Turkolodzy polscy w czasie II wojny światowej

• Autorzy: Tyszkiewicz J.

Identyfikatory

DOI

10.4467/0023589XKHNT.18.027.9518

Warianty tytułu

EN

Polish Turcologists during the 2nd World War

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

There were eight Turcologists in 1939 in Poland, including three professors: Władysław Kotwicz at the University of Lvov, Tadeusz Kowalski at the Jagiellonian University and Ananiasz Zajączkowski at the University of Warsaw. Muslim mufti in Poland Jakub Szynkiewicz and Marian Lewicki (University of Lvov) had a PhD in Oriental studies. Stanisław Szachno-Romanowicz, employee at the Main Archives in Warsaw, had an MA in Arabic studies and a PhD in Semitic studies. Master’s degrees in Oriental studies received: Ali Woronowicz (Lvov) and Turcologist Seraja Szapszał (St. Petersburg). A distinguished author and organizer of cultural life of the Karaites was Aleksander Mardkowicz (magazine “Karaj Awazy”) and of Tartars - Leon and Olgierd Kryczyński (magazine “Rocznik Tatarski”). Stanisław Kryczyński, with an MA in history, co-operated with the Tartars. Some of them were executed for political reasons,- Leon Kryczyński by the Germans (1939), Olgierd Kryczyński by the Soviet secret police NKVD (1942), Ali Woronowicz died in NKVD prison (1941); the last two for co-operation with the “Prometeusz” movement. Tadeusz Kowalski together with other Jagiellonian University professors was imprisoned in the Sachsenhausen camp (until 8.2.1940). Jobless and emaciated, the following died of natural causes: Stanisław Kryczyński (1941), Aleksander Mardkowicz (1944) and Władysław Kotwicz (1944). The following survived the war: Jakub Szynkiewicz (emigrated in 1944), Seraja Szapszał was detained in the Lithuanian Socialist Republic, Stanisław Szachno-Romanowicz, evacuated in 1939, remained as an expatriate in London. Doing odd jobs, the following survived the war: Tadeusz Kowalski, Ananiasz Zajączkowski, Marian Lewicki. After 1945 they took up scientific work.

Słowa kluczowe

PL

turkolodzy polscy; II wojna światowa; okupacja niemiecka; okupacja sowiecka; eksterminacja elit; Kowalski Tadeusz; Kotwicz Władysław; Zajączkowski Ananiasz; Szapszał Seraja; Szachno-Romanowicz Stanisław; Lewicki Marian

EN

Polish Turcologists; Second World War; German occupation; Sovet occupation; elites extermination; Kowalski Tadeusz; Kotwicz Władysław; Zajączkowski Ananiasz; Szapszał Seraja; Szachno-Romanowicz Stanisław; Lewicki Marian

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2018
• Tom: R. 63, nr 4
• Strony: 71--92
• Opis fizyczny: Bibliogr. 61 poz.

Twórcy

autor

Tyszkiewicz J.

