A., Patterson D.G. i Bergman A.: A review on human exposure to brominated flame retardants - particularly polybrominated diphenyl ethers. Environ. Int., 2003, 29, 829-839.
• [20] Wang Y., Jiang G., Lam P.K.S. i Li A.: Polybrominated diphenyl ether in the East Asian environment: A critical review. Environ. Int., 2007, 33, 963-973.
• [21] She J., Petreas M., Winklerr J., Visita P., Mckinney M. i Kopec D.: PBDE in the San Francisco Bay Area; measurements in harbor seal blubber and human breast adipose tissue. Chemosphere, 2002, 46,697-707.
• [22] Bocio A., Llobet J.M., Domingo J.L., Corbella J., Teixido A. i Casas C.: Polybrominated Diphenyl Ethers (PBDEs) in Foodstuffs: Human Exposure through the Diet. J. Agric. Food Chem., 2003, 51, 3191-3195.
• [23] Domingo J.L., Marti-Cid R., Castell V. i Llobet J.M.: Human exposure to PBDEs through the diet in Catalonia, Spain: Temporal trend. A review of recent literature on dietary PBDE intake. Toxicology, 2008, 248, 25-32.
• [24] Ohta S., Ishizuka D., Nishimura H., Teruyuki N., Aozasa O., Shimidzu Y., Ochiai F., Kida T., Nishi M. i Miyata H.: Comparision of polybrominated diphenyl ethers in fish, vegetables, and meats and levels in human milk of nursing women in Japan. Chemosphere, 2002, 46, 689-696.
• [25] Wojtalewicz D.: Badania nad oznaczaniem polibromowanych eterów difenylowych w próbkach żywności zawierających tłuszcz. Rozprawa doktorska. Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej, Politechnika Krakowska, Kraków 2006.
• [26] Antignac J.P., Cariou R., Zalko D., Berrebi A., Cravedi J.P., Maume D., Marchand P., Marchand P., Monteau F., Riu A., Andre F. i Le Bizec B.: Exposure assessment of French women and their newborn to brominated flame retardants: Determination of tri- to deca-polybromodiphenylethers (PBDE) in maternal adipose tissue, serum, breast milk and cord serum. Environ. Pollut., 2008, 157, 164-173.
• [27] Toms L.L., Harden F.A., Symons R.K., Burniston D., Furst P. i Muller J.F.: Polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) in human milk from Australia. Chemosphere, 2007, 68, 797-803.
• [28] Toms L.L., Hearn L., Kennedy K., Harden F., Bartkow M., Temme C. i Muller J.F.: Concentrations of polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) in matched samples of human milk, dust and indoor air. Environ. Int., 2009, 35, 864-869.
• [29] Bloom M., Spliethoff H., Vena J., Shaver S., Addink R. i Eadon G.: Environmental exposure to PBDEs and thyroid function among New York anglers. Environ. Toxicol., 2008, 25, 386-392.
• [30] Bruchajzer E. i Szymańska J.A.: Toksyczność eteru dekabromowanego w warunkach ekspozycji jednorazowej szczurów. Bromat. Chem. Toksykol., 2007, 4, 395-400.
• [31] Dyrektywa Rady 76/769/EWG z dnia 27 lipca 1976 r. w sprawie zbliżenia ustaw i innych aktów normatywnych oraz decyzji administracyjnych państw członkowskich dotyczących ograniczeń sprzedaży i stosowania niektórych niebezpiecznych substancji i preparatów. DzU 1976 r., Nr L 262, 201.
• [32] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 marca 2007 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących ograniczenia wykorzystywania w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym niektórych substancji mogących negatywnie oddziaływać na środowisko. DzU 2007 r., Nr 69, poz. 457.
• [33] Directive of The European Parliament and of the Council on environmental quality standards in the field of water policy and amending Directive 2000/60/EC Brussels 17.7.2006, COM (2006) 397 final, 2006/0129 (COD).