Ochrona portów lotniczych przed zagrożeniem CBRNE

• Autorzy: Urban Mariusz

Identyfikatory

DOI

10.37055/sbn/171016

Warianty tytułu

EN

Protection of airports against the threat of CBRNE

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Niniejszy artykuł obejmuje problematykę bezpieczeństwa i ochrony portów lotniczych w Polsce przed zagrożeniem CBRNE w postaci urządzenia wybuchowego zawierającego czynnik chemiczny, biologiczny lub radiologiczny. Porty lotnicze korzystają z zaawansowanych technologii, które mają zapewnić im wysoki poziom ochrony. Artykuł jest próbą ukazania systemu zapewnienia bezpieczeństwa w obszarze portów lotniczych oraz charakterystyki aktu bezprawnej ingerencji wykorzystującego urządzenie wybuchowe zawierające środki chemiczne, biologiczne lub radiologiczny. W niniejszym artykule wykorzystana została metoda badań dokumentów oraz przegląd piśmiennictwa naukowego dotyczącego systemu ochrony portów lotniczych. Stan wiedzy dotyczący istoty zagrożenia urządzeń wybuchowych zawierających czynnik chemiczny, biologiczny i radiologiczny uzasadnia podjęcie badań w kierunku scharakteryzowania przedmiotowego zagrożenia, ochrony portów lotniczych oraz podjęcie działań mających na celu ustalenia kierunków zmian, a także przyszłościowych rozwiązań w kwestii zapewnienia skutecznej ochrony portów lotniczych. Podjęcie tego ważnego problemu badawczego uzasadnione jest zarówno potrzebami teorii, jak i też praktyki. W efekcie przeprowadzonej analizy literatury przedmiotu oraz bazując na doświadczeniach autora, nabytych podczas działalności służbowej została podjęta próba znalezienia odpowiedzi na główny problem badawczy, który sformułowano w postaci pytania: Jakie rozwiązania prawne, techniczne i organizacyjne są niezbędne dla zapewnienia sprawnej ochrony portów lotniczych w Polsce przed zagrożeniem CBRNE - chemicznym, biologicznym, radiologicznym, nuklearnym oraz materiałów wybuchowych? Względy teoretyczne, przemawiające za podjęciem pracy, wynikają z braku pogłębionych studiów nad istotą zagrożenia w postaci urządzenia wybuchowego zawierającego czynnik chemiczny, biologiczny i radiologiczny oraz organizacji ochrony portów lotniczych, których celem jest zapobieganie aktom bezprawnej ingerencji. Względy praktyczne determinowane są realnym zagrożeniem wykorzystania urządzeń wybuchowych zawierających czynnik chemiczny, biologiczny lub radiologiczny, co stwarza zagrożenie dla funkcjonowania portów lotniczych w Polsce i na świecie. Służby ochrony na terenie portu lotniczego, które pomimo posiadania sprzętu specjalistycznego oraz wiedzy dotyczącej prowadzenia kontroli radiometrycznej czy też prowadzenia działań minersko-pirotechnicznych, są ukierunkowane na przeciwdziałanie nielegalnemu przewozowi przez granicę materiałów promieniotwórczych oraz rozpoznawaniu i neutralizowaniu klasycznych urządzeń wybuchowych. Ocena dotycząca możliwości zastosowania urządzeń wybuchowych mogących zawierać czynnik chemiczny, biologiczny lub radiologiczny jest ww. służbach traktowana jako teoria „czarnego łabędzia”. Celem artykułu jest przedstawienie organizacji ochrony portów lotniczych w Polsce przed zagrożeniem w postaci urządzenia zawierającego czynnik chemiczny, biologiczny lub radiologiczny, które z pewnością stanowią poważne zagrożenie a zarazem wyzwanie dla służb ochrony portów lotniczych.

