2-(Dibutyloamino)etanol

• Autorzy: Kupczewska-Dobecka M. , Dobecki M.

Warianty tytułu

EN

2-N-Dibutylaminoethanol

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

2-(Dibutyloamino)etanol (DBAE) jest przezroczystą, bezbarwną cieczą o zapachu aminy. Jest stosowany jako czynnik emulgujący i flotacyjny, absorbent i czynnik dyspergujący, utwardzacz i czynnik sieciujący żywic silikonowych, katalizator w procesie produkcji pianki poliuretanowej, a także dodatek antykorozyjny do olejów i płynów hydraulicznych oraz do produkcji pestycydów i herbicydów karbaminianowych. W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono danych dotyczących ostrych i przewlekłych zatruć ludzi 2-(dibutyloamino) etanolem. Na podstawie wartości medialnych dawek śmiertelnych dla zwierząt 2-(dibutyloamino)etanol można zaklasyfikować jako związek szkodliwy po podaniu dożołądkowym i przez skórę. U zwierząt doświadczalnych 2-(dibutyloamino)etanol wykazuje działanie drażniące na oczy i górne drogi oddechowe oraz jest inhibitorem acetylocholinoesterazy. Wyznaczono dawkę efektywną działania cholinergicznego u szczurów po podaniu dootrzewnowym równą 50 mg/kg m.c. Po dawce tej obserwowano u zwierząt drżenie mięśni, drgawki oraz blokadę połączeń nerwowo-mięśniowych prowadzącą do zatrzymania oddechu. 2-(Dibutyloamino) etanol jest około 10 razy silniejszym inhibitorem acetylocholinoesterazy mózgowej niż dietanoloamina. W doświadczeniu przewlekłym 27-tygodniowym wyznaczono wartość NOAEL działania drażniącego i cholinergicznego dla szczurów narażonych na 2-(dibutyloamino)etanol o stężeniu 156,2 mg/m3 (22 ppm). W Polsce dotychczas nie ustalono wartości normatywów higienicznych 2 (dibutyloamino)etanolu. W ACGIH zaproponowano wartość TLV 2-(dibutyloamino)etanolu równą 3,5 mg/m3. W większości państw europejskich obowiązuje wartość OEL równa 14 mg/m3, jedynie w Finlandii zaproponowano wartość STEL równą 28 mg/m3. Do wyliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) 2-(dibutyloamino)etanolu przyjęto wyznaczoną w eksperymencie przewlekłym wartość NOAEL równą 156,2 mg/m3 (22 ppm) oraz łączny współczynnik niepewności równy 12. Proponuje się przyjęcie stężenia 14 mg/m3 2-(dibutyloamino)etanolu za wartość NDS podobnie jak w państwach Unii Europejskiej. Ponieważ działanie drażniące związku obserwuje się, gdy wielkość narażenia jest około 20-krotnie większa od wyliczonej wartości NDS, dlatego nie proponuje się ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh). Dodatkowo proponuje się oznakowanie substancji w wykazie NDS literami „Sk” – substancja wchłaniania się przez skórę. Nie ma podstaw do ustalenia wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) 2-(dibutyloamino)etanolu.

EN

2-N-Dibutylaminoethanol (DBAE) is a colorless, combustible liquid with a faint amine-like odor. DBAE is used in industry as an emulsifying, flotation, and curing agent; dispersant and absorbent. DBAE produced necrosis within 24 hours when applied to the skin of rabbits, and when instilled in the eye of rabbits, it produced corneal necrosis. DBAE, as well as other alkyl-substituted 2-aminoethanols, inhibits cholinesterase in vitro. DBAE has been shown to produce convulsions and neuromuscular blockage resulting in respiratory arrest in rats. Other effects of DBAE exposure include increased gastric motility and secretory activity, decreased respiratory and heart rates, shedding of bloody tears, and excessive salivation. Exposure of 50 rats, 6 hours/day for 27 weeks at 156.2 mg/m3 DBAE resulted in no differences in the variables measured compared with controls. Based on this NOAEL value and three uncertainity factors, the TWA value of 14 mg/m3 is recommended for DBAE. This value is intended to minimize the potential for eye, nasal irritation and cholinergic effects. A Skin notation is recommended, based on the dermal LD50 of DBAE reported for rabbits. Data are not sufficient to recommend STEL.

Słowa kluczowe

PL

2-(dibutyloamino)etanol; dibutyloetanoloamina; NDS; toksyczność

EN

2-(dibuthylamine)ethanol; dibuthylethanolamine; MAC; toxicity

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2006
• Tom: Nr 3 (49)
• Strony: 33--45
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., tab.

Twórcy

autor

Kupczewska-Dobecka M.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

autor

Dobecki M.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

• 1.ACGIH (2002) Documentation of the threshold limit values and biological exposure indices.
• 2.ACGIH (2006) [on CD] Documentation. 2-N-Dibutylaminoethanol.
• 3.Benya T.J., Harbison R.D. (1993-1994) Aliphatic and alicyclic amines W: Patty's Industrial hygiene and toxicology. V. 2B. Toxicology. 4th ed. New York, John Wiley & Sons Inc., 1087-1175.
• 4.Bell O.E. i in. (1964) Ethylated ethanolamines in phospholipids. Federation Proc. 23, 222.
• 5.Burnett i in. (1937) JACSAT, J. Amer. Chem. Soc. 59, 2249.
• 6.ChemiDplus (2003) [komputerowa baza danych].
• 7.CHEMINFO – d'base (luty 2003) Canadian Centre for Occupational Health and Safety.
• 8.Cornish H., Dambrauskas T. (1969) Oral and inhalation toxicity of 2-N-dibutylaminoethanol. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 30, 46-51.
• 9.Fosdick, Fancher (1941) J. Amer. Chem. Soc. 63, 1278.
• 10.Guide to occupational exposure values (2002) Compiled by ACGIH.
• 11.Guide to occupational exposure values (2006) Compiled by ACGIH. Cincinnati 45240-4148.
• 12.Hartung R., Cornish H. (1966) Acute toxicity of alkyl-substituted 2-aminoethanols. Toxicol. Appl. Pharmacol. 8(2), 344.
• 13.Hartung R., Cornish H. (1968) Cholinesteraze inhibition in the acute toxicity of alkyl-substituted 2- aminoethanols. Toxicol. Appl. Pharmacol. 12, 486-494.
• 14.Hartung R., Pittle L., Cornish H. (1970) Convulsions induced by 2-N-Di-n-butylaminoethanol. Toxicol. Appl. Pharmacol. 17, 337-343.
• 15.ICSC (2002) International Occupational Safety and Health Information Centre. 1418, ILO.
• 16.Leonard, Simet J. (1950) J. Amer. Chem. Soc. 77, 2855- 2857.
• 17.Perrine (1953) J. Org. Chem. 18, 1356-1361.
• 18.Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem. DzU nr 201, poz. 1674.
• 19.RTECS (luty 2002) [komputerowa baza danych].
• 20.RTECS (marzec 2006) [komputerowa baza danych].
• 21.Smyth H.F. i in. (1954) Range-finding toxicity data: list V. J. Ind. Hyg. Toxicol. 10, 61-68.
• 22.TLVs and BEIs (2002) Threshold limit values for chemical substances and physical agents biological exposure indices Cincinnati OH.
• 23.TLVs and BEIs (2006) Threshold limit values for chemical substances and physical agents biological exposure indices Cincinnati OH 45240-4148.
• 24.Zeiger E. i in. (1987) Salmonella mutagenicity tests: III. Results from testing 255 chemicals. Environ. Mutatagen. 9 (Suppl. 9), 1-110.