• Akademia Humanistyczna w Pułtusku

Bibliografia

• Abkowicz M., Działalność organizacyjna Karaimów w pierwszej fali emigracji rosyjskiej w przededniu II wojny światowej, na podstawie korespondencji z hachanem Seraja Szapszałem, „Almanach Karaimski” t. 3, 2014, s. 7-234.
• „Almanach Karaimski” t. 1-5, 2012-2016.
• Chazbijewicz S., Edige Kirimal-Szynkiewicz - biografia, „Przegląd Tatarski” 2017, nr 2, s. 25-28.
• Czerwiński G., Sprawozdania z podróży muftiego Jakuba Szynkiewicza. Źródła, omówienie, interpretacja, Białystok 2013.
• Długosz M., Scholz P., Ormianie (Armeńczycy), [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 14, Lublin 2010, s. 802-806.
• Dżabagi-Skibniewska Dż., Wspomnienie o Leonie Kryczyńskim, „Życie Muzułmańskie” r. 1, 1986, nr 1, s. 4-5.
• Dubiński A., Fragmenty korespondencji prof. Tadeusza Kowalskiego z Aleksandrem Mardkowiczem, „Przegląd Orientalistyczny” 1998, nr 1 (145), s. 62-67.
• Dubiński A., Publikacje religioznawcze w zakresie karaimoznawstwa polskiego (1918-1980) - bibliografia, [w:] A. Dubiński, Caraimica. Prace karaimoznawcze, Warszawa 1994, s. 279-280.
• Gwiazdomorski J., Wspomnienia z Sachsenhausen. Dzieje uwięzienia profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego: 6.XI 1939 - 9.II 1940, Kraków 1975.
• Gąsiorowski S., Między Rosją, Persją i Turcją. Życie i działalność Seraja Szapszała w latach 1873-1927, [w:] Od Anatolii po Syberię. Świat turecki w oczach badaczy, red. E. Siemieniec-Gołaś, J. Gieorgiewa-Okoń, Kraków 2010, s. 57-67.
• Gąsiorowski S., Szapszał Seraja Markowicz (1873-1961), Polski Słownik Biograficzny, t. 47, 2010, s. 61-64.
• Jakubovskas A., Nieznane losy Olgierda Kryczyńskiego, „Życie Tatarskie” 2008, nr 18, s. 19-26.
• Kałużyński S., Władysław Kotwicz (1872-1944), „Przegląd Orientalistyczny” 1972, nr 2, s. 103-114.
• Kałużyński S., Marian Lewicki (15 III 1908-13 XI 1955), „Przegląd Orientalistyczny” 1956, nr 3 (18), s. 299-312.
• Karaimi, red. B. Machul-Telus, Warszawa 2012.
• Kąkolewski K., Co u pana słychać? Dziesięciu byłych nazistów wysokiej rangi, Poznań 2010.
• Konopacki A, Życie religijne Tatarów na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI-XIX wieku, Warszawa 2010.
• Konopacki M., Leon Najman Kryczyński (25 IX 1887-XI 1939), „Przegląd Orientalistyczny” 1964, nr 1 (49), s. 35-37.
• Kotwicz W., Studia nad językami ałtajskimi, Kraków 1951 (odb. „Rocznik Orientalistyczny” t. 16, 1950).
• Kowalski T., Podróż naukowa polska do Azji Mniejszej, „Rocznik Orientalistyczny” t. 5, 1927, s. 240-245.
• Księga dla uczczenia pamięci Władysława Kotwicza (1872-1944), red. M. Lewicki, A. Zajączkowski, „Rocznik Orientalistyczny” t. 16, 1950.
• Kryczyński S., Kronika wojenna Tatarów litewskich, wyd. J. Tyszkiewicz, (dodatek do „Rocznika Tatarów Polskich”, Gdańsk 1997/1998).
• Kryczyński S., Wspomnienia, Utwory poetyckie. Eseje, oprac.. G. Czerwiński, („Studia Tatarskie”, ser. 2), Białystok 2014.
• Leon Najman Mirza Kryczyński - lider ruchu kulturalnego Tatarów polskich, red. S. Chazbijewicz, Gdańsk 1998.
• Miśkiewicz A., Tatarzy polscy: 1918-1939, Warszawa 1990.
• Oriental Studies in the sixty years of independent Poland, red. W. Tyloch, Warsaw 1983.
• Pawelec M., Nowe szczegóły z biografii Aleksandra Mardkowicza (1875-1944), „Almanach Karaimski”, t. 4, 2014, s. 19-32.
• Podróże do serca islamu. Antologia międzywojennego reportażu polskich Tatarów, oprac. i wyd. G. Czerwiński, („Studia Tatarskie”, ser. 8), Białystok 2014.
• Seraja Szapszal’s, Collection, ed. Ž. Bačys, Vilnius 2003.
• Serebrakowski A., Tatarzy i Karaimi wileńscy wobec powojennej ewakuacji ludności polskiej i żydowskiej z Litewskiej SRR, „Wrocławskie Studia Wschodnie” 1999, nr 3, s. 145-156.
• Stachowski K., Władysława Kotwicza nieopublikowany „Rzut oka na losy orientalistyki w Polsce (1938), „LingVaria” t. 7, 2012, nr 2 (14), s. 207-237.