EN

This article covers the issues of safety and security of airports in Poland against the CBRNE threat in the form of an explosive device containing a chemical, biological orradiological agent. Airports use advanced technologies to provide them with a high level of protection. The article is an attempt to show the security assurance system in the area of airports as well as the characteristics of an act of unlawful interference using explosive equipment containing chemical, biological or radiological agents. This article uses the method of document research and a review of scientific literature on the airport security system. The state of knowledge regarding the nature of the threat of explosive devices containing chemical, biological and radiological agents justifies undertaking research to characterize the threat in question, airport security and taking action to determine the directions of changes, as well as future solutions to ensure effective airport security. Undertaking this important research problem is justified by the needs of both theory and practice. Theoretical reasons in favor of starting work result from the lack of in-depth studies on the nature of the threat in the form of explosive device containing a chemical, biological or radiological agent and the organization of airport security, the purpose of which is to prevent acts of unlawful interference. Practical considerations are determined by the real threat of using explosive devices containing chemical, biological or radiological agents, which poses a threat to the functioning of airports in Poland and in the world. Security services at the airport, which, despite having specialized equipment and knowledge of conducting radiometric control or mine and pyrotechnic activities, are aimed at counteracting the illegal transport of radioactive materials across the border and recognizing and neutralizing classic explosive devices. The assessment of the possibility of using explosive devices that may contain chemical, biological or radiological agents is treated in the above-mentioned services as the theory of the "black swan". The aim of the article is to present the organization of airport security in Poland against the threat in the form of a device containing a chemical, biological or radiological agent, which certainly pose a serious threat and at the same time a challenge to airport security services.

Słowa kluczowe

PL

ochrona; port lotniczy; CBRNE; akty bezprawnej ingerencji; urządzenia wybuchowe

EN

security; airport; CBRNE; act of unlawful interference; explosive devices

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Studia Bezpieczeństwa Narodowego
• Rocznik: 2023
• Tom: R. 13, Nr 29
• Strony: 7--34
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., rys.

