Adaptacja budynków sakralnych na cele muzealne w Polsce. Historia i skala zjawiska

• Autorzy: Rusnak M.

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc150307

Warianty tytułu

EN

Transformation of religious buildings into museums in Poland. History and scale of the phenomenon

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Czy desakralizacja obiektów zabytkowych i tworzenie w nich ekspozycji to w Polsce zjawisko o marginalnym znaczeniu? Fakt, iż w powojennej Polsce odnotowano przynajmniej 84 podobne realizacje, sugeruje coś zgoła innego. W artykule przedstawiono chronologię, zasięg oraz strukturę zbioru obiektów adaptowanych. Spróbowano dotrzeć do przyczyn braku zmian w tempie rozwoju tego zjawiska, pomimo wzrastającego zainteresowania zarówno tematyką desakralizacji, jak i tworzeniem alternatywnych przestrzeni eksponowania sztuki. Pośrednim celem poszukiwań było odnalezienie jak największej liczby kościołów, synagog i klasztorów, które posłużą do dalszych badań, co z kolei pozwoli w przyszłości na formułowanie bardziej szczegółowych wniosków.

EN

In Poland the desacralization of buildings for exhibition purposes may at first seem a marginal phenomenon. However, the fact that at least 84 such transformations have been carried out in Poland since World War II suggests something different. This paper aims at depicting the chronological development of this phenomenon, its scale and its architectural structure, i.e. the sort of buildings that have become adapted. It also tries to pinpoint the reasons why the pace of this process does not change even though nowadays both desacralization and search for new exhibition spaces are widely discussed topics. Yet another goal of this study was to find churches, synagogues and monasteries that could be used for further research, which in time may allow to form more detailed conclusions.

Słowa kluczowe

PL

adaptacja zabytku; muzeum; kościół; desakralizacja

EN

historical monuments transformation; museum; church; desacralisation

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 3(43)
• Strony: 75--88
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Rusnak M.

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej/Faculty of Architecture, Wrocław University of Technology

Bibliografia

• [1] Kuśnierz-Krupa D., Krupa M., Nowe życie średniowiecznych kościołów w Maastricht, „Wiadomości Konserwatorskie” 2008, nr 24, 103–106.
• [2] Dominicantes 1992–2010 – wykresy, dane statystyczne Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego – Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego w Polsce, http://iskk.pl/badania-diecezji.html [accessed: 10.10.2014].
• [3] Dominicantes 2013, dane statystyczne Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego – Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego w Polsce, http://iskk.pl/badania-diecezji.html [accessed: 10.10.2014].
• [4] Wierni i parafie 2007, Raport Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego – Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego w Polsce, http://iskk.pl/badania-diecezji.html [accessed: 10.10.2014].
• [5] Wierni i parafie 2012, Raport Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego – Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego w Polsce, http://iskk.pl/badania-diecezji.html [accessed: 10.10.2014].
• [6] Wasieczko A.M., Budynków życie po życiu. Pawilon polski na Biennale Architektury w Wenecji, „OBIEG” – wydanie online, http://obieg.pl/recenzje/4200 [accessed: 11.10.2014].
• [7] Baza Muzeów w Polsce, http://www.nimoz.pl [accessed: 9.10.2014]. [8] Walczak B.M., Zespoły fabryczno-mieszkalne w europejskim przemyśle włókienniczym, Politechnika Łodzka, Łódź 2010.
• [9] Berent I., Szczepański J., Kościół Św. Jana w Gdańsku, Nadbałtyckie Centrum Kultury, Gdańsk 2013.
• [10] Mrozowski P., Muzea kościelne, [w:] D. Folga-Januszewska (red.), Polskie muzea, BOSZ, Kraków 2012, 32, 63.
• [11] ks. Pater J., 100 lat Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu, Muzeum Archidiecezjalne, Wrocław 1999.
• [12] o. Dmytruch S., Grekokatolickie Muzeum Archidiecezjalne weLwowie, „Muzealnictwo” 2008, nr 48, 148–156.
• [13] Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach, http://isap.sejm.gov. pl/DetailsServlet?id=WDU19970050024 [accessed: 10.01.2015].
• [14] Działalność instytucji kultury w Polsce, Raporty GUS, 2007–2013, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura dzialalnosc-instytucji-kultury-w-polsce-w-2013-r-,3,5.html
• [accessed: 12.01.2015].
• [15] Rusnak M., Adaptacja wybranych obiektów dziedzictwa techniki na funkcje muzealne i ekspozycyjne w Polsce po 1990 roku, praca doktorska, Wrocław 2012, 245.
• [16] Historia Galerii EL, http://www.galeria-el.pl/historia-galerii-el. html [accessed: 19.01.2015].
• [17] Rusnak M., Śląskie muzea browarnictwa: różne modele rewitalizacji, [w:] J.L. Dobesz, A. Gryglewska, M.M. Rudnicka-Bogusz (red.), Nie tylko trony. Księga jubileuszowa ofiarowana profesorowi Ernestowi Niemczykowi, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław
• 2012, 353–367.
• [18] Folga-Januszewska D., Muzea w Polsce. Stan, zachodzące zmiany i kierunki rozwoju muzeów w Europie oraz rekomendacje dla muzeów w Polsce, Warszawa 2008, 9, http://www.kongreskultury. pl/library/File/RaportMuzea/ [accessed: 10.11.2014].
• [19] Pabich M., Ekonomika architektury i przestrzeni muzealnej, [w:] D. Folga-Januszewska, B. Gutkowski (red.), Ekonomia muzeum, Universitas, Kraków–Warszawa 2011, 69–75.
• [20] Czyżewska L., Uwagi dotyczące problemów adaptacji obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji, [w:] B. Szymgin (red.), Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Politechnika Lubelska, Warszawa–Lublin 2009, 19–28.
• [21] Kodeks prawa kanonicznego, Księga IV: Uświęcające zadanie Kościoła, Część III – Miejsca i czasy święte, Tytuł I – Miejsca święte, Rozdział I – Kościoły, Tytuł II – Kościoły, kanon 1222, § 1, http://www.kuria.lomza.pl/sad/index.php?wiad=79 [accessed:2.02.2015].
• [22] Święty grzech [film], scen. i reż. B. Januchta, TVP 2002.
• [23] Dyskusja uczestników konferencji, [w:] W. Bałus, Z. Gołubiew, W. Marcinkowski, J. Popiel (red.), Muzeum a zabytek. Konflikt czy harmonia?, Muzeum Narodowe, Kraków 2013, 145–186