Główne założenia badawcze oceny zasobów dyspozycyjnych złóż wód leczniczych na przykładzie Buska-Zdroju–Solca-Zdroju

• Autorzy: Chowaniec J. , Gągulski T. , Gorczyca G. , Operacz T.

Warianty tytułu

EN

Main research objectives for the evaluation of disposable resources of therapeutic water, exemplified by the Busko-Zdrój–Solec-Zdrój area

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Odkrycie słonych wód siarczkowych w rejonie Buska-Zdroju i Solca-Zdroju było związane z drążeniem szybów poszukiwawczych za solami w XVIII i XIX w. Występowanie wód leczniczych na tym obszarze potwierdzono wykonanymi wówczas badaniami hydrochemicznymi i balneologicznymi. Określono zasoby eksploatacyjne poszczególnych typów wód, a także ich genezę. Na podstawie projektu robót geologicznych, zatwierdzonego przez Ministerstwo Środowiska, Oddział Karpacki Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego dokumentuje ich zasoby dyspozycyjne, wykorzystując metody (poza standartowymi) dotychczas nie stosowane w tego typu opracowaniach. Wyniki wykonanych prac (w tym kartowania hydrogeologicznego i sozologicznego), a także wyniki badań fizyczno-chemicznych i izotopowych próbek wód oraz opracowanie modelu numerycznego posłużą do kompleksowego udokumentowania zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych, siarczkowych w rejonie Buska-Zdroju–Solca-Zdroju. W celu rozpoznania stopnia zaangażowania tektonicznego obszaru bilansowego oraz przestrzennego rozkładu struktur nieciągłych wykonano interpretację zdjęć satelitarnych oraz lotniczych zdjęć radarowych. Badania grawimetryczne, wykonane na potrzeby dokumentowania zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych, posłużyły do wyznaczenia szczegółowej lokalizacji nowych otworów rozpoznawczych oraz określenia ich liczby. Ostatecznie zaprojektowano sześć otworów o głębokościach od 330,0 do 650,0 m.

EN

The discovery of saline sulphidic water in the Busko-Zdrój and Solec-Zdrój region was associated with drilling for salt in the 18th and 19th centuries. Hydrochemical and balneological research of waters encountered during that work confirmed the presence of therapeutic water in this area. The admissible volume of individual water types and their genesis have been defined. Currently, the Carpathian Branch of the Polish Geological Institute – National Research Institute records the disposable resources of therapeutic water based on the geological project approved by the Ministry of Environment. In addition to the standard methods, new investigative methods are also applied, which have not been used so far in such types of projects. The study results accomplished to date (including hydrogeological and environmental mapping) as well as results of physico-chemical and isotopic analyses of water samples supported by a numerical model will be used to create a comprehensive documentation of the disposable resources of sulphidic therapeutic water in the Busko-Zdrój–Solec-Zdrój region. Satellite and aerial radar images were used for the identification of tectonic features and the interpretation of spatial distribution of discontinuities. Gravimetric studies performed to record the disposable resources of therapeutic water were used to determine the exact siting and the number of new hydrogeological test boreholes. Ultimately, drilling of six boreholes to a depth ranging from 330.0 to 650.0 m has been considered.

Słowa kluczowe

PL

zasoby dyspozycyjne; wody lecznicze; geneza wód; ogólna mineralizacja; siarkowodór (H2S); otwór rozpoznawczy

EN

disposable resources; therapeutic waters; water origin; total mineralization; hydrogen sulphide; test borehole

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2015
• Tom: nr 465
• Strony: 195--202
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Chowaniec J.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Gągulski T.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Gorczyca G.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Operacz T.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

