Octan etylu : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Czerczak S. , Kupczewska-Dobecka M.

Warianty tytułu

EN

Ethyl acetate

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Octan etylu (EA) jest przezroczystą, bezbarwną cieczą, o przyjemnym owocowym zapachu, określanym również jako eteropodobny. Octan etylu jest stosowany w przemyśle perfumeryjnym jako środek zapachowy oraz rozpuszczalnik farb, klejów, nitrocelulozy, tworzyw sztucznych, żywic winylowych, żywic estrowych, herbicydów, olejów, tłuszczów, lakierów, w syntezie organicznej i jako dodatek aromatyzujący do żywności. Według danych służb sanitarno-epidemiologicznych (dane IMP) w 1997 r. na octan etylu narażonych było w Polsce kilkaset osób, w tym na stężenia ponadnormatywne 60 osób (najwięcej osób w dawnym województwie warszawskim i katowickim). Octan etylu można zaliczyć do substancji o małej toksyczności, niezależnie od drogi podania. Substancja wykazuje działanie drażniące na błony śluzowe górnych dróg oddechowych, oczy i skórę, działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy zwierząt, a w dużych dawkach może powodować śmierć z powodu niewydolności oddechowej. Wykazano genotoksyczne działanie octanu etylu w testach in vitro. Wyniki badań genotoksycznych in vivo nie potwierdziły uzyskanych pozytywnych wyników w testach in vitro. Głównym skutkiem działania octanu etylu u ludzi po narażeniu drogą inhalacyjną jest działanie drażniące na błony śluzowe. Pracownicy narażeni zawodowo na octan etylu o stężeniu 1350 ÷ 5400 mg/m³ przez kilka miesięcy nie uskarżali się na dolegliwości związane z narażeniem. Jednak wyniki przeprowadzonych badań na ochotnikach narażonych na octan etylu o różnych stężeniach wykazały, że osoby niezaklimatyzowane odczuwały łagodne podrażnienie oczu, nosa, gardła po działaniu związku o stężeniu 1464 mg/m³ już po 3 ÷ 5 min, a po około 4 do 8 h uskarżały się na bóle głowy, zmęczenie i złe samopoczucie. Wyniki badań współczesnych wykazały, że narażanie 16 ochotników przez 4 h na octan etylu o stężeniu 1464 mg/m³ spowodowało znaczące podrażnienie oczu, nosa i gardła (5 w skali 7-punktowej). Stężenie to można przyjąć za wartość LOAEL działania drażniącego octanu etylu. Przyjmując tę wartość do obliczenia wartości NDS, a także współczynnik związany z wrażliwością osobniczą człowieka równy 2 i współczynnik w przypadku stosowania wartości LOAEL zamiast wartości NOAEL równy 3, zaproponowano przyjęcie wartości NDS octanu etylu na poziomie 250 mg/m³, a wartości NDSCh na poziomie 500 mg/m³.

EN

Ethyl acetate is a clear volatile and highly flammable liquid, with a characteristic fruity odour. Ethyl acetate is used as a solvent for varnishes, aeroplane dops, lacquers and nirocellulose, artificial fruit essences; it is also used in the manufacture of artificial silk and leather, perfumes, and photographic films and plates. The acute toxicity of ethyl acetate for laboratory animals is low by all routes of administration. The 6-hour rat inhalation LC50 is 57600 mg/m3. The subcutaneous LD50 for the cat is 3000 mg/kg, and the oral LD50 for the rat is 5600 mg/kg. The liquid and vapour phases of ethyl acetate are iritating to the eyes, skin and mucous membranes. Effects on the CNS, respiratory tract, liver and kidney occur at high concentrations. Due to the rapid enzymatic cleavage into acetic acid and ethanol, even by the epithelial cells of the respiratory tract, ethyl acetate is unlikely to cause systemic effects at low exposure levels.It was suggested that at 1468 mg/m ethyl acetate is mildly irritating to mucous membranes and that some individuals exposed for the first time may find the odour objectionably strong at 734 mg/m3. The irritancy of airborne ethyl acetate was later confirmed in an experimental study on volunteers exposed to 1468 mg/m3 ethyl acetate for 4 hours which pointed to some irritation and annoyance occuring at this level. Based on the LOAEL of 1464 mg/m3 the Expert Group recommended MAC value for ethyl acetate of 250 mg/m3, and considering its irritative effects the MAC-STEL of 500 mg/m3.

