Światło w architekturze i urbanistyce – niedoceniane spoiwo miasta

• Autorzy: Bartnicka M.

Identyfikatory

DOI

10.24358/Bud-Arch_17_161_12

Warianty tytułu

EN

Light in architecture and urban planning – the underestimated element bonding the city

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Miasto składa się z budynków, budowli, placów, ulic, przestrzeni zielonych. Każde z nich ma swoje miejsce i znaczenie. W połączeniu z oświetleniem zyskują wartość dodatkową: zmienia się ich wzajemna zależność, hierarchia ważności, oddziaływanie na użytkowników. Nocny wizerunek miasta współtworzą trzy grupy oświetlenia: użytkowe, reklamowe i reprezentacyjne, w tym iluminacyjne. Należy pamiętać, że jakość oświetlenia w mieście w decydujący sposób wpływa na poczucie bezpieczeństwa, ładu przestrzennego i orientację przestrzenną. W nocnym wizerunku miasta właśnie światłem można zakomponować wizualnie jego charakterystyczne widoki, zarówno w ujęciu krajobrazowym jak i panoramicznym. Oświetlenie na obszarach miejskich wymaga bardzo wnikliwego zaplanowania, ponieważ oprócz pełnienia roli użytkowej w znaczący sposób wpływa na kondycję psychiczną i nastrój mieszkańców. Dotychczas stosowana typizacja rozwiązań oświetleniowych nie wpływa odpowiednio na komfort psychiczny społeczności miejskiej. Źle zaplanowane oświetlenie pociąga za sobą trzy typy zagrożeń: natury estetycznej, ekologicznej oraz fizycznej i psychologicznej. Światła w mieście tworzą nieestetyczny chaos świetlny, współtworzą zjawisko zanieczyszczenia światłem, a ich nocna ingerencja w strefę mieszkalną, połączona z brakiem ciemności, może wywoływać wśród mieszkańców stres optyczny oraz powodować zachwianie ich cyklu dobowego. Warunkiem powodzenia integracji miasta poprzez światło jest stworzenie kompleksowego projektu oświetleniowego, który będzie zawierał poszczególne zasady i wytyczne oświetlania oraz, w kolejnym etapie, konsekwentna realizacja założonego planu.

EN

The city consists of houses, buildings, squares, streets, green spaces. Each urban element has its place and meaning. These elements enhanced by lighting gain additional value: the mutual relationships changes, some gain importance or start to inflect certain impact on the users. There are three main lighting groups: lighting for safety, advertising and aesthetic illumination that co-create the image of the city at night. The quality and quantity of lighting has a decisive influence on the perception of safety and spatial orientation. At night, light can enhance and frame city's characteristic views, creating new panoramic experiences. Lighting in urban areas requires very careful planning, because in addition to its safety role it can also significantly affect the physical experiences and the mood of the inhabitants. Currently applied lighting typology and solutions do not consider the psychological comfort of the communities. Poorly planned lighting causes three types of issues: aesthetic, ecological and physical and psychological. Inadequate and badly planned lighting can create visual chaos, increase light pollution and its 'night-interference' in residential zones may increase visual discomfort experienced by the residents, disturbing the circadian cycle. The main requirement for a successful integration of the city through the light relies on devising comprehensive lighting design programmes, which will include the various rules and guidelines for lighting. The next crucial stage would be the consistent implementation of the devised plan.

Słowa kluczowe

PL

światło; iluminacja; zanieczyszczenie światłem; plan oświetleniowy miasta

EN

light; illumination; light pollution; lighting design programmes

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Budownictwo i Architektura
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 16, nr 1
• Strony: 139--151
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz.

Twórcy

autor

Bartnicka M.

• Zakład Architektury Wnętrz, Wydział Architektury, Politechnika Białostocka

Bibliografia

• 1. Mitzner P. Teatr światła i cienia. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 1987.
• 2. Canogar D. Spectral Architectures. Rafael Lozano-Hemmer Vectorial Elevation, Relational Architecture No. 4 (2000).
• 3. EN 13201 Oświetlenie dróg.
• 4. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie. (Dz.U. 2000 nr 63, poz. 735, z późniejszymi zmianami).
• 5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz.U. 2003 nr 220 poz. 2181, z późniejszymi zmianami).
• 6. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. 1971 Nr 12 poz. 114).
• 7. Weigel M. Signs in Manhattan. 1881-1917. University of Massachusetts, Boston, 1993.
• 8. Ulmer B. Thomas Plaichinger. Les Ecritures de la nuit. Syros-Alternatives, 1987.
• 9. Ribbat Ch. Flickering Light. A History of Neon. Reaction Bodes Ltd. London, 2013.
• 10. Bartnicka M. Iluminacja artystyczna w architekturze i w urbanistyce: czynniki i wytyczne kształtowania. Dysertacja. Politechnika Krakowska, 2004.
• 11. Śpik A. Iluminacja obiektów zabytkowych architektury. Ośrodek informacji PP Pracownie Konserwacji Zabytków, Warszawa, 1976.
• 12. Roberts G.K. The American Cities and Technology Reader: Wilderness to Wired City. Routledge, London, 1999.
• 13. Sulma M. Iluminacja zabytków Krakowa. Założenia, metodyka. Krakowska Teka Konserwatorska, Tom I, Urząd Miasta Krakowa, Wydział architektury, geodezji i budownictwa, Oddział ochrony zabytków, Kraków, 2000.
• 14. Kijowska R. Bilans karnawału w Kolonii. reportaż, Fakty TVN, 05.02.2016, godz. 19.00.
• 15. Martyniuk-Pęczek, J. Światła miasta. Wydawnictwo Marina, Wrocław, 2014.
• 16. Bartnicka M. Podwójne zanieczyszczenie. Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych 64(4) (2015) 525-536.
• 17. Bartnicka M. Kilka reguł iluminacji obiektów sakralnych. Konferencja Naukowo-Techniczna: Budownictwo Sakralne ’98, Dział Wydawnictw Politechniki Białostockiej, Białystok, 1998.
• 18. Ściężor T., Kubala M. Zanieczyszczenie świetlne w otoczeniu wybranych zbiorników retencyjnych Małopolski. Czasopismo Techniczne 6(2011).
• 19. Longcore T., Rich C. Ecological light pollution. Front Ecological Environment 2(4) (2004).
• 20. Janosik E. Pozytywne i negatywne aspekty oddziaływania światła na człowieka. Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych 64(4) (2015) 617-624.
• 21. Olczak T. Światło i zdrowie. Światło i Środowisko 4/95/ Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy POLAM, Warszawa 1995.
• 22. Wright Jr. K.P., McHill A.W., Birks B.R., Griffin B.R., Rusterholz T. Chinoy E.D. Entrainment of the human circadian clock to the natural light-dark cycle. Curr. Biol. 23. za: [22]
• 23. Skwarło-Sońta K. Skażenie światłem: co dziś wiemy o jego wpływie na funkcjonowanie organizmu człowieka? Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych 64(4) (2015) 633-642.
• 24. Suchowiak J. Symfonia świateł — identyfikacja wizualna i reklama w kontekście wnętrz architektonicznych. Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych 64(4) (2015) 563-578.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).