Litologia i sytuacja geologiczna osadów interglacjału augustowskiego z profili Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska)

• Autorzy: Ber A.

Warianty tytułu

EN

Lithology and geological position of the Augustovian Interglacial deposits from Sucha Wieś (Ełk Lakeland) and Czarnucha (Augustów Plain)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W odwierconych w latach 1988-1989 profilach otworów badawczych Sucha Wieś i Czarnucha, w spągowych partiach miąższych osadów plejstoceńskich (Sucha Wieś — 185 m; Czarnucha — 142 m) różnego wieku i genezy, napotkano jeziorne (organiczne) i rzeczne (mineralne) osady interglacjalne (Sucha Wieś — 31,1 m; Czarnucha— 32,1 m). Na podstawie analiz palinologicznych tych osadów oraz datowań paleomagnetycznych określono ich wiek na interglacjał augustowski. Przedstawiono również szczegółową charakterystykę litologiczną i petrograficzną osadów występujących w obu profilach, a także opisano litologię i sedymentologię interglacjalnych osadów jeziornych i rzecznych. W jeziornych i rzecznych osadach interglacjalnych, dla obu profili, wyróżniono odrębne litologicznie sekwencje osadów; dla profilu Sucha Wieś — 7, a dla profilu Czarnucha— 5 sekwencji. Wykształcenie osadów w profilu Sucha Wieś świadczy o tym, że w okresie całego plejstocenu panowały tu podobne warunki sedymentacji. Osady w tym profilu nie wykazują śladów zaburzeń glacitektonicznych. Natomiast w profilu Czarnucha osady były zaburzone glacitektonicznie przez każdy kolejny lądolód. Sytuację geologiczną i stratygrafię osadów plejstoceńskich, występujących w profilach Sucha Wieś i Czarnucha, przedstawiono w nawiązaniu do profili z różnowiekowymi osadami interglacjalnymi, położonymi w obrębie Równiny Augustowskiej i w południowo-wschodniej części Pojezierza Ełckiego.

EN

In the Sucha Wieś and Czarnucha boreholes drilled in 1988-1989, interglacial lacustrine and fluvial organic and mineral deposits (Sucha Wieś — 31.1 m; Czarnucha— 32.1 m in thickness) were encountered in the basal portion of the thick Pleistocene series (Sucha Wieś-185 m; Czarnucha-142 m) of various ages and origin. Palynological analyses and palaeomagnetic datings indicate that these deposits are of Augustovian Interglacial age. The present report shows the location and detailed lithological and petrographical description of these sections. Lithological and sedimentological characteristics of interglacial lacustrine and fluvial deposits are given separately. Seven different lithological sequences have been identified within the sequence of interglacial lacustrine and fluvial deposits of the Sucha Wieś section. In the Czarnucha section — 5 such sequences have been found. The lithology of the Sucha Wieś section confirmed that sedimentary conditions were invariable during the whole period. Additionally, the sediments show no glaciotectonic deformation. However, the Czarnucha deposits were glaciotectonically disturbed by each successive ice sheet. The final chapter provides an overview of the geological position and stratigraphy of the Pleistocene deposits from the Sucha Wieś and Czarnucha sections with reference to other sections from the Augustów Plain and southeastern part of the Ełk Lakeland.

Słowa kluczowe

PL

interglacjalne osady jeziorne i rzeczne; interglacjał augustowski; stratygrafia; Pojezierze Ełckie; Równina Augustowska

EN

interglacial lacustrine and fluvial deposits; Augustovian Interglacial; stratigraphy; Ełk Lakeland; Augustów Plain

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2009
• Tom: nr 435
• Strony: 3--21
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys.

Twórcy

autor

Ber A.