Słowa kluczowe

PL

octan etylu; narażenie zawodowe; działanie toksyczne; działanie neurotoksyczne

EN

ethyl acetate; occupational exposure; toxic effect; neurotoxic action

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2001
• Tom: Nr 3 (29)
• Strony: 157--181
• Opis fizyczny: Bibliogr. 67 poz., tab.

Twórcy

autor

Czerczak S.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ml.św. Teresy 8

autor

Kupczewska-Dobecka M.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ml.św. Teresy 8

Bibliografia

• 1. ACGIH (1999) Documentation of the threshold limit values and biological exposure indices. Ethyl acetate.
• 2. Basler A. (1986) Aneuploidy-inducing chemicals in yeast evaluated by the micronucleus test. Mu tat-Res. May; 174(1), 11-3.
• 3. Bowen S.E, Balster R.L. (1997) A Comparison of the acute behavioral effects of inhaled amyl, ethyl, and butyl acetate im mice. Fundam. Appl. Toxicol 35, 189-196.
• 4. Browning E. (1965) Toxicity and metabolism of industrial solvents. Elsevier Publishing Company.
• 5. Catz P., Friend D.R. (1990) Transdermal delivery of levonorgestrel. VIII. Effects of enhancers on rat skin, hairless mouse skin, hairless guinea pig skin, and human skin. Inter. J. Pharmaceutics 58, 93-102.
• 6. CHEMINFO – d’base (1990) Canadian Centre for Occupational Health and Safety. February.
• 7. Dahl A.R., Miller S. C, Petridou-Fischer J. (1987) Carboxylesterases in the respiratory tracts of rabbits, rats and Syrian hamsters. Toxicol-Lett. 36(2), 129-36.
• 8. De-Ceaurriz J.C. i in. (1981) Sensory irritation caused by various industrial airborne chemicals. Toxicology Letters, 9 (2), 137-143.
• 9. DECOS, Dutch Expert Committee for Occupational Standards (1991) Ethyl acetate. Health based recommended occupational exposure limit, RA/10/91.
• 10. DFG, Occupational toxicants (1996) Critical data evaluation for mak values and classification of carcinogens. Vol. 12. [Red.] H. Greim. Commission for the Investigation of Health Hazards of Chemical Compounds in the Work Area. Wiley-VCH, 167-176.
• 11. European Commission (1998) Recommendations on OELs already adopted by the SCOEL.
• 12. Fiserova-Bergerova V., Thomas P.J., Droz P.O. (1990) Dermal absorption potential of industrial chemicals: criteria for skin notation. Am. J. Ind. Med. 17, 617-635.
• 13. Freitag D. i in. (1989) Environmental hazard profile of organic chemicals. Chemosphere 14 (10), 1589- 16 16.
• 14. Gallaher E.J., Loomis T.A. (1975) Metabolism of ethyl acetate in the rat: hydrolysis to ethyl alcohol in vitro and in vivo. Toxicol. Appl. Pharmacol. 34, 309-3 13.
• 15. Gosselin R.E. (1969) Clinical Toxicology of Commercial Products. The Williams & Wilkins CO.
• 16. Grant W.M. (1993) Toxicology of the eye. Springfield. Vol. 1 str. 658.
• 17. Grundschober F. (1977) Toxicological assessment of flavouring esters. Toxicology 8, 387-390.
• 18. Hayashi M. (1988) Micronucleus tests in mice on 39 food additives and eight miscellaneous chemicals. Food-Chem-Toxicol. 26(6), 487-500,
• 19. HSDB – d’base (1999) December.
• 20. INCHEM - d’base (1998).
• 21. IRIS (1996) International Risk Information System. U.S. Environmental Protection Agency.
• 22. IUCLID (1996) International Uniform Chemical Information Database. European Comission, on CD.
