Zachód II housing estate in Szczepin in Wrocław – a place built anew

• Autorzy: Sobolewski Andrzej , Czajka Roman

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc220110

Warianty tytułu

PL

Osiedle Zachód II na wrocławskim Szczepinie – miejsce zbudowane na nowo

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The Zachód II housing estate in Wrocław’s Szczepin is an example of new development created on the ruins of the former city, destroyed during World War II. Realisation of modernist urban concepts, which broke with historical patterns of shaping the urban structure on the basis of quarter and frontage buildings, completely changed the character of the western part of Wrocław. The article presents the housing estate Zachód II, built in the 1960s according to the project of the team of architects led by Witold Molicki. The new buildings are presented against a background of the historical development of Szczepin until 1939 as well as in the context of conditions of the post-war reconstruction. A contemporary assessment of the settlement must take these conditions into account, because architecture has never been created in isolation from socio-economic reality. The aim of the article is not only to present the urban and architectural masterpieces of post-war modernism, but also to draw attention to the need to protect the cultural heritage and construction of the communist period in Poland. Threats arise not only from the technical wear and tear of buildings, functional changes, etc., but also from the need to educate the public about them and to protect them. It also seems necessary to educate people and change people’s awareness in order to recognise the qualities and specificity of this architecture and to develop concepts for its modernisation and revitalisation, while preserving the most important original ideas of its authors.

PL

Osiedle Zachód II na wrocławskim Szczepinie jest interesującym przykładem nowej zabudowy powstałej na gruzach dawnego miasta, zniszczonego podczas II wojny światowej. Realizacja modernistycznych założeń urbanistycznych, które zrywały z historycznymi wzorcami kształtowania tkanki miejskiej w oparciu o kwartałową i pierzejową zabudowę, całkowicie zmieniła charakter zachodniej części Wrocławia. W artykule przedstawiono osiedle Zachód II w kontekście rozwoju Szczepina do lat 40. XX w. oraz uwarunkowań powojennej odbudowy. Współczesna ocena osiedla musi te uwarunkowania uwzględniać, architektura nigdy nie powstawała w oderwaniu od rzeczywistości społeczno-ekonomicznej. Celem artykułu jest nie tylko prezentacja wartościowego dzieła urbanistycznego i architektonicznego, ale również zwrócenie uwagi na potrzebę ochrony w Polsce kulturowego dziedzictwa i budownictwa okresu PRL-u. Zagrożenia wynikają nie tylko z technicznego zużycia budynków, zmian funkcjonalnych itp. Konieczna wydaje się również edukacja i zmiana świadomości ludzi, które pozwolą dostrzec walory i specyfikę tej architektury oraz wypracować koncepcje modernizacji, rewitalizacji, przy jednoczesnym zachowaniu najważniejszych założeń autorskich jej twórców.

Słowa kluczowe

EN

Wrocław; Szczepin; housing estate; large-panel construction; modernism; architecture of PRL

PL

Wrocław; Szczepin; osiedle mieszkaniowe; wielka płyta; modernizm; architektura PRL

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 1 (69)
• Strony: 119--128
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., il.

Twórcy

autor

Sobolewski Andrzej

• Faculty of Architecture, Wrocław University of Science and Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-2802-9388

autor

Czajka Roman

• Faculty of Architecture, Wrocław University of Science and Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-0318-3140

Bibliografia

• [1] Dudek P., Koncepcje odbudowy powojennego Wrocławia 1945–1956 – między miastem prowincjonalnym a drugą metropolią, “Przegląd Administracji Publicznej” 2013, nr 2, 59–68.
• [2] Antkowiak Z., Stare i nowe osiedla Wrocławia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973.
• [3] Zabłocka-Kos A., Przedmieście Mikołajskie w XIX i XX wieku na tle innych przedmieść wrocławskich, [in:] H. Okólska (red.), Przedmieście Mikołajskie we Wrocławiu, Muzeum Miejskie Wrocławia, GAJT, Wrocław 2011, 10–17.
• [4] Tyszkiewicz J., Historia Przedmieścia Mikołajskiego po II wojnie światowej, [in:] H. Okólska (red.), Przedmieście Mikołajskie we Wrocławiu, Muzeum Miejskie Wrocławia, GAJT, Wrocław 2011, 196–200.
• [5] Gabiś A., Niejako w cieniu... – powojenna zabudowa Przedmieścia Mikołajskiego, [in:] H. Okólska (red.), Przedmieście Mikołajskie we Wrocławiu, Muzeum Miejskie Wrocławia, GAJT, Wrocław 2011, 209–217.
• [6] Górska M., Osiedle Szczepin Theo Effenbergera, [in:] H. Okólska (red.), Przedmieście Mikołajskie we Wrocławiu, Muzeum Miejskie Wrocławia, GAJT, Wrocław 2011, 88–92.
• [7] Gabiś A., Całe morze budowania. Wrocławska architektura 1956–1970, Muzeum Architektury, Wrocław 2019.
• [8] Cymer A., Architektura w Polsce 1945–1989, Centrum Architektury, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, Warszawa 2018.
• [9] Tomaszewicz A., Majczyk J., Anna i Jerzy Tarnawscy, SARP Wrocław, Wrocław 2016.
• [10] Analiza funkcjonalna osiedli Wrocławia, I. Mironowicz (red.), Fundacja Dom Pokoju, Wrocław 2016.
• [11] Lis A., Struktura przestrzenna i społeczna terenów rekreacyjnych w osiedlach mieszkaniowych Wrocławia z lat 70.–80. ubiegłego stulecia, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, Wrocław 2011.
• [12] Podolska A., Dul A., Przestrzenie rekreacyjne na osiedlu mieszkaniowym Szczepin we Wrocławiu – analiza stanu zagospodarowania, użytkowników i form aktywności, “Architektura Krajobrazu” 2016, 1, 68–85.
• [13] Gronostajska B., Kształtowanie środowiska mieszkaniowego dla seniorów, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2016.
• [14] Antkowiak Z., Wrocław od A do Z, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991.
• [15] Leksykon architektury Wrocławia, R. Eysymontt, J. Ilkosz, A. Tomaszewicz, J. Urbanik (red.), Via Nova, Wrocław 2011.
• [16] Kononowicz W., Między tradycją a nowoczesnością. Przyczynek do rozwoju racjonalnych form budownictwa mieszkaniowego we Wrocławiu w latach 1874–1930, “Architectus” 2006, nr 1(19), 19–30.
• [17] Przyłęcka D., Nie od razu Wrocław odbudowano. Plany zagospodarowania przestrzennego, koncepcje oraz projekty urbanistyczne a ich realizacja w latach 1945–1989, Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2012.
• [18] Springer F., Źle urodzone, reportaże o architekturze PRLu, Karakter, Kraków 2011.
• [19] Powojenny modernizm – niechciane dziecko PRLu, rozmowa Agnieszki Rumińskiej z prof. Jakubem Lewickim, 26.08.2010, http://www.bryla.pl/bryla/1,85301,8249468,Powojenny_modernizm_niechciane_dziecko_PRL_u.html [accessed: 30.01.2020].
• [20] Pacholak A., ZETO Elektronowy Mózg Miasta. Idea nowoczesnego Wrocławia a budynek ZETO, Via Nova, Wrocław 2019.