Bibliografia

• [1] BUCZKOWSKI T., 1965 — Opracowanie badań sejsmicznych wykonanych w rejonie Nowy Korczyn–Busko–Pińczów. Przedsiębiorstwo Geofizyki Przemysłu Naftowego, Kraków.
• [2] CHOWANIEC J., NAJMAN J., OLSZEWSKA B., ZUBER A., 2009 — Pochodzenie i wiek wody mineralnej w Dobrowodzie k. Buska Zdroju. Prz. Geol., 57, 4: 286–293.
• [3] CHOWANIEC J., GĄGULSKI T., GORCZYCA G., OPERACZ T., BOROWIEC T., FREIWALD P., KOZIARA T., PATORSKI R., 2014 — Projekt robót geologicznych (Etap II) na wykonanie otworów hydrogeologicznych, rozpoznawczych OB-I, OB-II, OB-III, OB-IV, OB-V i OB-VI w rejonie Buska-Zdroju i Solca-Zdroju. Państw. Inst. Geol. – PIB, Oddział Karpacki, Kraków.
• [4] DOWGIAŁŁO J., 1973 — Wyniki badań składu izotopowego tlenu i wodoru w wodach podziemnych Polski południowej. Biul. Inst. Geol., 277: 319–338.
• [5] DOWGIAŁŁO J., PACZYŃSKI B., 2002 — Podział regionalny wód leczniczych Polski. W: Ocena zasobów dyspozycyjnych wód potencjalnie leczniczych. Poradnik metodyczny (red. B. Paczyński): 16–24. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [6] GĄGOL J., HERMAN G., 2000 — Wody mineralne w rejonie Buska-Zdroju i Solca-Zdroju. Prz. Geol., 48, 7: 616–618.
• [7] GORCZYCA G., TOTT M., 2010 — Projekt prac geologicznych w celu ustalenia zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych, siarczkowych w rejonie Buska Zdroju i Solca Zdroju. ETAP I. Przedsiębiorstwo Geologiczne S.A., Kraków.
• [8] GRABCZAK J., SZCZEPAŃSKI A., ZUBER A., 1987 — Uwagi na temat genezy wód mineralnych Buska i Solca. W: 25 lat górnictwa uzdrowiskowego: 91–99. AGH, Kraków.
• [9] GRANICZNY M., SKRZYPCZYK L., URBAN H., 2011 — Unikalne właściwości wód leczniczych Solca Zdroju. Prz. Geol., 59, 10: 660–665.
• [10] GRANICZNY M., KOWALSKI Z., PRZYŁUCKA M., 2013 — Fotogeologiczna analiza lineamentów rejonu Buska-Zdroju i Solca-Zdroju. Państw. Inst. Geol. – PIB, Warszawa.
• [11] HERMAN G., 1997a — Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Stopnica (918). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [12] HERMAN G., 1997b — Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Busko-Zdrój (917). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [13] KRAWCZYK J., MATEŃKO T., MĄDRY J., PORWISZ B., 1999 — Wody lecznicze Buska Zdroju w świetle dotychczasowych badań. W: Współczesne problemy hydrogeologii. T. 9: 159–164. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [14] KULIKOWSKA J., 1976 — O pochodzeniu wód mineralnych w rejonie Buska i Solca i możliwości zwiększenia ich zasobów. Problemy uzdrowiskowe, 6/8 (104/106): 191–222.
• [15] LISIK R., SZCZEPAŃSKI A., 2014 — Siarczkowe wody lecznicze w części zapadliska przedkarpackiego. Wydaw. Fund. POSTERIS, Kielce.
• [16] ŁĄKA M., OSTROWSKI C., 1987 — Dokumentacja półszczegółowych badań grawimetrycznych, temat „Przedgórze Karpat”. Przedsiębiorstwo Badań Górotworu. Kraków.
• [17] ŁYCZEWSKA J., 1971 — Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000, ark. Busko Zdrój (917). Wydaw. Geol., Warszawa.
• [18] OSTROWSKI C., 2000 — Dokumentacja badań grawimetrycznych w rejonie Buska-Zdroju 1999–2000. Przedsiębiorstwo Badań Geofizycznych, Warszawa.
• [19] OSTROWSKI C., KORYCZAN A., OSTROWSKA K., PISUŁKA M., 2013 — Dokumentacja badań grawimetrycznych w rejonie Buska-Zdroju i Solca-Zdroju. Przedsiębiorstwo Badań Geofizycznych, Warszawa.
• [20] OSZCZYPKO N., OSZCZYPKO-CLOWES M., 2010 — Alpejska tektonika południowej części synklinorium miechowskiego. W: Wody siarczkowe w rejonie Buska (red. R. Lisik): 109–117. Wydaw. XYZ, Kielce.
• [21] PACZYŃSKI B., 2007 — Podstawy regionalizacji hydrogeologicznej. W: Hydrogeologia regionalna Polski. T. 1. Wody słodkie (red. B. Paczyński, A. Sadurski): 56–69. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [22] PORWISZ B., CHOWANIEC J., GORCZYCA G., KOWALSKI J., 2002 — Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych i towarzyszących im lub występujących odrębnie wód potencjalnie leczniczych na obszarze Karpat i zapadliska przedkarpackiego. Przedsiębiorstwo Geologiczna S.A., Kraków.
• [23] RÓŻKOWSKI J., RÓŻKOWSKI A., 2010 — Pochodzenie mineralizacji wód siarczkowych Buska – ich paleogeneza. W: Wody siarczkowe w rejonie Buska (red. R. Lisik): 151–184. Wydaw. XYZ, Kielce.
• [24] WALCZOWSKI A., 1973 — Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000, ark. Stopnica (918). Wydaw. Geol., Warszawa.
• [25] ZUBER A., GRABCZAK J., 1985 — Pochodzenie niektórych wód mineralnych rejonu Polski południowej w świetle dotychczasowych badań izotopowych. W: Aktualne problemy hydrogeologii: 135–148. AGH, Kraków.
• [26] ZUBER A., CHOWANIEC J., PORWISZ B., NAJMAN J., MOCHALSKI P., ŚLIWKA I., DULIŃSKI M., MATEŃKO T., 2010 — Pochodzenie i wiek wód mineralnych rejonu Buska-Zdrój, określone na podstawie znaczników środowiskowych. W: Wody siarczkowe w rejonie Buska (red. R. Lisik): 125–149. Wydaw. XYZ, Kielce.