Safety and protection of the rights of people on the autism spectrum in the context of social attitudes

• Autorzy: Świecarz Grzegorz

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0055.1734

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Disability, regardless of its type and degree, significantly affects an individual’s life situation and relationship with the society. A key determinant of these relations is social attitudes, which are often based on stereotypes and prejudices. This article examines mechanisms of the formation of such attitudes and their consequences for the safety and protection of the rights of people on the autism spectrum. It focuses in particular on cases of discrimination, violence and exclusion and the effectiveness of existing legal regulations. Also relevant to the analysis is the importance of public education and its role in breaking down negative thought patterns, as well as the impact of cognitive dissonance theory on reducing prejudice. The article is based on a review of empirical research on social attitudes toward people with ASD, an analysis of legal acts and available reports on the situation of autistic people in Poland and in Europe. The main social and legal barriers limiting their participation in education, the labour market and public space are also indicated. The conclusion emphasizes the need for systemic changes with respect to legal protection and activities aimed at shaping positive social attitudes towards people with disabilities.

Słowa kluczowe

EN

disability; social stereotypes; social attitude; autism; social integration; safety of people with disabilities; rights protection

• Wydawca: Szkoła Główna Służby Pożarniczej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe SGSP / Szkoła Główna Służby Pożarniczej
• Rocznik: 2025
• Tom: Nr 94 (tom 2)
• Strony: 137--153
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., tab.

Twórcy

autor

Świecarz Grzegorz

• WSGE University of Applied Sciences in Józefów, Józefów, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-9007-0907

Bibliografia

• 1. Antonak, R.F., & Livneh, H., (1995). Direct and indirect methods to measure attitudes toward persons with disabilities, with an exegesis of the Error-Choice Test Method. Washington: Rehabilitation Psychology.
• 2. APA – American Psychiatric Association, (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM-5. Washington.
• 3. Autism-Europe. (2022). Violence against autistic individuals: A European perspective.
• 4. Bujnowska, A., (2009). Uwarunkowania postaw studentów pedagogiki wobec osób niepełnosprawnych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• 5. Cytowska, B., (2012). Trudne drogi adaptacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza “Impuls”.
• 6. Czechowski, J., & Wilmowska-Pietruszyńska, A., (2016). O potrzebie rehabilitacji kompleksowej. Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, Vol. XIX. Warsaw: PFRON.
• 7. Gałkowski, T., & Kossewska, A., (2000). Autyzm wyzwaniem naszych czasów. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• 8. Granofsky, B., (1955). Attitudes toward physically handicapped persons. New York: Psychological Review.
• 9. Jendrzejewski, S., (2023). Dane statystyczne dotyczące osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Warsaw: GUS.
• 10. Kazanowski, Z., (2011). Przemiany pokoleniowe postaw wobec osób upośledzonych umysłowo. Lublin: Wydawnictwo Oświatowe FOSZE.
• 11. Kirenko, J., (1998). Psychologiczne determinanty funkcjonowania seksualnego osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• 12. Kurcz, I., (2001). Zmiana stereotypów: jej mechanizm i granice. In: M. Kofta & K. Jasińska-Kania (eds), Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne i kulturowe (pp. 3–43). Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• 13. Larkowa, H., (1987). Człowiek niepełnosprawny: problemy psychologiczne. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• 14. Leksykon Psychiatrii, (1993). Warsaw: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
• 15. Mądrzycki, T., (1970). Psychologia zachowań. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• 16. Mika, S., (1982). Psychologia społeczna. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• 17. National Autistic Society. (2021). Left stranded: The impact of coronavirus on autistic people and their families. London: NAS.
• 18. Nowicka, A., (2005). Postrzeganie przez niepełnosprawnych studentów postaw wobec ich osoby koleżanek i kolegów z roku. In: H. Ochoczenko & G. Miłkowska (eds), Osoba niepełnosprawna w społeczności akademickiej (pp. 225–240). Kraków: Impuls.
• 19. Nowak, S., (1973). Postawy i ich pomiar. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• 20. O’Connor, N., & Hermelin, B., (1988). Low intelligence and special abilities. Child Psychology & Psychiatry & Allied Disciplines, 29(4), 391–396.
• 21. Otrębski, W., & Rożnowski, B., (2008). Sytuacja osób z niepełnosprawnością na rynku pracy. Lublin: Instytut Rynku Pracy.
• 22. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, (2023). Zatrudnienie osób dorosłych z autyzmem w Polsce.
• 23. Samborski, W., (1987). Postawy, ich badanie i kształtowanie. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• 24. Sejm of the Republic of Poland. (2010). Act of 3 December 2010 on the implementation of certain provisions of the European Union on equal treatment (Polish Journal of Laws/Dz.U. 2010 No. 254, item 1700).
• 25. Sękowski, A., (1991). Osobowościowe uwarunkowania postaw wobec ludzi niepełnosprawnych. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• 26. Sękowski, A., (1994). Psychospołeczne determinanty postaw wobec inwalidów. In: M. Chodakowska (ed.), Człowiek niepełnosprawny. Problemy autorealizacji i społecznego funkcjonowania (pp. 97–111). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• 27. Sękowski, A., & Witkowska, B., (2002). W kierunku typologii uwarunkowań postaw wobec osób niepełnosprawnych. Roczniki Psychologiczne, 5, 129–144.
• 28. Sztabiński, P., (1994). Niepełnosprawni jako specjalna kategoria w badaniach socjologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• 29. Tantam, D., (1996). Czyjś niezależny umysł. Część I i II. Dziecko Autystyczne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• 30. Witkowska, M. (2020). Postawy społeczne wobec osób z ASD. Psychologia Społeczna, 15(3), 45–60.
• 31. Włodarczyk, J., Makaruk, K., (2017). Przemoc rówieśnicza. In: Dzieci się liczą. Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce.
• 32. Wojciszke, B., (2003). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Scholar.