• 23. Ishidate M. Jr. i in. (1984) Primary mutagenicity screening of food additives currently used in Japan. Food-Chem-Toxicol. 22(8), 623-636.
• 24. Kane L.E, Dombroske R., Alarie Y. (1980) Evaluation of sensory irritation from some common industrial solvents. Am. Ind. Hyg. Assoc. 41,451-455.
• 25. Kennah I.I. i in. (1989) An objective procedure for quantitating eye irritation based upon changes of corneal thickness. Fund. Appl. Toxicol. 12, 258-268.
• 26. Kojima Y. i in. (1977) Nippon hoigaku zasshi 31, 280-290.
• 27. Lehmann K.B, Flury F. (1943) Toxicology and hygiene of industrial solvents. Baltimore, Williams and Wilkins, MD, 224 (cyt. za ACGIH, 1999).
• 28. Li G.L. i in. (1986) Benzene-specific increase in leukocyte alkaline phosphatase activity in rats exposed to vapors of various organic solvents. J-Toxicol-Environ-Health. 19(4), 58 ł-9.
• 29. Loveday K.S. i in. (1990) Chromosome aberration and sister chromatid exchange tests in chinese hamster ovary cells in vitro. V: results with 46 chemicals. Environ. Mol. Mutagenesis 16, 272-303.
• 30. Malten KE. (1968) Horny layer injury by solvents. Berufsdermatosen 16, 135-147.
• 31. Mayer V.W, Goin C.J. (1987a) Aneuploidy induced by nocodazole or ethyl acetate is suppressed by dimethyl sulfoxide. Mutat-Res. 187(1), 31-5.
• 32. Mayer V.W., Goin C.J. (1987b) Effects of chemical combinations on the induction of aneuploidy in saccharomyces cerevisiae. Mutation Research, 187(1), 21-30.
• 33. Mayer V.W, Goin C.J. (1992a) Comparison of chemically induced chromosome loss in a diploid, triploid, and tetraploid strain of Saccharomyces cerevisiae. Mutation Research, 279, 41-48.
• 34. Mayer V.W, Goin C. (1992b) Investigations of aneuploidy-inducing chemical combinations in Saccharomyces cerevisiae. Mutation Research, 201(2), 413-421.
• 35. Monographs on fragrance raw materials. (1979) [Red.] Opdyke DLJ. New York, Pergamon Press, 341.
• 36. Morris J.B. (1990) First-pass metabolism of inspired ethyl acetate in the upper respiratory tracts of the F344 rat and syrian hamster. Toxicol. Appl. Pharmacol. 102, 33 1-345.
• 37. Munch J. C. (1972) Aliphatic alcohols and alkyl esters: narcotic and lethal potencies to tadpoles and to rabbits. Ind. Med. 41(4), 3 1-33.
• 38. Nakano J., Moore S.E, Kessinger C.L. (1973) Myocardial depressant action of ethyl acetate. Journal of Pharmacy and Pharmacology, 25(12), 1018-1020.
• 39. Nakano J., Kessinger C.L. (1972) Cardiovascular effects of ethanol, it congeners and synthetic bourbon in dogs. Eur. J. Pharmacology, 17, 195-201.
• 40. Nelson K.W. (1943) Response to certain industrial solvent vapors. Journal of Industrial Hygiene and Toxicology, 25(7), 282-285 (cyt. za IUCLID, 1996).
• 41. NIOSH, Pocket guide to chemical hazards (1998) U.S. Department of Health and Human Services Public Health Service. Cincinnatti, Ohio.
• 42. Nomiyama K., Nomiyama H. (1974 a) Respiratory elimination of organic solvents in man. Benzene, toluene, n-hexane, trichloroethlylene, acetone, ethyl acetate and ethyl alcohol. Internationales Archiv fuer Arbeitsmedizin, 32, 85-9 1.
• 43. Nomiyama K, Nomiyama H. (1974 b) Respiratory retention, uptake and excretion of organic solvents in man. Internationales Archiv fur Arbeitsmedizin - International Archives of Occupational Health, 32 (1-2),75-83.