Twórcy

autor

Urban Mariusz

• Nadwiślański Oddział Straży Granicznej

• https://orcid.org/0000-0002-4354-3764

Bibliografia

• [1] Adamczuk, M., 2011. Terroryzm indywidualny jako zagrożenie dla bezpieczeństwa europejskiego, [w:] Zamach w Norwegii. Nowy wymiar zagrożenia terroryzmem w Europie”, (red.), K. Liedel, P. Piasecka, T. R. Aleksandrowicz, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
• [2] Algorytm postępowania i współdziałania służb w przypadku otrzymania zgłoszenia o podejrzanej przesyłce stanowi załącznik do Uchwała Nr 3/2017 Międzynarodowego Zespołu do spraw Zagrożeń Terrorystycznych z dnia 30 czerwca 2017 r. w sprawie stosowania algorytmu postępowania i współdziałania w przypadku otrzymania niezidentyfikowanej przesyłki mogącej stanowić zagrożenie chemiczne, biologiczne i radiacyjne.
• [3] Bielski, M., 1997. Organizacje – istota, struktury, procesy, Wydawnictwo Uniwersytet Łódzki, Łódź.
• [4] Czyżewski, D.D., 2016. Procedury ochrony w lotnictwie, [w:] Bezpieczeństwo transportu lotniczego (red.), A. Kwasiborska, Akademia Humanistyczna, Pułtusk-Warszawa.
• [5] Decyzja Nr 36 Przewodniczącego Międzyresortowego Zespołu do Spraw Zagrożeń Terrorystycznych z dnia 20 lutego 2018 r. w sprawie powołania Zespołu zadaniowego do spraw dokonania analizy zagrożeń związanych z wykorzystaniem prekursorów materiałów wybuchowych oraz opracowania procedury neutralizacji bądź składowania urządzeń wybuchowych, do których konstrukcji zostały wykorzystane materiały CBRN.
• [6] Glen, A., 2010. Zagrożenia terrorystyczne infrastruktury krytycznej portu lotniczego, [w:] Z. Piątek, A. Letkiewicz (red.), Terroryzm a infrastruktura krytyczna państwa – zewnętrznego kraju Unii Europejskiej. Szczytno.
• [7] Glen, A., 2014. Terroryzm lotniczy. Istota zjawiska, organizacja przeciwdziałania, Wydawnictwo AON, Warszawa.
• [8] Glen, A., Nowak, J., 2008. Sytuacje kryzysowe w polskiej przestrzeni powietrznej i ich źródła, Wydawnictwo AON, Warszawa.
• [9] Grenda, B., Nowak, J., 2013. Wybrane problemy zarządzania kryzysowego w organizacjach lotniczych, Wydawnictwo AON, Warszawa.
• [10] Grifin, R. W., 1996. Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
• [11] Kitler, W., 2011. Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowania. System. Wydawnictwo AON, Warszawa.
• [12] Kowalkowski, W, Kawka W., 2012. Analiza i ocena konstrukcji oraz taktyki użycia improwizowanych urządzeń wybuchowych, praca naukowo-badawcza, Wydawnictwo AON, Warszawa.
• [13] Krzyżanowski, L. J., 1999. O podstawach kierowania organizacjami inaczej: paradygmaty, modele, filozofia, metodologia, dylematy, trendy, Wyd. PWN, Warszawa.
• [14] Marzec, R., 2012. System ochrony cywilnych portów lotniczych w Polsce w świetle zmian ustawy Prawo Lotnicze, [w:] (red.), A. K. Siadkowski, A. Tomasik, Bezpieczeństwo i ochrona lotnictwa cywilnego, Poznań.
• [15] Michailiuk, B., 2015. Broń biologiczna jako zagrożenie bezpieczeństwa państwa, Wydawnictwo AON, Warszawa.
• [16] Międzynarodowe Normy i Zalecane Metody Postępowania. Załącznik 17 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym. Ochrona międzynarodowego lotnictwa cywilnego przed aktami bezprawnej ingerencji.
• [17] Nowacki, G., Paszukow, B., 2020. Problemy bezpieczeństwa międzynarodowych portów lotniczych, Rocznik Bezpieczeństwa Morskiego, rok XIII.
• [18] Obwieszczenie Ministra Infrastruktury z dnia 10 czerwca 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących programów ochrony w lotnictwie cywilnym (Dz. U. 2021 poz.1230).
• [19] Paszukow, B., Nowacki, G., Olejnik, K., Zakrzewski B., 2017. Współczesne wyzwania dla systemów bezpieczeństwa w międzynarodowych portach lotniczych, Autobusy 6/2017.
• [20] Patla, P., 2010. Straż Graniczna w reagowaniu na zagrożenia terroryzmem lotniczym. (red.) A. Glen Reagowanie państwa na zagrożenia terroryzmem lotniczym, Wydawnictwo AON, Warszawa.
• [21] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia z dnia 2 grudnia 2020 r. w sprawie Krajowego Programu Ochrony Lotnictwa Cywilnego (Dz.U. 2021.poz. 17.).
• [22] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu ustalania zasięgu terytorialnego przejść granicznych (Dz.U. 2008 nr 147 poz. 938).
• [23] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 300/2008 z dnia 11 marca 2008 r. w sprawie wspólnych zasad w dziedzinie ochrony lotnictwa cywilnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 2320/2002, (Dz. Urz. UE L z 2008 r., nr 97, poz. 72 z późn. zm.).
• [24] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2007 r. w sprawie Krajowego Programu Ochrony Lotnictwa Cywilnego realizującego zasady ochrony lotnictwa (Dz. U. z 2007 r., nr 116, poz. 803 z późn. zm. rozporządzenie nieobowiązujące).
• [25] Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) nr 2015/1998 ustanawiające szczegółowe środki w celu wprowadzenia w życie wspólnych podstawowych norm ochrony lotnictwa cywilnego (Dz. U. L. 55).
• [26] Sobolewski, G., 2013. Siły Zbrojne RP w zarządzaniu kryzysowym. Aspekt narodowy i międzynarodowy, AON, Warszawa.
• [27] Uchwała Nr 3/2017 Międzynarodowego Zespołu do spraw Zagrożeń Terrorystycznych z dnia 30 czerwca 2017 r. w sprawie stosowania algorytmu postępowania i współdziałania w przypadku otrzymania niezidentyfikowanej przesyłki mogącej stanowić zagrożenie chemiczne, biologiczne i radiacyjne.
• [28] Ustawa o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, (Dz.U.2022.0.557 t.j.).
• [29] Ustawa Prawo Lotnicze z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 1235 t.j.).
• [30] Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz.U. 1990 nr 78 poz. 462).
• [31] Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia, (Dz.U. z 2021 poz. 1995 t.j.).
• [32] Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. z 2023 poz. 122 t.j).
• [33] Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2007 r. nr 43, poz. 277).
• [34] Zarządzenie nr 162 Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 października 2006 r. w sprawie utworzenia Międzyresortowego Zespołu ds. Zagrożeń terrorystycznych.
• [35] Zieleniewski, J., 1969. Organizacja i zarządzanie, Wydawnictwo PWN, Warszawa.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).