• Państwowy Instytut Geologiczny — Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• [1] BER A., 1981 — Z zagadnień geologii czwartorzędu Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego. Biul. Inst. Geol. 321: 143-149.
• [2] BER A.,1989 — Morfogeneza Pojezierza Suwalskiego i Równiny Augustowskiej. Stud. i Mater. Ocean. 56. Geologia Morza: 191-207.
• [3] BER A., 1996a — Geological-floristic setting of the Augustovian (Pastonian, Bavelian?) interglacial lake sediments of Szczebra, near Augustów (NE Poland). W: Geological history of the Baltic Sea. Abstrakt: 19-20. Vilnius, Lithuania.
• [4] BER A., 1996b — Stratygrafia dolnego plejstocenu północno-wschodniej Polski w nawiązaniu do obszarów sąsiednich. W: III „Stratygrafia plejstocenu Polski". 6-7 września. Wigry. Wydz. Geol. UW, Warszawa.
• [5] BER A., 1996c — Sytuacja geologiczna jeziornych o5adów piętra ąugustowskiego w Szczebrze koło Augustowa oraz osadów jeziornych interglacjału mazowieckiego w Krzyżewie. Biul. Państw. Inst. Geol., 373: 35-48.
• [6] BER A., 1997 — Piętro augustowskie i jego pozycja w schemacie stratygraficznym Europy i Polski. W: Problemy zlodowaceń środkowopolskich w Polsce południowo-zachodniej. IV Konferencja „Stratygrafia plejstocenu Polski". 1-5 września. Kamieniec Ząbkowicki: 157. Państw. Inst. Geol. Oddz. Dolnośląski, Wrocław.
• [7] BERA.,1998—Stratygrafia plejstocenu NE Polski w nawiązaniu do schematu stratygraficznego plejstocenu Polski. W: Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. Streszczenie referatów i opisy posterów: 16-17. Poznań.
• [8] BER A., 2000 — Plejstocen Polski północno-wschodniej w nawiązaniu do głębszego podłoża i obszarów sąsiednich. Pr. Państw. Inst. Geol.,170.
• [9] BER A., 2006 — Pleistocene interglacials and glaciations of northeastern Poland compared to neighbouring areas. Quater. Internat., 149, 1: 12-23.
• [10] BER A., 2007 — Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Augustów (147). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa. [dokument elektroniczny]
• [11] BER A., JANCZYK-KOPIKOWA Z., KRZYSZKOWSKI D., 1998 — A new interglacial stage in Poland (Augustovian) and the problem of the age of the oldest Pleistocene till. Quatern. Sc. Rev., 17, 761-773.
• [12] BER A., LINDNER L., MARKS. L., 2007 — Propozycja podziału stratygraficznego czwartorzędu Polski. Prz. Geol., 55, 2: 115-118.
• [13] CZERWONKA J.A., KRZYSZKOWSKI D.,1995 —Badania litostrątygraficzne dla Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Augustów i Wieliczki. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [14] GAWOR-BIEDOWA E., 1966 — Osady górnej kredy północno-wschodniej Polski w świetle badań mikropaleontologicznych. Kwart. Geol.,10, 3: 807-819.
• [15] GRONKOWSKA-KRYSTEK B., 1999 — Badania petrograficzno-litologiczne osadów czwartorzędowych. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Sztabin (186). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [16] JANCZYK-KOPIKOWA Z.,1996 – Ciepłe okresy w mezoplejstocenie północno-wschodniej Polski. Biul. Państw. Inst. Geol., 373: 49-66.
• [17] KACPRZAK L., LISICKI S., 2007 — Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Sztabin (186) wraz z objaśnieniami. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa. [dokument elektroniczny]
• [18] KACPRZAK L., LISICKI S., WINTER H., 2002 — Stratigraphical position of the Czarnucha, the Cisów and the Domuraty sections in the Middle and Lower Pleistocene, NE Poland. W: Field Symposium on Quaternary geology and geodynamics in Belarus. Abstrakt: 19-21. Mińsk.
• [19] LISICKI S., 2003 — Litotypy i litostratygrafia glin lodowcowych plejstocenu dorzecza Wisły. Pr. Państw. Inst. Geol., 177.
• [20] LISICKI S., WINTER H., 2004 — Rewizja pozycji stratygraficznej osadów dolnego i środkowego plejstocenu północno-wschodniej Polski. W: Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych (red. A. Kostrzewski). T. 4. Ser. Geogr., 68: 259-283. Wyd. Nauk. UAM, Poznań
• [21] NAWROCKI J., 1997 — Wyniki badań paleomagnetycznych 5 prób z profilu Kalejty (Równina Augustowska). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [22] NAWROCKI J., 2009 — Wyniki badań paleomagnetycznych osadów jeziornych z profilu Czarnucha (Równina Augustowska), północno-wschodnia Polska. Biul. Państw. Inst. Geol., 435: 69-74.
• [23] NITYCHORUK J., BER A., HOEFS J., KRZYWICKI T., SCHNEIDER J., WINTER H., 2000 — Interglaziale Klimaschwankungen in Nordost—Polen — palynologische und isotope geochemische Untersuchungen an organischen Seesedimenten. Eiszeitalter u.Gegenwart, 50: 86-94.
• [24] WINTER H., 1999 — Opracowanie dotyczące wyników analizy palinologicznej próbek z wiercenia Czarnucha, Domuraty i Cisów – ark. Sztabin. Arch. Przeds. Bad. Geofiz., Warszawa.
• [25] WINTER H., 2001 —Nowe stanowiska interglacjału augustowskiego w północno-wschodniej Polsce. W: Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych (red. A. Kostrzewski) T. 3. Ser. Geogr. UAM, 64: 439~50. Wyd. Nauk UAM, Poznań.
• [26] WINTER H., 2009 — Sukcesja pyłkowa z profilu Czamucha (Równina Augustowska) i jej znaczenie dla stratygrafii dolnego plejstocenu północno-wschodniej Polski. Biul Państw. Inst. Geol., 435: 109-120.