• 44. von von Oettingen W.F. (1960) The aliphatic acids and their esters: toxicity and potential danger. A.M.A. Archives ind. Health 21, 28-65.
• 45. Pany F. (1981) Industrial hygiene and toxicology. 3rd ed., vol. 2c, Toxicology. Sandmeyer E.: Esters, 2259, New York, Interscience.
• 46. PDK (1991) Priedelno dopustimyje koncientracii vrednych veszczestw w vozduche raboczej zony. Sprawocznik AMN [Red.] N. F. Izmierowa. Moskwa
• 47. Prahlad KS., Srivastava S.P. (1974) Biochemical changes induced by ethyl acetate in blood and liver of rat. Bull. Environ. Contamin. Toxicol. 12, No 5, 612-616.
• 48. Predelno dopustimyje koncentacji wrednych weszczestw w wozduche raboczej zony. (1991) Moskwa.
• 49. Proctor N.H., Hughes J.P. (1978) Ethyl acetate. W: Chemical hazards of the workplace. J.B. Lippincott Company.
• 50. Ruth J.H. (1986) American Industrial Hygiene Association J 47, A-142-151.
• 51. RTECS – d’base (1999). December.
• 52. Seeber A. i in. (1992) Akute Wirkungen von Aceton und Ethylacetat: Vergleich der Expositionsdauer von 4 gegenuber 8 Stunden. Verh. Dtsch. Ges. Arbeitsmed. 31, 145-148 (cyt. za DFG).
• 53. Seeber A (1996) Communication to the Commission (cyt. za DFG).
• 54. Shirasu Y. i in. (1976) Mutagenicity screening of pesticides in the microbial system. Mutat-Res. 40(1), 19-30.
• 55. Silva-Filho A.R, Pires M.L.N, Shiotsuki N. (1992) Anticonvulsant and convulsant effects of organic solvents Pharmacol. Biochem. Behav. 41, 79-82.
• 56. Smyth H.F., Smyth H. F. (1928) Inhalation experiments with certain lacquer solvents journal of industrial hygiene. 10(8), 261-27 1 (cyt. za ACGIH, 1999).
• 57. Smyth H.F, Carpenter C.S. (1962) Range finding toxicity data: List VI. Am. Ind. Hyg. Assoc. 23, 95- 107.
• 58. Solomin G.1. i in. (1975) Toxicological evaluation of ethyl acetate in the atmospheres of sealed cabins. Kosmicheskaya Biologiya i Aviakosmicheskaya Meditsina, 9(2), 40-44 (cyt. za IUCLID).
• 59. Sommer S. (1957) Klin. Mbl. Augenheilk. 30, 105-110. (cyt. za IUCLID).
• 60. Stoner G.D. (1973) Test for carcinogenicity of food additives and chemotherapeutic agents by the pulmonary tumor response in strain A mice. Cancer-Res. 33(12), 3069-85.
• 61. Tham R. (1984) Vestibulo-ocular disturbances in rats exposed to organic solvents. Acta Pharmacologica et Toxicologica, 54(1), 58-63, 1984.
• 62. Takenaka T. Parfum. Cosm. Sav. 13, 699-706 (cyt. za IUCLID).
• 63. TLVs and BEIs (1999) Threshold limit values for chemical substances and physical agents biological exposure indices. Cincinnati OH.
• 64. Valvo A., Spagna C., Parlato G. (1967) Ocular pathology of industrial solvents united hospitals of rome (Translated from Annali di Ottalmologia e Clinica Oculistica, 93, 799-807).
• 65. Vangala R.R. i in. (1991) Acute experimental exposures to acetone and ethyl acetate. Archives of Toxicology, Supplement 14, 259-262, 1991
• 66. Zimmermann F.K.i in. (1988) Aprotic polar solvents that affect porcine brain tubulin aggregation in vitro induce aneuploidy in yeast cells growing at low temperatures. Mutat-Res. 201(2), 431-42.
• 67. Zimmermann F.K i in. (1985) Acetone, methyl ethyl ketone, ethyl acetate, acetonitrile and other polar aprotic solvents are strong inducers of aneuploidy in Saccharomyces cerevisiae. Mutat-Res. 149(3), 339-5 1.