• Stołychwo K., W niewoli u NSDAP, Kraków 1946.
• Stopka K., Ormianie w Polsce dawniejszej i dzisiejszej, Kraków 2000.
• Sulimowicz A., Listy do Łucka. Aleksander Mardkowicz jako adresat korespondencji Ananjasza Zajączkowskiego, „Almanach Karaimski” t. 2, 2013, s. 37-60.
• Szynkiewicz Jakub (1884-1966), [w:] Słownik biograficzny Tatarów polskich XX wieku, red. A. Miśkiewicz, Białystok 2016, s. 186-187.
• Szachno-Romanowicz S., Planetne dualary Tatarów polskich, „Rocznik Tatarów Polskich” t. 4, 1997, s. 7-10.
• Szyszman S., Le Käraism, Lausanne 1980.
• Tadeusz Kowalski 1889-1948. Materiały z posiedzenia naukowego PAU w dniu 19 czerwca 1998, red. R. Majkowska, („W służbie nauki”, t. 4), Kraków 1999.
• Tryjarski E., Armeno-Kipchak Studies, Collected papers, red M. Mejor, A. Bareja-Starzyńska, Warszawa 2017.
• Tryjarski E., In confinibus Turcarum. Szkice turkologiczne, Warszawa 1995.
• Tryjarski E., Studia turkologiczne Władysława Kotwicza, „Nauka Polska” r. 21, 1973, nr 2, s. 139-145.
• Tryjarski E., Ze studiów nad rękopisami i dialektem kipczackim Ormian polskich, „Rocznik Orientalistyczny” t. 23, 1960, nr 3, s. 7-55.
• Tyszkiewicz J., Dorobek historyczny Leona i Stanisława Kryczyńskich, Środowiska historyczne II Rzeczypospolitej, cz. 2, Materiały konferencji naukowej w Cedzynie i Białymstoku w 1986 i 1987, red. J. Maternicki, Warszawa 1987, s. 371-388.
• Tyszkiewicz J., Dział wschodni Archiwum Głównego przed 80 laty, [w:] Historia memoria scriptum. Księga jubileuszowa z okazji osiemdziesięciolecia prof. Edmunda Potkowskiego, red. J. Krochmal, Warszawa 2015, s. 140-151.
• Tyszkiewicz J., Imam Ali Ismaił Woronowicz w Warszawie i w Klecku: 1937-1941, „Rocznik Tatarów Polskich” t. 3, 1995, s. 7-15.
• Tyszkiewicz J., Leon Kryczyński jako redaktor „Rocznika Tatarskiego” w latach 1930-1939, „Życie Muzułmańskie” 1988, nr 8, s. 33-40.
• Tyszkiewicz J., Orientalistyczne środowisko w Wilnie 1919-1939, „Przegląd Orientalistyczny” 2008, nr 3-4, s. 173-181.
• Tyszkiewicz J., Początki seminarium turkologicznego prof. A. Zajączkowskiego 1933-1936, „Almanach Karaimski” t. 3, 2014, s. 107-118.
• Tyszkiewicz J., Początki turkologii w Warszawie na tle ówczesnych uwarunkowań: 1923-1934, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” t. 60, 2015, nr 3, s. 7-31.
• Tyszkiewicz J., Tatarzy na Litwie i w Polsce. Studia z dziejów XIII-XVIII w., Warszawa 1989.
• Tyszkiewicz J., Z historii Tatarów polskich: 1794-1944, Warszawa 2002.
• Tyszkiewicz J., Zainteresowania i dorobek badawczy Stanisława Kryczyńskiego (1911-1941), [w:] Słowiańszczyzna i dzieje powszechne. Studia ofiarowane prof. L. Bazylowowi, red. W. Barabasiewicz, Warszawa 1985, s. 363-385.
• Urbańczyk S., Uniwersytet za kolczastym drutem, Kraków 2014.
• Urzeczeni Orientem. Listy Ananjasza Zajączkowskiego do Tadeusza Kowalskiego: 1925-1948, red. T. Majda, Warszawa 2013.
• Usmanowa D., Dokumenty z litewskiego archiwum, tłum. M. Czachorowski, „Przegląd Tatarski” 1438/2016, nr 4 (32), s. 24-27.
• Warmińska K., Tatarzy polscy. Tożsamość etniczna i religijna, Kraków 1999.
• Zaborowski J., Poznański S., Sonderaktion Krakau. W 25 rocznicę 6 XI 1939, Warszawa 1964.
• Zajączkowski W., Aleksander Mardkowicz (1875-1944), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 19, 1974, s. 617-618.
• Zajączkowski A., Kryczyński Olgierd z przydomkiem rodowym Najman Mirza, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 15, 1970, s. 56-457.
• Zapisy sądu duchownego Ormian miasta Lwowa za lata 1625-1630 w języku ormiańsko-kipczackim, oprac. E. Tryjarski, Warszawa 2010.
• Zapisy sądu duchownego Ormian miasta Lwowa za lata 1564-1604 w języku ormiańsko-kipczackim, oprac. E. Tryjarski, Warszawa 2017.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).