Draft of the Zamość development plan of 1939

• Autorzy: Przegon Wojciech

Identyfikatory

DOI

10.15576/GLL/2023.1.75

Warianty tytułu

PL

Szkicowy projekt planu zabudowania Zamościa z 1939 r.

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper is written in the form of a scientific essay. The method used was the analysis of historical and contemporary planning materials, starting from the interwar period. Extensive specialist literature has been studied, especially that which raises the issue of the urban, architectural and cultural values of Zamość. It provides an analysis of the “Draft of the Zamość Development Plan of 1939” (“Szkicowy projekt planu zabudowania Zamościa z 1939 r.”) by the architect Jan Zachwatowicz and the urbanist Władysław Wieczorkiewicz. The paper also describes the circumstances leading to the foundation of Zamość. It draws attention to the elements missing from the contemporary urban development plans of the town, which were present in the excellent pre-war planning work. It also underlies the importance of municipal public transport, which should always be the basis for the delimitation of functional zones. It also includes a brief discussion of the 1994 “General Local Plan for the Spatial Development of the City of Zamość” („Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego miasta Zamościa z 1994 r.”), which, according to the author, is the best planning document produced after the Second World War. The aim of the study was to highlight those elements that coincided with the idea of the 1939 plan sketched by Jan Zachwatowicz and Władysław Wieczorkiewicz. The paper uses the method of footnotes, which refer the reader to the relevant source material and may also provide additional commentary on the presented content. The three illustrations are photographs of maps (charts) of the 1939 plan. They are also included in the 2018 scholarly monograph “Cartographic zamostiana” („Kartograficzne zamostiana”) by Wojciech Przegon and Jakub Żygawski.

PL

Prezentowana praca ma formę eseju naukowego. Przyjęto metodę analizy historycznych i współczesnych materiałów planistycznych, począwszy od okresu dwudziestolecia międzywojennego. Przestudiowano bogatą literaturę przedmiotu badań, szczególnie tę, w której podnoszono zagadnienie wartości urbanistyczno-architektonicznych i kulturowych Zamościa. Dokonano analizy „Szkicowego projektu planu zabudowania Zamościa z 1939 r.” autorstwa architekta Jana Zachwatowicza i urbanisty– historyka Władysława Wieczorkiewicza. Opisano okoliczności, które doprowadziły do jego powstania. Zwrócono uwagę na te elementy, których brakuje we współczesnych planach zagospodarowania przestrzennego miasta, a które zawarte są w tym wybitnym przedwojennym dziele planistycznym. Podkreślono znaczenie rozwiązań układu komunikacyjnego miasta, które zawsze powinny stanowić kanwę dla wyznaczania stref funkcjonalnych. Krótko omówiono „Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego miasta Zamościa z 1994 r.”, który według autora jest najlepszym dokumentem planistycznym jaki powstał po II wojnie światowej. Celem było wskazanie tych elementów, które były zbieżne z ideą planu Jana Zachwatowicza i Władysława Wieczorkiewicza z 1939 r. W eseju zastosowano metodę przypisów, które odwołują czytelnika do stosownych materiałów źródłowych. Mogą również stanowić dodatkowy komentarz do prezentowanej treści. Zamieszczone trzy ilustracje są fotografiami map (plansz) planu z 1939 r. Zamieszczone są także w monografii naukowej z 2018 r. „Kartograficzne zamostiana” autorstwa Wojciecha Przegona i Jakuba Żygawskiego.

Słowa kluczowe

EN

Zamość; urban planning; spatial development plan; cultural heritage

PL

Zamość; urbanistyka; plan zagospodarowania przestrzennego; dziedzictwo kulturowe

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie
• Czasopismo: Geomatics, Landmanagement and Landscape
• Rocznik: 2023
• Tom: no. 1
• Strony: 75--86
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., rys.

Twórcy

autor

Przegon Wojciech

• University of Agriculture in Krakow Department of Agricultural Surveying, Cadastre and Photogrammetry 30-198 Kraków, ul. Balicka 253a

• https://orcid.org/000-0001-9316-8889

Bibliografia

• Ciastoch M. 1994. Zamość – tradycja a współczesność. Problemy zarządzania i perspektywy rozwoju. Paper presented at the UNESCO Symposium, Warszawa–Zamość–Kraków, 14– 18.09.1994. Town Hall in Zamość, typescript.
• Dutkiewicz J. 1938. Miasto arkad odrodzenia. Arkady, IV, 9, 465–474.
• Herbst S., Zachwatowicz J. 1936. Twierdza Zamość. Series Architectura Militaris, I, Warszawa.
• Kramarz Z. 1980. Zamość w trzydziestoleciu powojennym (1945–1975). In: Zamość miasto idealne, ed. J. Kowalczyk, Lublin, 179–223.
• Pawlicki B.M. 1999. Kamienice mieszczańskie Zamościa. Kraków.
• Przegon W. 1995. Zamość Światowym Dziedzictwem Kultury. Wyd. Akapit, Kraków.
• Przegon W. 1997. Krajobrazy XIX-wiecznego Zamościa w akwarelach i rysunkach Jana Pawła Lelewela. Kraków.
• Przegon W. 1999. Notatka Jana Pawła Lelewela. Zamojski Kwartalnik Kulturalny, 3–4, 84–87.
• Przegon W. 2001a. Zmiany stanu własności nieruchomości zamojskiej starówki w latach 1994–2001. In: Post-conference Materials. Instytut Projektowania Miast i Regionów, Wydział Architektury PK, Kraków, 110–117.
• Przegon W. 2001b. Status prawny i własnościowy nieruchomości Starego Miasta w Zamościu w 2001 r. Reports of the Meetings of the Scientific Commissions O/PAN in Kraków, XLV/2, July–December 2001. Wyd. Secesja, Kraków, 186–187.
• Przegon W. 2007. Planowanie Zamościa, cz. I. Przegląd Geodezyjny, 1, 12–19.
• Przegon W. 2019. Kartografia Zamościa i Zamojszczyzny – inż. Józef Kolanowski, mierniczy zamojski. In: Dokonania małopolskich inżynierów w budowie niepodległej Polski, ed. M.M. Pawlicki. Wyd. Czuwajmy, Kraków, 85–94.
• Przegon W., Żygawski J. 2018. Kartograficzne zamostiana. Kraków–Zamość.
• Studium historyczno-urbanistyczne terenów pofortecznych dawnej Twierdzy Zamość: etap I. 1988. Zamość.
• Zachwatowicz J. 1980. O projekcie planu zagospodarowania przestrzennego Zamościa z 1939 r. (wspomnienie). In: Zamość miasto idealne, ed. J. Kowalczyk, Lublin, 169–176.
• Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września w sprawie uznania Zamościa za pomnik historii (M.P. z 1994 r. Nr 50, poz. 418).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).